Przegląd historycznych nowości i zapowiedzi wydawniczych (VII)

Bellona

Nowości sierpnia i września, szczególnie w wydawnictwach specjalizujących się w publikacjach z zakresu militariów, to w znaczącej części książki poświęcone kampanii wrześniowej i II wojnie światowej. W ofercie Bellony pojawiły się między innymi dwie nowe książeczki ze znanej serii „historyczne bitwy”: Warszawa 1939 Lecha Wyszczelskiego i Westerplatte-Oksywie-Hel 1939 Piotra Derdeja. Drugi z historyków jest też autorem kilku innych tomów serii, między innymi recenzowanego przez nas niedawno Kamieńca Podolskiego 1672. Warto przypomnieć, że pośród „historycznych bitew”, publikowanych od 1980 roku, pojawił się już szereg różnych publikacji poświęconych walkom w 1939 roku: Bzura 1939 Tadeusza Jurgi (1984, 2001), Szack-Wytyczno 1939 Czesława Grzelaka (2001), Wilno-Grodno-Kodziowice 1939 Czesława Grzelaka (2002) oraz Przedmoście Rumuńskie 1939 (2001) i Lwów 1939 (2003, 2007) Wojciecha Włodarkiewicza.

Kolejną interesującą publikacją Bellony jest zrecenzowany przeze mnie Blitzkrieg w Polsce. Wrzesień 1939 r. Richarda Hargreavesa. Stanowi on opis kampanii wrześniowej widzianej z perspektywy... Niemców. Autor, brytyjski dziennikarz, wykorzystał różnego rodzaju materiały prywatne, np. listy i pamiętniki, by przedstawić mało znany etap wojny przede wszystkim oczami szeregowych żołnierzy.

_|

|

|

|

Czytelnikom poszukującym bardziej tradycyjnego opisu kampanii wrześniowej można polecić wznowienie klasycznej pracy Leszka Moczulskiego Wojna polska 1939. Pierwsze wydanie tej książki ukazało się w 1972 r. i cały nakład został natychmiast sprzedany. Po interwencji ambasady radzieckiej książka stała się przedmiotem totalnego ataku ze strony władz i środków przekazu, po czym na polecenie Ministerstwa Kultury wycofano ją z obiegu. Drugie wydanie jest w zasadzie nową książką, opartą także na materiałach udostępnionych dopiero po upadku komunizmu. Na życzenie autora nie zmieniono jednak tytułu i charakteru publikacji.

Difin

Wrzesień to nie tylko rocznica wybuchu wojny, ale także początek nowego roku szkolnego, a dla co trzeciego licealisty – początek ostatniego już roku przed maturą. Wydawnictwo Difin oferuje trzy publikacje ułatwiające przygotowanie do egzaminu dojrzałości z historii i WOS-u: Historia. Testy maturalne. Poziom podstawowy i rozszerzony Marcina Markowicza i Rafała Doleckiego, Wiedza o społeczeństwie. Testy maturalne. Poziom podstawowy i rozszerzony tych samych autorów oraz wydane już kilka lat temu, ale cieszące się zasłużoną popularnością repetytorium Historia. repetytorium dla kandydatów na studia prawnicze, historyczne, politologiczne i socjologiczne Marka Chmaja, Wojciech Sokoła i Janusza Wrony.

_|

|

|

|

Fabryka Słów

W Fabryce Słów już w październiku ukaże się kolejna książka naszego wieloletniego współpracownika i cenionego powieściopisarza Adama Przechrzty zatytułowana Wilczy legion. Tym razem tematyka ogniskuje się wokół działalności polskich służb specjalnych w przeddzień II wojny światowej. Przy okazji warto rzucić okiem na recenzję ostatniej powieści Adama, Chorągwi Michała Archanioła.

Finna

W „Serii napoleońskiej” Finny ukazała się kolejna, po Memoriale ze św. Heleny de Las Casesa, klasyczna pozycja. Napoleon Emila Marco de Saint-Hilaire to, jak pisze wydawca, trzy oddzielnie wydane książki: „Zamach Maleta w 1812 roku”, „George, Moreau i Pichegru” i „Historia mieszkań Napoleona”. Skąd więc pojawił się wspólny dla nich tytuł "Napoleon"? Otóż to właśnie wokół cesarza rozgrywają się wszystkie kluczowe wydarzenia opisane w trylogii. Napoleon wyzwala emocje i wpływa zasadniczo na losy głównych bohaterów. Dzieło de Saint-Hilaire`a to jednak przede wszystkim pasjonująca lektura – podobnie jak wydana wcześniej „Historia Napoleona” jego autorstwa.

Impuls

Nakładem krakowskiego „Impulsu” ukazał się I tom podręcznika wprowadzającego w arkana wciąż mało znanej dziedziny humanistyki – antropologii kultury. Atropologia kulturowa. Część I: Wprowadzenie do wiedzy o kulturze prof. Janusza Gajdy to zdaniem wydawcy nie tylko podręcznik, ale jednocześnie interesujące studium przemian obyczajowych. W tym samym wydawnictwie wkrótce ukaże się także praca Łucji Staniczkowej Herosi i „chachary” poświęcona portretowi Górnoślązaka w literaturze i publicystyce lat 30. XX wieku.

Instytut Wydawniczy Erica

Rok 1940. Zdobycie belgijskiej twierdzy Eben-Emael jest kluczowe dla powodzenia całej hitlerowskiej inwazji na Belgię, Holandię i Francję. Batalion Szturmowy SS Wotan otrzymuje rozkaz wspomóc oddziały spadochronowe. Kolejna po Rozkazie wymarszu powieść Leo Kesslera, ukazująca fikcyjne, ale osadzone na tle realnej historii losy oddziału SS, trafiła do księgarni w sierpniu. Jednym z patronów medialnych Batalionu czołgów jest „Histmag.org”.

Iskry

Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy Stanisława Milewskiego to kontynuacja książki o podobnym tytule i założeniach: Intymnego życia niegdysiejszej Warszawy. Autor zabiera czytelnika w podróż w czasie i oprowadza po ciemnej stronie miasta, gdzie w zaułkach czyhali zabójcy, wyreźnicy i doliniarze byli prawdziwą plagą, kasiarze budzili przerażenie bankierów, a oszuści i naciągacze mieli się całkiem dobrze.

Wśród nowości „Iskier” warto też zwrócić uwagę na publikację związaną z rocznicą powstania warszawskiego. Książka Zośka i Parasol. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich Aleksandra Kamińskiego powstała, ja pisze wydawca, na podstawie sławnego archiwum Jana Rodowicza – Anody, relacji żołnierzy batalionów, dokumentów, listów, pamiętników, konsultacji z matkami poległych. Autor prowadzi swych bohaterów – spadkobierców ideałów „Kamieni na szaniec” – przez barykady powstańcze od Woli poprzez Starówkę po Czerniaków. Spotykamy na kartach najsłynniejsze postaci Szarych Szeregów: Andrzeja Romockiego – Morro, Piotra Pomiana, Stanisława Leopolda, Czarnego Jasia – Wuttke, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Iskry wydały epopeję druha Kamińskiego po raz pierwszy w roku 1957. Obecne wydanie wzbogacono unikatowymi zdjęciami bohaterów, a także wstępem Barbary Wachowicz.

Ossolineum

W ofercie Ossolineum w ostatnich tygodniach pojawiło się kilka interesujących wznowień. Na rynek trafiły nowe edycje biografii dwóch wielkich kobiet: Anny Jagiellonki autorstwa Marii Boguckiej (zob. recenzję innej pracy prof. Boguckiej, „Człowiek i świat”) oraz Elżbiety Wielkiej pióra Stanisława Grzybowskiego. Ukazało się także trzecie wydanie bogato ilustrowanego zestawienia Dynastie Europy pod red. Antoniego Mączaka. Jego autorami jest grupa wybitnych polskich historyków, takich jak m.in. Jacek Banaszkiewicz, Maria Bogucka, Stanisław Grodziski, Stanisław Salmonowicz, Henryk Samsonowicz, Władysław A. Serczyk, Jerzy Strzelczyk czy Tadeusz Wasilewski.

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

O działalności wydawniczej oraz planach PISM w tym zakresie rozmawiałem kilka tygodni temu z dyrektorem Instytutu, dr. Sławomirem Dębskim. W wywiadzie opublikowanym przedwczoraj na łamach „Histmaga” mówił on między innymi: Dopiero co wydaliśmy specjalny, okolicznościowy tom dokumentów, wyjątkowo zredagowany w języku angielskim – „Polish Documents on Foreign Policy. 24 October 1938 – 30 September 1939”. Okazją jest oczywiście 70. rocznica wybuchu II wojny światowej. Jest to jedna z metod docierania z polskimi źródłami, a tym samym polską perspektywą, do badaczy i osób zainteresowanych sprawami międzynarodowymi na całym świecie. Także ostatnio wydaliśmy inny „aneks” do „Polskich Dokumentów Dyplomatycznych” – tom zawierający dokumenty dotyczące lat 1918–1919, a w szczególności analizy przygotowywane na potrzeby polskiej delegacji na konferencję pokojową w Paryżu. Dotąd nie były one niemal wykorzystywane przez polskich historyków, ponieważ są to materiały rozproszone. Postanowiliśmy ich nie drukować w „Polskich Dokumentach Dyplomatycznych”, ale przygotować osobny tom – gdyby miały się one znaleźć w PDD konieczna byłaby daleko posunięta selekcja materiałów dotykających tego konkretnego tematu (...).W tym miesiącu ukaże się również tom opracowań polskich i rosyjskich historyków poświęconych przyczynom wybuchu II wojny światowej. Do pracy nad tym tomem zaproszono najwybitniejszych historyków z obydwu stron granicy. Każdy temat będzie osobno omówiony przez Polaka i Rosjanina.

Rebis

Jolanta Drużyńska (dziennikarka związana z rozgłośnią Polskiego Radia w Krakowie) oraz Stanisław Maria Jankowski (krakowski historyk i dziennikarz) przygotowali książkę niezwykle ważną, w kontekście 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Wyklęte życiorysy traktują o narodowych bohaterach, których biografie przez wiele dziesięcioleci pomijano milczeniem albo fałszowano. Prawdę o ich służbie dla Rzeczpospolitej, a także o tym, jak i z czyich rąk zginęli, najczęściej wykreślał ołówek cenzora. Milczano o białej fladze wywieszonej na Westerplatte w drugim dniu walki, o ostatniej bitwie Armii Krajowej pod Surkontami, o śmierci w czasie strajku głodowego komendanta Okręgu Lubelskiego AK, podstępnie wywiezionego do obozu w ZSRR. Nie wolno było wspominać o miejscu pochowania ostatniego komendanta Narodowych Sił Zbrojnych, zabitego strzałem w tył głowy w więzieniu mokotowskim, i wielu innych sprawach, za którymi kryli się prawdziwi bohaterowie. Wyklęte życiorysy to także opowieść o kobietach, które przez wiele powojennych lat wbrew decyzjom komunistów prowadziły prywatną wojnę o odnalezienie mężów, ojców lub braci. O uczczenie ich pamięci, o to, by ich nazwiska znalazły się w podręcznikach, na tablicach pamiątkowych i pomnikach.

_|

|

|

|

Nie jest to jedyna publikacja, którą można wiązać z rocznicą wybuchu wojny. Ostatnio nakładem „Rebisu” ukazała się także pierwsza w Polsce monografia poświęcona broni V-1 i V-2, czyli słynnej niemieckiej Wunderwaffe. Autorem Niemieckiej broni V1 i V2 jest młody historyk wojskowości Łukasz Piechocki.

Całkiem innej epoki i zagadnień dotyczy przekład książki Judith Herrin pt. Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium. Sama autorka, znana w Polsce m.in. z pracy Krwawe cesarzowe, wypowiada się o tej publikacji następująco: Starałam się przekazać choć w części, co znaczyło być Bizantyjczykiem, i dać wyobrażenie o kosmopolitycznym, miejskim społeczeństwie, którego członkowie, obdarzeni historyczną świadomością własnej tożsamości i pobożną wiarą w życie przyszłe, byli tak różni od nas, a zarazem tak bardzo do nas podobni.

Służba Wywiadu Zagranicznego Rosji

Niewątpliwie najgłośniejszą książką ostatnich tygodni były zaprezentowane przy okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej Sekrety polskiej polityki. Zbiór dokumentów (1935-1945). Wydał je, póki co wyłącznie do obiegu wewnętrznego i w znikomym nakładzie, rosyjski wywiad. Autorem jest zaś weteran Służby Wywiadu Zagranicznego Rosji, gen. mjr Lew Sockow. Na łamach „Histmaga” opublikowaliśmy jedną z pierwszych w Polsce recenzji tej wciąż niedostępnej w sprzedaży i dotąd ocenianej głównie przez pryzmat medialnych doniesień publikacji.

Videograf II

Dzięki chorzowskiemu wydawnictwu „Videograf II” na rynku pojawiła się pierwsza pełna biografia Wojciecha Korfantego – polityka kojarzonego przede wszystkim z powstaniami śląskimi, ale w rzeczywistości mającego znaczący wpływ na politykę także później, reprezentując interesy Górnego Śląska na arenie ogólnopolskiej. Patronem książki Jana F. Lewandowskiego jest „Histmag.org”

WAM

Prześladowania w starożytności. Ofiary, bohaterowie, męczennicy to interesujące studium porównawcze, prezentujące problem prześladowań w epoce starożytnej z różnych perspektyw. Książka Basleza Marie-François zdaniem wydawcy pozwala zrozumieć zagadnienia, które w dużym stopniu warunkowały – i warunkują do dziś – nasze podejście do zagadnień pluralizmu religijnego czy kulturowego. Dla chrześcijanina jest o tyle interesująca, że ukazuje fenomen prześladowań chrześcijan w pierwszych wiekach w kontekście prześladowań w ogóle. Jednocześnie tłumaczy wiele sformułowań czy opisów w hagiografii pierwszych wieków chrześcijaństwa dla czytelnika dziś niezrozumiałych bez znajomości kontekstu czy literackich typów. Bez względu na przekonania (...) zmusza do refleksji nad wolnością, jej granicami, jej postrzeganiem.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

The History of Russia to jeden z najpopularniejszych na świecie podręczników historii Rosji, a zarazem najbardziej znana praca w dorobku emerytowanego profesora UC Berkeley Nicholasa V. Riasanovsky’iego. W języku angielskim publikacja ta doczekała się już siedmiu wydań. W języku polskim nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego ukazała się właśnie specjalna edycja tej książki, uzupełniona o rozdziały poświęcone polityce, społeczeństwu i kulturze rosyjskiej po 1991 roku. Przygotował je Mark D. Steinberg, profesor historii na Uniwersytecie Illinois w Urbanie i Champaign. Jednym z patronów medialnych polskiej edycji tej klasycznej publikacji jest „Histmag.org”.

Kolejny przegląd już za miesiąc.