„Polska ukrzyżowana”, czyli polsko-amerykańskie plakaty wojenne
Do naszej redakcji zgłosił się Andrzej Kotecki – kustosz Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Warszawie. Pan Kotecki zobaczył na łamach Histmaga galerię przedstawiającą amerykańskie plakaty propagandowe z okresy II wojny światowej. Jego uwagę wzbudził szczególnie plakat podkreślający udział Polski w koalicji antyhitlerowskiej. Napisał więc do nas, pragnąc uzupełnić treść galerii o kolejne ciekawe informacje i materiały:
„Na stronie Histmag.org ukazał się artykuł na temat amerykańskich plakatów wojennych. W zasadzie trudno w tym przypadku mówić o artykule. Jest to raczej prezentacja reprodukcji wybranych plakatów w formie galerii. Pośród nich znajduje się jeden z polskim akcentem: The united nations fight for freedom – Zjednoczone narody walczą. Pośród flag państw sprzymierzonych znajduje się również polska flaga. Wszystkie zostały rozmieszczone na tle nowojorskiej Statuy Wolności. Przy tej okazji warto przypomnieć, że nie był to jedyny tego typu akcent w polsko-amerykańskiej działalności propagandowej.” – pisze Andrzej Kotecki.
„O polsko-amerykańskim sojuszu militarnym na frontach II wojny światowej informują jeszcze trzy inne plakaty. Trzeba tu jednoznacznie podkreślić, że inicjatywa ich powstania leżała po stronie polskiej. Nie mniej z uwagi na temat, jaki ilustrują, warto je tutaj zaprezentować. W 1944 roku w Wielkiej Brytanii zostały wydrukowane plakaty informujące o sojuszach armii polskiej. W zasadzie musimy tutaj mówić o serii plakatów. Miejsce ich wydania zrodziło się w Polish Army Education Bureau. Autorem opracowania graficznego jest Wojciech Meyer. Wszystkie mają identyczny format oraz formę graficzną. Oprócz tego, że plakaty te mają tą samą instytucję sprawczą i autora, stronę graficzną, maja również wspólne miejsce wydania. Jest nią firma Londyńska Wm. Brown and Co. Ltd.” – dodaje.
1. Polskie lotnictwo i Stany Zjednoczone
„Na niebiesko-czarnym tle widnieje zdjęcie portretowe pilota. Poniżej, na wydzielonym polu widnieją dwie dłonie w przyjacielskim uścisku. Ich zakończeniem są mankiety wykonane w formie flag państwowych: po lewej flaga USA, a po prawej Polska. Nad całością widnieje napis POLISH air force, a u dołu hand in hand with U.S.A. Plakat ten znajduje się w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie (sygnatura PL.7750).”
2. Marynarka i Wielka Brytania
„Drugi plakat z tej serii odnosi się do sojuszu wojskowego na morzu. Jego materialnym wyrazem było m. in. przekazanie Polskiej Marynarce Wojennej okrętu podwodnego USS >>S-25<<. Pod polską banderą nosił nazwę ORP >>Jastrząb<<. Plakat, będący propagandowym wyrazem tej współpracy ma identyczna formę jak cała seria. Jako, że plakat dotyczył spraw morskich, tło zostało wykonane w ¾ wysokości od góry w kolorze ciemnoniebieskim, a u dołu czarnym. Na środku znajduje się zdjęcie polskiego marynarza. Egzemplarz tego plakatu znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie.”
3. Wojska lądowe i Kanada
„Trzeci plakat, również w tej serii, dotyczy Kanady. I znów forma graficzna oraz obraz jest wspólny dla całej serii. Tym razem znajduje się na nim zdjęcie żołnierza polskich wojsk lądowych. U dołu ściskające się dłonie z flagami. Po lewej ówczesna flaga Kanady, jako państwa Commonwealthu, a w napisie wyraz CANADA. Ta wersja plakatu znajduje się również w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie (Pl.7752).”
4. Polska ukrzyżowana
„Warto również w tym miejscu zwrócić uwagę na jeszcze jeden plakat wydany w latach II wojny światowej na terytorium USA – POLAND CRUCIFED FIGHTS FOR YOU/HELP HER. Inicjatorem jego powstania były środowiska polonijne z Chicago. Wydrukowany w czarno-białej kolorystyce. Jego przekaz graficzny jest niezwykle wymowny i oczywisty. Głównym elementem jest wbity w ziemię mieć (bagnet), na którego rękojeści widnieją swastyki. Nabrał on formę krzyża, na którym zawisła wiejska kobieta z napisem POLAND. Tło stanowią naszkicowane ruiny płonącego miasta. W części górnej znajduje się wspomniany wyżej napis, a u dołu POLISH WAR RELIEF/POLISH AMERICAN COUNCIL of USA – 1018 NOBLE STREET CHICAGO. Jak można wnioskować z podpisu pod rysunkiem, plakat został opublikowany przy współpracy z redakcją tutejszej prasy, a konkretnie Chicago Daily News (Courtesy of Chicago Daily News).
Oczywiście jak można przypuścić, głównym środowiskiem oddziaływania tego plakatu mogło być Chicago, które stanowi tradycyjnie największe skupisko polonijne. Ale nie można wykluczyć, że plakat ten nie funkcjonował i w innych ośrodkach polonijnych. Zaprezentowany tutaj egzemplarz znajduje się w zbiorach Działu Zbiorów Specjalnych Centralnej Biblioteki Wojskowej im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie.” - kończy Andrzej Kotecki.
