Przegląd historycznych nowości i zapowiedzi wydawniczych (X, cz. 1)

Arkady

Ukazała się właśnie kolejna pozycja w serii „Leksykon. Cywilizacje”. Tym razem jest to „Rzym” autorstwa Aleksandry Wetzel. Dotąd recenzowaliśmy dwie książki z tego cyklu: „Mezopotamię” Enrico Ascalone i „Japonię” Roselli Menegazzo.

Aurum

Wydawnictwo Aurum proponuje kolejną powieść osadzoną w realiach historycznych: „Waleczny Rycerz. Historia Williama Marshala”. Tym razem to utwór oparty na faktach i prezentujący losy niepokonanego uczestnika średniowiecznych turniejów.

Autorką książki jest brytyjska pisarka Elizabeth Chadwick. Inną jej powieść osadzoną w realiach średniowiecza, „Córki Graala” recenzował na naszych łamach Ryszard Struck. Pisał o niej: Ktoś szukający wiedzy historycznej, będzie lekturą zawiedziony (próżno szukać w niej kompletnej informacji na temat wierzeń katarów). Ale ten, kto w książkach szuka odskoczni od dnia codziennego, będzie zadowolony, gdyż akcja toczy się wartko i jest bardzo wciągająca.

Avalon

W krakowskim Avalonie ukazała się książka kolejnego (już trzeciego) publicysty „Histmaga”. Tym razem jest to publikacja „Dzieje Ojców Jezuitów i szkolnictwa jezuickiego w Gdyni” autorstwa Leszka Molendowskiego. Książka stanowi wydanie jego pracy magisterskiej, podobnie zresztą jak niedawna publikacja Anny Nowakowskiej-Wierzchoś pt. „Wanda Gertz. Opowieść o kobiecie żołnierzu”. Ta druga książka doczekała się już recenzji – nota bene bardzo pochlebnej – na naszych łamach.

Bellona

W styczniu i lutym zrecenzowaliśmy kilka nowości Bellony. Po pierwsze warto wspomnieć o iście monumentalnej publikacji „Boje polskie 1939-1945. Przewodnik encyklopedyczny”. Jest to bardzo dobry leksykon do codziennego użytku dla badaczy i pasjonatów II wojny światowej. Jego wielką zaletę, obok mnogości informacji przekazanych w zwięzły sposób, stanowi gigantyczny zasób map, którymi opatrzono niemal wszystkie hasła. Podstawową wadą jest z kolei poziom skomplikowania tekstu, który ze względu na brak słowniczka skrótów i terminów może okazać się całkowicie niezrozumiały dla amatora czy początkującego adepta historii.

_|

|

|

|

Bardzo pozytywnie nasz recenzent, w tym przypadku Łukasz Męczykowski, odebrał wspomnienia Jewgienija Marinskiego „Byłem pilotem Airacobry na froncie wschodnim”. Jak pisał w recenzji: lektura omawianej pozycji była dla mnie przyjemnym zaskoczeniem. Przyzwyczajony do wydawanych jeszcze w poprzednim systemie wspomnień radzieckich żołnierzy oczekiwałem wyśmiewania Niemców, głoszenia chwały oręża radzieckiego i tym podobnych zabiegów. Tymczasem znalazłem jasny i przejrzysty obraz życia codziennego pilota w czasie wojny. Pozostaje tylko wyrazić żal, że jest to tak skąpa objętościowo pozycja.

Niestety w równie ciepłych słowach nie da się pisać o „Krucjacie dziecięcej” Gary’ego Dicksona. Podejmuje ona temat niezwykle ciekawy i kompletnie pozbawiony literatury przedmiotu. Zawiera też kilka interesujących wniosków i hipotez. Niestety to publikacja chaotyczna, a przede wszystkim – beznadziejnie przetłumaczona.

Czarne

Czarne – moim prywatnym zdaniem jedno z najlepszych wydawnictw w Polsce – wydały kilka nowych publikacji z serii „Sulina”. Ten cykl wydawniczy z pozoru poświęcony jest po prostu szeroko pojętej literaturze faktu. W rzeczywistości to coś więcej, bo Czarne wydają książki eksperymentatorskie, trudne, prowokujące do myślenia. Sam miałem jakiś czas temu okazję recenzować „Mińsk. Przewodnik po Mieście Słońca” Artura Klinaua. Ostatnio ukazały się m.in. „Bałkańskie upiory. Podróż przez historię” Roberta Kaplana, „Odessa transfer. Reportaże znad Morza Czarnego” i „Krótki podręcznik przekraczania granic” Gazmenda Kapllaniego. Książki te trudno omówić w kilku słowach, dlatego zachęcam do sprawdzenia ich opisów na stronie wydawcy.

Czytelnik

W ubiegłym roku w Czytelniku ukazała się pozycja z zakresu antropologii na niezwykle intrygujący temat – aż wstyd, że ją przegapiliśmy. „Nasza mroczna strona. Z dziejów perwersji” to obszerny esej autorstwa Elisabeth Roudinesco, francuskiej psychoanalityczki i historyczki. Wydawca pisze o tej książce następująco: Jej zdaniem perwersja jest wszechobecna we wszystkich społeczeństwach i występuje pod różnymi postaciami (perwersja seksualna, społeczna, psychiczna, polityczna). Autorka usiłuje dociec, gdzie się ona zaczyna i kim są ludzie perwersyjni. Analizuje dotychczasowe pojęcia perwersji i poddaje krytyce teorie i praktyki wypracowane na ten temat, zwłaszcza od XIX wieku. Aby lepiej zrozumieć to zjawisko Roudinesco kreśli w książce portrety ludzi perwersyjnych od średniowiecza (z jednej strony mistycy i flagelanci, z drugiej wielokrotny morderca Gilles de Rais) poprzez epokę oświecenia (markiz de Sade) aż po XX wiek (nazizm, którego symbolem jest Auschwitz).

Demart

„Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1930–1959. Atlas ziem Polski” może i nie jest publikacją najnowszą, ale niewątpliwie warto o niej przypomnieć, licząc że niedawno została uznana za Najlepszą książkę popularnonaukową poświęconą historii Polski w XX wieku w 2. edycji konkursu Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego. Także nasz recenzent, Roman Sidorski, wypowiadał się o książce w wyjątkowo ciepłych słowach: Atlas mogę uznać za wręcz wzorową publikację tego typu, która cieszy tym bardziej, że kartograficzne opracowania dziejów wydaje się w Polsce raczej rzadko.

Demart ogółem wydaje doskonale atlasy, z niecierpliwością czekam więc na kolejny, którego premierę zapowiedziano na przyszły miesiąc: „Atlas historii Żydów polskich”.

Dialog

Iran to ostatnio temat niezwykle nośny, cieszy więc że na polskim rynku wydawniczym ukazują się poświęcone mu pozycje historyczne. Dialog wypuścił książkę autorstwa francuskiego iranisty Thierry’ego Coville’a pt. „Najnowsza historia Iranu. Republika islamska”. Licząca 250 stron publikacja jest, jak to przedstawia wydawca, bezstronną i obiektywną próbą prezentacji uwarunkowań historycznych i politycznych rewolucji Chomejniego oraz jej wszechstronnego wpływu – na życie społeczne, obyczajowe, a także gospodarcze.

Finna

Finna, specjalizująca się w literaturze marynistycznej, wydała ostatnio wspomnienia odmienne – autorstwa powstańca warszawskiego. „Powstańczy tryptyk” autorstwa Zbigniewa Blichewicza Szczerby to zdaniem wydawcy najbardziej prawdziwe wspomnienia z Powstania Warszawskiego, jakie kiedykolwiek się ukazały. Niewątpliwie mocne słowa, szczególnie że także my – jako wydawca – ciepło myślimy o opublikowanych przez „Histmaga” wspomnieniach powstańczych prof. Macieja Bernhardta. No ale wróćmy do publikacji Finny.

Autor wspomnień był aktorem teatrów warszawskich i wileńskich, w czasie powstania porucznikiem, dowódcą kompanii a potem batalionu „Bończa”. Został Kawalerem Orderu Virtuti Militari i śmiało można go określić mianem legendarnej postać Starówki. Jego obszerny (ponad 340 stron) opis doświadczeń powstańczych można już kupić w przystępnej cenie ok. 30 zł.

Hanami

Z końcem 2009 roku w Hanami ukazał się kolejny komiks – a konkretnie: zbiór nowel graficznych – osadzony w Japonii okresu Edo (1600-1868). O „Dwóch poduszkach” wspominamy, ponieważ w tym samym okresie historycznym osadzona była wydana pod patronatem „Histmaga” „Księga Wiatru”. Recenzja tamtego komiksu ukazała się w lutym na naszych łamach. Aleksandra Zaprutko pisała o nim: „Księga wiatru” przerosła moje początkowe oczekiwania. Czytając ją mogłam przez chwilę poczuć atmosferę czasów ery Keian, śledzić poczynania najlepszych szermierzy tamtych czasów, zastanawiać się nad motywami postępowania bohaterów. Wciągnęła mnie wartka akcja, która toczy się od pierwszej do ostatniej strony. Ze swej strony mogę polecić lekturę „Księgi wiatru” czytelnikom zainteresowanym historią Japonii, ale nie tylko. Coś interesującego znajdą tu też fani samurajów, intryg i pojedynków.

Instytut Wydawniczy Erica

Książki Leo Kesslera to niewątpliwie literatura specyficzna. Wspólnie z Mateuszem Bętkowskim doszliśmy do wniosku, że najtrafniej byłoby je nazwać lekturami sedesowymi. Ostatnio opublikowaliśmy recenzje dwóch książek wspomnianego „literata”: „Rozkazu wymarszu” i najnowszego „Totenkopfu”. O drugiej pisałem w recenzji: Powieść Kesslera nie jest żadnego rodzaju majstersztykiem, nie jest nawet ‒ nawet w najbardziej liberalnym znaczeniu! ‒ książką wartościową. To najprostszy rodzaj rozrywki, doskonały na chwile, gdy mamy ochotę po prostu wyłączyć mózg. W swojej kategorii (powieść sedesowa? harlequin dla facetów?) „Totenkopf” sprawdza się wyśmienicie. Po prostu nie należy traktować książki za poważnie i... dobrze się bawić.

Iskry

Iskry wydały kolejną książkę z zakresu historii kultury. Tym razem – historii niemalże najnowszej. „Piosenka przypomni ci... czyli historia polskiej muzyki rozrywkowej (lata 1945-1958)” to drugi tom cyklu prezentującego portrety piosenkarzy, muzyków, autorów, kompozytorów, zespoły i orkiestry, a także organizacje i firmy związane z ówczesnym show-businessem.

Karta

Karta, we współpracy z Domem Spotkań z Historią, wydała nową mini-publikację poświęconą wiecznie żywemu tematowi Katynia. O książce „Rosja a Katyń” na stronie Ośrodka możemy przeczytać: Zbiera ważne teksty na temat stanowiska „nieoficjalnej” Rosji wobec zbrodni katyńskiej. Najważniejszy dokument, niedrukowany w Rosji, to opracowana przez grupę rosyjskich naukowców wyczerpująca ekspertyza (z 1993 roku), która uczciwie przedstawia zarówno przebieg zbrodni, jak i późniejsze sowieckie kłamstwa o niej. Ponadto: oświadczenie Stowarzyszenia „Memoriał” i osobiste zapisy jego moskiewskich członków (Aleksandra Gurjanowa, Aleksieja Pamiatnycha, Nikity Pietrowa), które podają aktualny stan „procesowy”, a także wiedzę, jaką udało się zdobyć o Katyniu w ciągu ostatnich dwóch dekad. Rosja a Katyń to głos Rosji niezależnej, nie poddającej się grze rosyjskich władz.

Krytyka Polityczna

Nakładem KP ukazał się wywiad-rzeka z bodaj najbardziej znanym badaczem dziejów Ukrainy, Jarosławem Hrycakiem. Rozmowę przeprowadzoną przez Izę Chruślińską wydano pod – niestety dość mylącym – tytułem „Ukraina. Przewodnik Krytyki Politycznej”. Publikację tę recenzował w styczniu na naszych łamach dr Dariusz Wierzchoś.

Książka i Wiedza

KiW wydał dwie interesująco się zapowiadające monografie na temat krajów Bliskiego Wschodu. Pierwszą jest „Historia Iraku” Trippa Charlesa, drugą zaś „Historia Egiptu. Od podboju arabskiego do czasów współczesnych” Marsota Afaf Lutfi As-Sajjida.

Księgarnia Akademicka

Niedawno nawiązaliśmy współpracę z krakowską Księgarnią Akademicką, co w lutym zaowocowało wysypem recenzji wydawanych przez nią książek. Omówiliśmy już m.in. następujące publikacje: „Ziemia tarnopolska w okresie pierwszej okupacji sowieckiej” Anny Zapalec, „Endecja na Mazowszu Północnym a Kościół katolicki 1898 – 1939” Andrzeja Dwojnycha i „Irak. Dylematy amerykańskiej interwencji” pod redakcją W. Dzielskiego i W. Michnika. Wszystko to są jednak pozycje mające już swoje lata. Co z nowościami?

Ostatnio w Księgarni Akademickiej ukazał się m.in. drugi tom obszernych „Materiałów źródłowych do dziejów Żydów w księgach grodzkich dawnego województwa krakowskiego z lat 1684-1696”. Wydanie tej książki, do tego w przystępnej cenie, może mieć pewne znaczenie dla przesunięcia wyraźnej dysproporcji w zainteresowaniu tematyką żydowską: wciąż podejmuje się w zdecydowanej większości kwestie Holocaustu i XX-wiecznych losów Żydów, bagatelizując ich wcześniejszą historię na ziemiach polskich i nie tylko. Oby więcej takich publikacji!

Libra

Książki Libry mają u mnie plus już na starcie – w końcu to publikacje z mojego rodzinnego Rzeszowa. Pierwsza z nowości tej oficyny, wydana zresztą pod naszym patronatem, dotyczy problematyki lokalnej: „Podziemna Armia. Podokręg AK Rzeszów”. Druga to z kolei pozycja ma temat krwawego konfliktu, który jest w Polsce zaskakująco rzadko opisywany w literaturze – „I wojna światowa i sprawa polska na dawnych kartach pocztowych” Mikołaja Berczenko. Obie publikacje szerzej omawialiśmy w poświęconym im materiale reklamowym. Wkrótce powinny się doczekać także recenzji.

Muza

Z nowości Muzy uwagę zwracają dwie publikacje albumowe: „1001 miejsc historycznych, które warto w życiu zobaczyć” oraz „1001 obrazów, które warto w życiu zobaczyć”. Mógłby to być niezły materiał na prezent, ale oczywiście – diabeł jak zawsze może tkwić w szczegółach.

Ossolineum

Z wrocławskiego Ossolineum nieustannie dociera do nas strumień nowych książek i wznowień. Recenzje kilku z nich ukazały się w styczniu i lutym na naszych łamach. Jarosław Pietrzak bardzo wnikliwie omówił biografię Gustawa II Adolfa autorstwa Zbigniewa Anusika. Jego zdaniem, w książce tej można odnaleźć nie tylko naukowy wywód, ale i barwne, poruszające zwroty akcji. Erudycyjna narracja stanowi jednocześnie wykład dyplomacji I połowy XVII wieku, biografię i po części książkę „przygodową”. Ja z kolei zrecenzowałem dwie biografie dotyczące średniowiecza: „Mieszka I” Gerarda Labudy i „Ottona III” Jerzego Strzelczyka. Szczególnie druga z nich zasługuje moim zdaniem na uwagę. Jak pisałem już w samej recenzji, książkę prof. Strzelczyka można polecić każdemu, kto chce dowiedzieć się więcej o wczesnym średniowieczu z pracy napisanej z polotem i ukazującej szeroki kontekst wydarzeń.

Zażarty sprzeciw pewnej warszawskiej doktorantki wywołała natomiast dość krytyczna recenzja „Ilustrowanego słownika mitologii greckiej i rzymskiej” Lucyny Stankiewicz. A nuż warto zapoznać się z dyskusją.

++Zobacz drugą część przeglądu >>++

Kolejny przegląd już za miesiąc.