Przegląd imprez historycznych (03.06-09.06.2013)

Warszawa: Święto Wolności

Od 3 do 9 czerwca w Warszawie trwać będzie kolejna edycja imprezy Wyłącz System, organizowanej przez Dom Spotkań z Historią w rocznicę wyborów czerwcowych 1989 r. W programie m.in. przegląd filmowy Witamy w demoludach, spotkania z zaproszonymi gośćmi oraz spacery śladami PRL.

5. edycja Wyłącz system zadedykowana jest mieszkańcom „krajów demokracji ludowej”, zwanych potocznie demoludami; ludziom, którzy tak jak my, byli uwięzieni w państwach pozbawionych swobód obywatelskich, bez prawa głosu. Zabierzemy Państwa w podróż w przeszłość, odsłonimy kulisty działania systemów totalitarnych, państwowej propagandy, służby bezpieczeństwa; przypomnimy jak buntowano się i walczono przeciwko zniewoleniu, jak żyło się w krajach bloku sowieckiego (NRD, Czechosłowacji, Polsce, Rumunii, Jugosławii i na Węgrzech) oraz jak wyglądało życie codzienne w czasach przełomu – upadku systemu komunistycznego; zastanowimy, czy właściwie korzystamy z naszej wolności – zapowiadają organizatorzy.

Więcej informacji: wylaczsystem.pl

Gdańsk: pomocna dłoń w czasach zła i pogardy

3 czerwca o godz. 17:00 w Hotelu Scandic w Gdańsku (ul. Podwale Grodzkie 9) odbędzie się spotkanie pt. Splątane losy... Wilm Hosenfeld i Władysław Szpilman towarzyszące książce Wilma Hosenfelda Staram się ratować każdego. Życie niemieckiego oficera w listach i dziennikach.

Gośćmi spotkania będą: dr Halina Szpilman (lekarz, wdowa po Władysławie Szpilmanie), dr Jorinde Krejci (lekarz, dziennikarka, córka Wilma Hosenfelda) prof. dr hab. Eugeniusz Cezary Król (historyk, współredaktor naukowy polskiego wydania książki) oraz Winfried Lipscher (tłumacz, współredaktor naukowy polskiego wydania książki). Słowo wstępne wygłoszą przedstawiciele instytucji organizujących dyskusje: prof. Paweł Machcewicz (dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) oraz Falk Altenberger (Fundacja Konrada Adenauera w Polsce).

Podczas spotkania odbędzie projekcja filmu Marka Drążewskiego Dzięki niemu żyjemy, poświęconego Wilmowi Hosenfeldowi. Organizatorzy zapewniają polsko-niemieckie tłumaczenie symultaniczne.

Wilm Hosenfeld (ur. 1895 r.) był oficerem Wehrmachtu, w czasie II wojny światowej przez pięć lat służył na terenie okupowanej Polski. Pomógł przetrwać wielu prześladowanym Polakom i Żydom. Dziennik i listy do rodziny ujawniają wewnętrzne dylematy i ewolucję poglądów niemieckiego oficera, który w czasach zła i pogardy dawał świadectwo swojemu człowieczeństwu najwyższej próby. Wzięty do radzieckiej niewoli, zmarł w 1952 r. w obozie pod Stalingradem.

Więcej informacji: muzeum1939.pl

Bytom: przeszłość i teraźniejszość śląskich elit

5 czerwca o godz. 18:00 w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu (Sala Gorczyckiego, ul. Korfantego 34) odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu „Rozbieranie Śląska”, zatytułowane Śląskie elity intelektualne - upadek i wzrost. Gościem dyskusji będzie profesor Marek S. Szczepański, socjolog z Uniwersytetu Śląskiego. Całość poprowadzi red. Jerzy Ciurlok.

Po politycznych i wojennych zawieruchach w XX wieku z Górnego Śląska odpłynęła większa część jego elit - głównie humanistycznych, choć nie tylko. Najpierw, po podziale Śląska w okresie dwudziestolecia międzywojennego, nastąpiła polaryzacja i przemieszczenie się znacznej części tych sfer, zgodnie z narodowymi przekonaniami. Później, po II wojnie światowej, na całym Śląsku nastąpiła całkowita niemal anihilacja rodzimych elit. W zasadzie pozostała tylko niewielka ich część, niezbędna do obsługi przemysłu. Społeczność śląska składała się wówczas prawie wyłącznie z warstw plebejskich, co miało decydujący wpływ na jej samookreślenie i postawy. Tak było. A jak jest dzisiaj? Czy tzw. „śląskie przebudzenie” nie jest przypadkiem efektem ilościowych i jakościowych zmian, jakie nastąpiły w tym względzie? - pytają organizatorzy.

Więcej informacji: muzeum.bytom.pl

Gdańsk: strażnik pamięci

Również w środę o godz. 18:00 w Centrum św. Jana w Gdańsku (ul. Świętojańskiej 50) otwarta zostanie wystawa W naszej pamięci/Emlékeinkben, poświęcona Andrzejowi Przewoźnikowi, wieloletniemu Sekretarzowi Generalnemu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W otwarciu wystawy udział wezmą m.in. Jolanta Przewoźnik, wdowa po Andrzeju Przewoźniku oraz dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert, Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Wydarzeniu będzie towarzyszyć specjalny koncert autorski Józefa Skrzeka „Viator znak Pokoju”, skomponowany dla Rodziny Andrzeja Przewoźnika.

Wystawa W naszej pamięci/Emlékeinkben, prezentowana dotychczas w Budapeszcie, Warszawie i Białymstoku, odwiedzi jeszcze w tym roku oprócz Gdańska kilka największych miast w Polsce m.in.: Wrocław, Katowice, Kraków, Łódź, Poznań i Szczecin. W Centrum św. Jana będzie ją można oglądać do 28 czerwca. Organizatorem gdańskiej ekspozycją są: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność, Muzeum II Wojny Światowej oraz Europejskie Centrum Solidarności.

Wystawa, poza obecnymi w wersji węgierskiej pamiątkami po wieloletnim Sekretarzu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, podsumowuje dorobek Rady pod Jego kierownictwem. Dodatkowo podkreślone zostały bliskie relacje Andrzeja Przewoźnika z Węgrami – był ich wielkim przyjacielem oraz znawcą historii i kultury. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej – informują twórcy ekspozycji.

Więcej informacji: muzeum1939.pl

Kraków: jeden z symboli miasta

6 czerwca (w oktawę Bożego Ciała) w Krakowie tradycyjnie odbędzie się Pochód Lajkonika – brodaty jeździec przemierzy trasę ze Zwierzyńca na Stare Miasto, gdzie odbędzie się uroczyste zwieńczenie tego wydarzenia.

Lajkonik i jego orszak przemierzają przy dźwięku krakowskich melodii od lat niezmienioną trasę: od ulicy Senatorskiej, do Klasztoru Sióstr Norbertanek, następnie ulicami Kościuszki i Zwierzyniecką pod Filharmonię Krakowską, następnie ulicą Franciszkańską i Grodzką do Rynku Głównego, gdzie na scenie pod Wieżą Ratuszową ma miejsce finał imprezy (taniec Lajkonika i odebranie „haraczu” z rąk Prezydenta Miasta) – zapowiadają organizatorzy wydarzenia.

Więcej informacji: mhk.pl

Kraków: bezpieczniacka międzynarodówka

6 i 7 czerwca w krakowskim Hotelu „Chopin” (ul. Przy Rondzie 2) odbywać się będą obrady konferencji Współpraca NKWD/KGB ze służbami bezpieczeństwa państw Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1989, organizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Instytut Badania Reżimów Totalitarnych (Republika Czeska), Biuro Federalnego Pełnomocnika ds. Dokumentów Służb Bezpieczeństwa byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (Niemcy) i Instytut Pamięci Narodu (Słowacja).

Kluczowym elementem systemu władzy we wszystkich państwach bloku komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej był rozbudowany aparat bezpieczeństwa. Działalność struktur tego aparatu nie ograniczała się wyłącznie do wewnętrznych represji i drobiazgowej kontroli społeczeństw poszczególnych krajów. Poszczególne służby bezpieczeństwa składały się na ponadnarodową wspólnotę, której patronem był Feliks Dzierżyński, twórca osławionej Czeka. Owa wspólnota była ważnym, choć skrytym, narzędziem polityki w skali całego bloku sowieckiego. W planie wewnętrznym jej celem było przeciwdziałanie kolejnym kryzysom systemu komunistycznego i zwalczanie wszelkich form społecznego oporu. W planie globalnym miała ona wspierać ekspansywną politykę Moskwy. Planowana konferencja poświęcona będzie właśnie tym zagadnieniom. Jest ona pomyślana jako kontynuacja serii bardzo udanych konferencji na zbliżony temat zorganizowanych w Bratysławie (2007) i Pradze (2008) – informują organizatorzy.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Wrocław: złote lata „wrót Rzeczpospolitej”

Już tylko do 9 czerwca w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu (oddział Muzeum Miejskiego, ul. Cieszyńskiego 9) prezentowana będzie wystawa Kontakty handlowe i kulturowe Gdańska w XVI wieku w świetle wykopalisk archeologicznych.

Szesnaste stulecie określane jest w dziejach Gdańska „Złotym Wiekiem”. Powrót Gdańska do Polski umożliwił miastu wszechstronny rozwój gospodarczy. Złożyło się na to połączenie portu z jego naturalnym zapleczem i główną arterią komunikacyjną – Wisłą, oraz nadanie miastu przez króla Kazimierza Jagiellończyka licznych przywilejów. W XVI wieku Gdańsk był największym i najbogatszym miastem Polski i jednocześnie jednym z największych miast w Europie. Ściągali tu kupcy, marynarze, ludzie nauki i sztuki z całej Europy. Z Gdańska wyruszały do Holandii, Hiszpanii, Portugalii czy Italii całe flotylle statków. Poza krajami zachodniej Europy, Gdańsk utrzymywał również ożywione stosunki handlowe z Litwą, Rygą, Rewlem i z dalekim Nowogrodem na północy. Na południu relacje Gdańska sięgały do Węgier i Mołdawii. Miasto słynęło też z budowy okrętów, w tym również dla armatorów zagranicznych – z Anglii, Holandii, Genui czy Wenecji. Osiedlało się tutaj wielu cudzoziemców – kupców i emigrantów, chroniących się przed prześladowaniami religijnymi w słynnym z tolerancji mieście. Wykopaliska archeologiczne potwierdzają tę wyjątkową wielokulturowość Gdańska w XVI wieku. Archeolodzy prowadzący badania w obrębie historycznej części miasta od lat odkrywają setki przedmiotów sprowadzonych do Gdańska z różnych stron Europy. Niemieckie naczynia kamionkowe, norymberskie świeczniki, flamandzkie torby czy angielskie buty to tylko kilka przykładów znalezisk, które zobaczyć można na prezentowanej ekspozycji – informują twórcy wystawy.

Więcej informacji: muzeum.miejskie.wroclaw.pl