Przegląd imprez historycznych (08.10-14.10.2012)

Zielona Góra: jak SB podglądała społeczeństwo

Od 9 października w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Zielonej Górze (ul. Wojska Polskiego 9) prezentowana będzie wystawa przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej pt. Oczy i uszy bezpieki. Metody inwigilacji społeczeństwa przez SB za pomocą środków technicznych: tajnej obserwacji, dokumentacji fotograficznej, perlustracji korespondencji i podsłuchów w latach 1956–1989. Będzie ją można oglądać do 31 października.

Ekspozycja jest pierwszą w Polsce próbą pokazania, jak Służba Bezpieczeństwa w latach 1956–1989 podsłuchiwała, podglądała i obserwowała społeczeństwo. Na 34 panelach wystawienniczych przedstawiono, w jaki sposób inwigilowano wszystkich, którzy sprzeciwiali się systemowi. Wystawę podzielono na dwie części: z jednej strony sprzęt i metody, jakimi posługiwała się SB, by inwigilować społeczeństwo, z drugiej – ich praktyczne zastosowanie podczas przełomowych wydarzeń historycznych: Poznań '56, Marzec '68, Grudzień '70, czasy „Solidarności”, stan wojenny. Prócz materiałów ikonograficznych (zdjęcia wykonane z ukrycia np. podczas procesji Bożego Ciała, pielgrzymek na Jasną Górę czy z prowadzonych obserwacji m.in. Poczty Głównej w Katowicach) zobaczyć można także eksponaty: aparaty fotograficzne „Praktica”, „Canon”; sprzęt szpiegowski: małe RFN-owskie „Roboty”, które chowano m.in. w aktówce; magnetofony szpulowe MAC 2S, mininagrywacze. Wystawa ma charakter multimedialny: można obejrzeć filmy operacyjne, usłyszeć dźwięki nagrane z podsłuchów, wejść do ciemni fotograficznej, urządzonej w byłej łaźni aresztu. Materiały archiwalne pochodzą głównie z archiwum IPN. Eksponaty zostały pozyskane z komend wojewódzkich policji oraz z Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – informują organizatorzy wystawy.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Warszawa: trochę antropologii historycznej

We wtorek 9 października o godz. 17:30 w Sali Kościuszkowskiej Instytutu Historii PAN w Warszawie (Rynek Starego Miasta 29/31) odbędzie się spotkanie organizowane przez Towarzystwo Miłośników Historii pt. Somatotes. Cielesność w ujęciu historycznym. Towarzyszy ono książce pod tym samym tytułem wydanej ostatnio przez Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, będącej podsumowaniem projektu realizowanego w roku akademickim 2009/2010 przez sekcję Antropologii Historycznej TMH.

Wtorkowe spotkanie poprowadzi prof. dr hab. Włodzimierz Lengauer.

Kraków: uniwersytet w schyłkowym PRL

10 października o godz. 18:00 w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie (ul. Rajska 1, sala 315) odbędzie się dyskusja wokół książki prof. Piotra Franaszka „Jagiellończyk”. Działania Służby Bezpieczeństwa wobec Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 80. XX wieku. W spotkaniu, organizowanym w ramach Krakowskiej Loży Historii Współczesnej, obok autora wezmą udział Bronisław Wildstein oraz prof. Jan Woleński. Spotkanie poprowadzi Roman Graczyk.

Wyższe uczelnie były w PRL pod szczególnym nadzorem – tym bardziej Uniwersytet Jagielloński, a szczególnie w latach 80., czyli od powstania „Solidarności” do upadku systemu. Dzięki książce prof. Piotra Franaszka dowiadujemy się, jak przebiegała ta inwigilacja: jakie SB zastosowała środki, jak była poinformowana o sytuacji na UJ i jakie to przynosiło korzyści władzom politycznym. Dziś, stawiając pytanie o ówczesną kondycję Uniwersytetu, nie możemy ominąć kwestii centralnej: na ile najstarsza polska uczelnia zachowała wtedy autonomię, w jakim stopniu była jawnie ograniczana, a w jakim była sterowana metodami operacyjnymi? Chodzi więc o to, na ile kontrola UJ przez komunistyczną policję polityczną była skuteczna. Ale także o to, jakie były postawy studentów i kadry UJ wobec tej kontroli, a w szczególności wobec prób nakłaniania do tajnej współpracy z SB. To pytanie o ethos uniwersytecki – zarówno w ujęciu historycznym (jak było?), jak i współczesnym (co z tego wynika dla dzisiejszej kondycji Uniwersytetu?) – pytają organizatorzy spotkania.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Warszawa: odbudowa, przebudowa...

Również w środę o godz. 18:00 w warszawskim Domu Spotkań z Historią (ul. Karowa 20) odbędzie się premiera najnowszej publikacji tej instytucji, podsumowującą zeszłoroczną wystawą pt. Budujemy nowy dom. W dyskusji wezmą udział autorzy książki: Jerzy M. Majewski i Tomasz Markiewicz, spotkanie poprowadzi dr Piotr Korduba z Instytutu Historii Sztuki UAM.

Książka znakomitych varsavianistów – Jerzego S. Majewskiego i Tomasza Markiewicza – powstała na podstawie prezentowanej w DSH wystawy pod tym samym tytułem. Autorzy wyjaśniają, dlaczego odbudowa Warszawy była tak skomplikowanym procesem; co stało za rozwiązaniami, które zdecydowały o dzisiejszym kształcie miasta oraz dlaczego – mimo wielu kontrowersyjnych decyzji – trudno o jednoznaczną ocenę. Jerzy S. Majewski i Tomasz Markiewicz przedstawiają kolejno ogrom zniszczeń wojennych, powstanie oraz strukturę Biura Odbudowy Stolicy, jego pierwsze realizacje, rekonstrukcje warszawskich zabytków, a także liczne wyburzenia – w tym ocalałych obiektów – i wreszcie socrealizm, który odcisnął piętno na wyglądzie współczesnej Warszawy – zapowiadają wydawcy albumu.

Więcej informacji: dsh.waw.pl

Warszawa: nubijskie skarby

10 października o godz. 17:30 w Muzeum Narodowym w Warszawie (al. Jerozolimskie 3) odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu Jak powstawało Muzeum i jego zbiory. Historia kolekcji, towarzyszące jubileuszowi 150-lecia Muzeum Narodowego. Wykład Od Faras do czwartej katarakty. Formowanie kolekcji nubijskiej w MNW wygłosi Bożena Mierzejewska – kustosz Zbiorów Sztuki Starożytnej i Wschodniochrześcijańskiej Muzeum Narodowego w Warszawie.

Kiedy w 1960 roku prof. Kazimierz Michałowski podjął decyzję o rozpoczęciu prac wykopaliskowych w miejscowości Faras w północnym Sudanie, nikt nie przewidywał, że odkryje chrześcijańską katedrę z malowidłami ściennymi. Ruszając do Sudanu, archeolodzy spodziewali się, że wnętrze dużego sztucznego wzgórza (tzw. kom) wznoszącego się w centrum otoczonego murami starożytnego miasta kryje egipską świątynię wzniesioną być może przez faraona Totmesa III. „Cud w Faras”, jak donosiła ówczesna prasa, która zachwycała się pięknymi malowidłami, sprawił odkrywcom ogromne kłopoty, ale dał też początek nowej kolekcji nubijskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie, największej takiej kolekcji w muzeach europejskich – informują muzealnicy.

Więcej informacji: mnw.art.pl

Poznań: myśl solidarnościowa

11 października o godz. 12:00 w sali AB Domu Studenckiego UAM „Jowita” w Poznaniu (ul. Zwierzyniecka 7) odbędzie się dyskusja pt. Realny socjalizm – Solidarność – Transformacja, poświęcone sylwetce polskiego filozofa prof. Leszka Nowaka. Wezmą w niej udział: prof. Roman Bäcker (WP UMK), prof. Ryszard Cichocki (IS UAM), prof. Zbigniew Kwieciński (UMK), prof. Jacek Raciborski (IS UW) oraz prof. Jadwiga Staniszkis (ISP PAN). Spotkanie poprowadzi prof. Krzysztof Brzechczyn z poznańskiego IPN i Instytutu Filozofii UAM.

Debata towarzyszy wydanemu niedawno zbiorowi pism politycznych Nowaka pt. Polska droga od socjalizmu. Pisma polityczne 1980-1989. Znajomość pism politycznych Leszka Nowaka (1943-2009) – jednego z najwybitniejszych filozofów polskich drugiej połowy XX wieku, aktywnie zaangażowanego w ruch Solidarności – może być podstawą poznania jednego z oryginalnych, lecz dzisiaj zapomnianych wątków solidarnościowej myśli społecznej oraz stanowić cenne źródło teoretycznej inspiracji w opisie fenomenu Solidarności i całej polskiej dekady lat 80. Publicystyka polityczna Leszka Nowaka jest poważną próbą zrozumienia tego wszystkiego, co wówczas działo się na scenie społecznej i politycznej - piszą o książce jej wydawcy z Instytut Pamięci Narodowej.

Patronem spotkania jest nasz portal. Więcej informacji.

Warszawa: nacjonalizm w komunizmie

11 października w warszawskim Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” (ul Marszałkowska 21/25) odbędzie się dyskusja Narodowy komunizm? Wokół Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald”, towarzysząca wydanej przez IPN książce Przemysława Gasztolda-Senia pt. Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald” 1980-1990.

W debacie obok autora udział wezmą: prof. Antoni Dudek, prof. Andrzej Friszke, dr Marcin Zaremba. Całość spotkania poprowadzi Jan Olaszek.

Więcej informacji: przystanekhistoria.ipn.gov.pl