Przegląd imprez historycznych (02.09-08.09.2013)

Warszawa: filmowy wrzesień?

W niedzielę 1 września w kinie Iluzjon Filmoteki Narodowej w Warszawie (ul. Narbutta 50a) rozpocznie się przegląd filmowy Był taki wrzesień..., w czasie którego prezentowane będą filmy fabularne, dokumentalne oraz kroniki poświęcone pamiętnemu Wrześniowi '39. Potrwa on do końca miesiąca.

Kadr z filmu Początek. Warszawa w pierwszych dniach okupacji (materiał udostępniony przez organizatorów spotkania).

„Był taki wrzesień..." to cykl filmów, które przygotowaliśmy z okazji 74. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Tym razem nie chcemy opowiadać o wojennych losach Europy, naszym przeglądem chcielibyśmy powrócić na chwilę do klimatu końca lata 1939 r., do tej niepowtarzalnej atmosfery, kiedy to wakacyjna beztroska mieszała się z uczuciem niepokoju i niepewności. W tych dniach umierał świat dawnych zasad, zwyczajów, świat wartości, które już nigdy nie powrócą. Klimat tego niezmąconego jeszcze strachem i bólem okresu przywołają „Kronika wypadków miłosnych" Andrzeja Wajdy oraz „Niekochana" w reż. Janusza Nasfetera. Natomiast w specjalnym zestawie dokumentów przedstawiamy relację naocznych światków owej agonii. Zaprezentujemy takie tytuły jak: „Warszawska niedziela", przedstawiające sceny obyczajowe z udziałem mieszkańców Stolicy w jedną w letnich niedziel 1939 roku, czy też zrealizowany przez Polską Agencję Telegraficzną, propagandowy film wojskowy zatytułowany „Gotowość bojowa Polski przedwrześniowej", pokazujący stan przygotowań do obrony kraju na wypadek wojny. 1 września spotkamy się z twórcami, stworzonego na podstawie materiałów archiwalnych, filmu „Początek. Warszawa w pierwszych dniach okupacji", będącego świadectwem pierwszych dni września 1939 roku – zapowiadają organizatorzy.

Więcej informacji: iluzjon.fn.org.pl

Katowice: rozstrzelana kopalnia

W poniedziałek 2 września o godz. 12:00 przy ul. Mariackiej w Katowicach odbędzie się otwarcie wystawy plenerowej przygotowanej przez Śląskie Centrum Wolności i Solidarności pt. „Kopalnia strajkuje…” – strajk i pacyfikacja Kopalni „Wujek” 13-16 grudnia 1981 r. Będzie ją można oglądać do 23 września.

Ekspozycja jest pierwszą tego rodzaju wystawą plenerową poświęconą tragedii jaka miała miejsce 16 grudnia 1981 r. w katowickiej Kopalni „Wujek”. Wystawa składa się z 24 plansz, na których zaprezentowano wiele niepublikowanych dotąd zdjęć. Historia opowiedziana przez twórców wystawy zaczyna się planszą o kryzysie, który nastąpił w PRL na przełomie lat 70. i 80. Następnie opisano powstanie związków zawodowych, „karnawał Solidarności”, wprowadzenie stanu wojennego, „odblokowywanie” zakładów pracy strajkujących na terenie województwa katowickiego, pacyfikację Kopalni „Wujek”. Każdemu z zastrzelonych dziewięciu górników poświęcono osobną tablicę. Wystawę kończy tablica, na której przypomniano kolejne procesy funkcjonariuszy plutonu specjalnego ZOMO, którzy w końcu zostali skazani – informują organizatorzy wystawy.

Więcej informacji: scwis.org.pl

Poznań: zapomniane królestwa znad górnego Nilu

Od 3 września w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu (Pałac Górków, ul. Wodna 27) prezentowana będzie wystawa Wielkie królestwa chrześcijańskie w Nubii. Będzie ją można oglądać do 30 listopada.

Idea zorganizowania wystawy zrodziła się w wyniku rosnącego zainteresowania obszarem Afryki, zarówno występującymi tam nieznanymi, czasem tajemniczymi kulturami, jak również fascynującym, egzotycznym światem roślin i zwierząt. Wystawa ta przybliży „świeżo odkryty” zapomniany świat kultury Nubii i ludzi tam żyjących, zaprezentuje jak żyli kiedyś, w co wierzyli, czym się zajmowali, co posiadali i jak chowali swoich zmarłych – wyjaśnia dr Dobiesława Bagińska, kuratorka i pomysłodawczyni wystawy.

Więcej informacji: muzarp.poznan.pl

Kraków: obóz na zapleczu stolicy Generalnego Gubernatorstwa

4 września o godz. 12:00 w Ogrodach Muzeum Archeologicznego w Krakowie (ul. Senacka 3) odbędzie się otwarcie wystawy plenerowej pt. Niemiecki Obóz w Płaszowie 1942–1945, prezentowanej do 30 października.

Ekspozycja, przygotowana przez krakowski oddział IPN, prezentuje tragiczną historię największego w Krakowie miejsca martyrologii narodu Polskiego i Żydowskiego, upamiętnionego m.in. w głośnym filmie „Lista Schindlera”. Za pomocą m.in. zdjęć, wspomnień więźniów, materiałów archiwalnych autorzy starali się przedstawić różnorodne aspekty funkcjonowania obozu, jako miejsca niewolniczej pracy i masowych egzekucji, dokonywanych w tym miejscu nie tylko na więźniach obozu, ale i na osadzonych z pobliskich aresztów gestapo. Oprócz losów więźniów starano się również pokazać obóz płaszowski jako element szerszej polityki i struktury terroru niemieckiego w Krakowie – informują twórcy ekspozycji.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Lublin: zbrodnia wołyńska w dokumentach

Również w środę o godz. 12:00 na Zamku Lubelskim zostanie uroczyście otwarta wystawa przygotowana przez lubelski oddział IPN zatytułowana Polacy – Ukraińcy 1943–1945. „Antypolska akcja" OUN i UPA Bandery. Rzeź wołyńsko-galicyjska w dokumentach ukraińskich. Ekspozycja była wcześniej prezentowana w warszawskim Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia".

Antypolskie wystąpienia podziemia banderowskiego w czasie II wojny światowej oraz wywołany przez nie w dużym stopniu polski odwet, to bez wątpienia najkrwawszy okres w dziejach konfliktu polsko-ukraińskiego w latach 40. ubiegłego stulecia. Używamy pojęcia „konflikt”, gdyż w tym czasie mieliśmy do czynienia z ewidentnym polsko-ukraińskim antagonizmem i walką o ziemię, toczoną między współobywatelami jednego państwa (II Rzeczypospolitej). Jest to jeden z terminów używanych do opisania tego, co się wydarzyło między Polakami a Ukraińcami w okresie wojny. Pod nazwą kodową „antypolska akcja”, sprawcy – Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów frakcja Stepana Bandery (OUN-B) oraz jej zbrojne ramię Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) – skrywali we własnych dokumentach planową eksterminację ludności polskiej. Banderowcy przeprowadzili ją w latach 1943–1944 na spornych terenach Wołynia, Galicji Wschodniej oraz południowo-wschodniej Lubelszczyzny (Chełmszczyzny), uznanych przez nich za „etnograficznie ukraińskie”. W polskiej historiografii do opisu tej zbrodni przyjęła się nazwa rzezi wołyńsko-galicyjskiej – pisze we wstępie do wystawy Mariusz Zajączkowski.

Więcej informacji: ipn.gov.pl

Katowice: hitlerowskie Kattowitz

Od 5 września w Muzeum Historii Katowic (ul. ks. Szafranka 9) prezentowana będzie wystawa pt. W okupowanym mieście. Topografia Katowic w latach 1939–1945, która, według założeń twórców, ma prezentować najmroczniejszy okres najnowszej historii miasta. Będzie ją można oglądać do 3 listopada tego roku.

Więcej informacji: mhk.katowice.pl

Warszawa: „Usłyszcie mój krzyk!"

6 września w warszawskim Domu Spotkań z Historią rozpocznie się cykl spotkań i pokazów filmowych związanych z 45. rocznicą samospalenia Ryszarda Siwca dokonanego w proteście przeciwko interwencji wojsk państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. W ramach cyklu spotkań, który potrwa do 12 września, odbędzie się m.in. pokaz filmu Agnieszki Holland Gorejący krzew oraz Macieja Drygasa Usłyszcie mój krzyk, a także dyskusja wokół nowej publikacji Ośrodka KARTA pt. Całopalny.

Zapraszamy na cykl pokazów filmowych i spotkań w 45. rocznicę samospalenia się Ryszarda Siwca (8 września 1969) w proteście przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W styczniu 1969 roku podpalił się Jan Palach – student z Pragi, a wiadomość o tym obiegła cały świat. W ciągu kolejnych kilku miesięcy w jego ślady poszło prawie trzydzieści osób. Dramatyczne przesłanie i protest Ryszarda Siwica przeszły bez echa. Na swoją ofiarę całopalną wybrał najgorszy moment – rok 1968 w Polsce to apogeum powojennego komunizmu, czas całkowitego ubezwłasnowolnienia społeczeństwa. Sprawnie uciszono studentów buntujących się pół roku wcześniej. A peerelowskiej armii, która w sierpniu tegoż roku najechała niepokorną Czechosłowację, Polacy głównie dziękowali – informują organizatorzy.

Więcej informacji: dsh.waw.pl

Cały kraj: Europejskie Dni Dziedzictwa tym razem o polskiej państwowości

7 września w całym kraju rozpocznie się tegoroczna edycja Europejskich Dni Dziedzctwa – największego w Europie projektu społecznego i edukacyjnego i najważniejszego święta zabytków kultury Starego Kontynentu. Koordynatorem wydarzenia, które potrwa do 15 września, jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. Tematem tegorocznej, XXI edycji jest Nie od razu Polskę zbudowano.

Tegoroczną edycją EDD chcemy przypomnieć wszelkie formy budowy polskiej państwowości. Nie tylko w sensie dosłownym, czyli kształtowaniu granic na przestrzeni dziejów ale również tym symbolicznym – poczuciu przynależności i związku z historią, językiem, tradycją. Wybór tematu wynika w dużej mierze z faktu, że XXI edycja EDD zbiega się z 150. rocznicą wybuchu Powstania Styczniowego. W związku z tym chcielibyśmy także zwrócić szczególną uwagę na rolę powstań narodowowyzwoleńczych, które w świadomości Polaków są symbolami nieustającego dążenia do tworzenia niepodległego państwa i odegrały ogromną rolę w kształtowaniu i zachowaniu narodowej tożsamości. Hasło przewodnie EDD 2013 pozwoli uhonorować wydarzenia związane z tą rocznicą oraz przybliżyć społecznościom lokalnym inne ważne karty polskiej historii, poznanie których uświadomi - szczególnie młodemu pokoleniu – długą i ofiarną drogę do wolnej Polski oraz fakt, że na wielką historię składa się szereg mniejszych wydarzeń, których ślady znaleźć można w całym kraju. 150. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego to także jeden z ostatnich momentów na zebranie świadectw przybliżających ten bohaterski zryw, które przetrwały dotychczas tylko w ustnych przekazach rodzinnych – zapowiadają organizatorzy.

Więcej informacji oraz spis imprez organizowanych w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa: edd2012.pl

Olsztyn: wrześniowa rekonstrukcja

8 września w Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznego w Olsztynku k. Olsztyna odbędzie się organizowana przez Muzeum II Wojny Światowej edukacyjna inscenizacja historyczna Pogranicze '39.

Inscenizacja będzie nawiązywała do wydarzeń, jakie rozegrały się na ziemiach polskich w pierwszych dniach po wybuchu II wojny światowej. Tłem historycznym będą walki stoczone przez Armię Modlin między 1 a 4 września 1939 r. oraz sytuacja na pograniczu ziem należących do II Rzeczpospolitej i III Rzeszy. Inscenizacja „Pogranicze ‘39” ma charakter edukacyjny i jej celem jest przekazanie wiedzy historycznej oraz zobrazowanie sytuacji w Polsce tuż po wybuchu wojny. W projekcie udział weźmie ok. 200 rekonstruktorów, którym skansen w Olsztynku, leżący przed II wojną światową na terenie III Rzeszy, posłuży za idealną scenografię do narracji o bohaterstwie polskich żołnierzy i odgrywania scen bitewnych. Ważnym prezentowanym wątkiem będzie los polskiej ludności cywilnej, zmuszonej do opuszczenia swoich domów w pierwszych dniach września. Muzeum II Wojny Światowej przygotowało wyjątkową formułę inscenizacji i zaaranżowanie terenu które pozwolą na samodzielne poruszanie się widzów po miejscu odtwarzanych działań wojennych. Uczestnicy będą mogli przenieść się niemal w sam środek wydarzeń rozgrywających się na ziemiach polskich w pierwszych dniach II wojny światowej, a obszar skansenu w Olsztynku, zajmujący ponad 60 hektarów, zostanie na jeden dzień przemieniony w polską wioskę zajmowaną przez wojska niemieckie – informują pomysłodawcy wydarzenia.

Więcej informacji: muzeum1939.pl

Łódź: gdzie ta inteligencja?

Również w niedzielę 8 września o godz. 11:00 w Oddziale Kultur i Tradycji Wyznaniowych Muzeum Miasta Łodzi (pl. Wolności 2) odbędzie się kolejne spotkanie z cyklu Lubię wiedzieć pt. Fenomen inteligencji polskiej. Wzlot i upadek. Poprowadzi je dr Edmund Lewandowski, pracownik naukowy Instytutu Socjologii UŁ.

W swoim wystąpieniu dr Lewandowski poruszy niezwykle interesujące zagadnienia, ogniskujące się wokół: awangardy polskiego społeczeństwa, ambiwalentnego patriotyzmu Polaków oraz roli Żydów i Niemców wśród inteligencji polskiej. Nasz gość odniesie się także do pokolenia państwowców, Kolumbów, aktywistów i solidarystów, by charakteryzując współczesnych pragmatyków zwrócić uwagę słuchaczy na symptomy upadku polskiej inteligencji. Spotkanie z Edmundem Lewandowskim, to spotkanie z osobą o wielkiej erudycji, zapadające w pamięć i dające słuchaczom wiele satysfakcji – zapowiadają organizatorzy spotkania.

Więcej informacji: muzeum-lodz.pl