„Polski wir I wojny” (informacja reklamowa)
Chronologiczny wielogłos świadków prowadzi przez kolejne etapy wojny, w trakcie której polskie perspektywy zmieniały wraz ze stanem frontów, ale też nastawień przywódców i społeczeństwa. Ukazuje determinację w odzyskiwaniu podmiotowości narodowej, pozwala zrozumieć, co sprawiło, że rozbite i podległe trzem zaborcom społeczeństwo u progu roku 1914, odzyskało wraz z końcem 1918 roku podmiotowość i własne państwo. To zapis doświadczenia, które legło u podstaw naszej XX-wiecznej państwowości.
Zofia Nałkowska w dzienniku:
Wojna jest nie po to, aby coś się stało, aby coś określiło się czy wynikło. Wojna musi się odbyć – i to jest cały jej sens. […] Jeżeliby z wojny niniejszej wynikła przecież jakaś Polska […], to byłby to przecież cudaczny wypadek, z którym trudno byłoby się uporać dzisiejszej ludzkiej wyobraźni. Jak można odczuwać w sobie takie zdarzenie, że kraj odradza się właśnie wtedy, gdy trzy odłamy jego ludności najstaranniej wzajem do siebie strzelają – nie tylko jako członkowie wrogich armii, ale jako ich alianci.
Górki k. Warszawy, 7 września 1914
Maria Lubomirska
Ojczyzna w swej udręce czeka jakiegoś narodowego bohatera, który by porwał choćby na śmierć – nie mogąc dać chleba, dałby wiarę! […] Oby bohaterem nie był Piłsudski.
Warszawa, 25 maja 1917
Z odezwy żołnierzy II Brygady do mieszkańców Warszawy:
Jedni z Was nie chcą Polski bez Piłsudskiego, inni nie chcą Jej bez Dmowskiego… Życzymy Wam i sobie, by pomimo wszystko to była Polska.
Warszawa, 29 sierpnia 1917
Książka otwiera serię „XX wiek. Zbliżenia”, która przedstawia kluczowe momenty XX wieku Polski i jej geopolitycznego otoczenia – te, które miały największy wpływ na tworzenie się zbiorowej świadomości Polaków.
Publikacja została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
