„Pełnoletni 1918/2018” – wyjątkowa mapa na 100. rocznicę odzyskania niepodległości
Zapraszamy na stronę: https://pelnoletni.zajezdnia.org/!
Paweł Czechowski: Kiedy rozmawialiśmy ostatnim razem, projekt „Pełnoletni 1918/2018” był na etapie otwartego konkursu i przesyłania prac. Jak przebiegła później cała akcja? Jak oceniłaby Pani zainteresowanie „Pełnoletnimi”?
Joanna Kacprzak – historyk, w Ośrodku „Pamięć i Przyszłość" zajmuje się realizacją projektów wystawienniczych, edukacyjnych, popularyzujących powojenną historię Wrocławia. Joanna Kacprzak: Jesteśmy zadowoleni przede wszystkim z tego, że udało się zaangażować uczniów z całej Polski. Dostaliśmy prace z każdego województwa. Młodzież opracowała biografie zarówno mieszkańców wielkich miast (Lwów, Warszawa), jak i bohaterów mniejszych społeczności. To cieszy.
P.Cz.: Czym urzekły Państwa najlepsze, nagrodzone prace?
J.K.: Organizując konkurs bardzo zależało nam na tym, aby sprowokować młodzież do poszukania ciekawych historii dotyczących ich przodków lub lokalnych bohaterów. Dlatego prace, które zyskały szczególną przychylność komisji konkursowej, dotyczyły właśnie pra- lub nawet prapradziadków autorów. Młodzi badacze poszukiwali wśród rodzinnych pamiątek zdjęć i dokumentów dotyczących swoich przodków, niejednokrotnie udawali się do pobliskich bibliotek czy archiwów. Uwagę komisji przyciągały również prace, które były wykonane samodzielnie, w których widoczne było zaangażowanie w poszukiwania dalej niż w przeglądarce internetowej. Zwycięskie prace wyróżniały się także starannym stylem, były dobrze napisane, co sprawiało, że czytanie ich było jeszcze przyjemniejsze.
P.Cz.: Kolejnym krokiem było stworzenie interaktywnej mapy. Czemu owa mapa służy?
J.K.: Interaktywna mapa to według nas najlepszy sposób, żeby zwizualizować to, jak różnorodne były losy młodych Polaków w 1918 roku. To najbardziej obrazowa metoda ukazująca jak dynamiczny był okres zakończenia I wojny światowej. Niektóre osoby przebywały w pobliżu swojego rodzinnego domu, ale część wraz z frontem docierała do różnych zakątków Europy. Interaktywna mapa to również wspaniałe narzędzie do tego, by wspólnie ją uzupełniać i tworzyć, by upamiętnić rocznicę odzyskania niepodległości. Tworząc ją zakładaliśmy, że po zakończeniu konkursu będzie dalej rozwijana.
P.Cz.: Kim są osoby, które na mapie oznaczono? W oczy rzuca się biogram wybitnej sportsmenki Haliny Konopackiej, ale przecież znaczników jest zdecydowanie więcej!
J.K.: Wśród nadesłanych prac możemy znaleźć bardzo różne życiorysy. I dobrze, bo chodziło nam też o pokazanie różnorodności. I tak mamy m.in. Jana Brychcego, powstańca wielkopolskiego, Franciszka Boguckiego, który walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, ale też panią Jadwigę Leontynę Zaleską, nauczycielkę i harcerkę, której życiorys wpisuje się w historię polskich kobiet. Mamy żołnierzy, lekarzy i naukowców. Pełen przekrój społeczeństwa.
P.Cz.: W serwisie „Pełnoletni 1918/2018” każdy może dodać nowy biogram, który jednak przed publikacją jest sprawdzany. Jak wygląda weryfikacja? Co musi koniecznie zawierać nowy wpis, a co sprawia, że może on być odrzucony?
J.K.: Nowy wpis przede wszystkim musi zawierać miejsce przebywania danej osoby w 1918 roku oraz jak najwięcej informacji o jej działalności w tym czasie. Najbardziej koncentrujemy się na 1918 roku, ale można również przybliżyć losy bohatera w późniejszym okresie, jeśli są znane. Można również dodać materiały graficzne, czyli zdjęcia lub zeskanowane dokumenty, a nawet link do materiału filmowego, jeśli taki istnieje. Następnie taka biografia wpływa do nas i czeka na zatwierdzenie. Jeśli zauważymy rażące błędy merytoryczne lub pewne nieścisłości, to nie odrzucamy pracy od razu. Najpierw kontaktujemy się z autorem, ponieważ przy dodaniu biografii należy podać swój adres mailowy. Jeśli autor wprowadzi stosowne poprawki, to wówczas bez problemu publikujemy życiorys kolejnej postaci na naszej mapie. Zależy nam na tym, aby znalazło się na niej jak najwięcej nowych znaczników.
P.Cz.: Czy Centrum Historii Zajezdnia planuje jeszcze w najbliższej przyszłości rozwijać projekt „Pełnoletni 1918/2018”? A może mają Państwo plany dotyczące podobnej tematyki?
J.K.: Program „Niepodległa” ma swoją kontynuację w następnych latach. To nie tylko projekt o „Pełnoletnich”, to także m.in. wystawa plenerowa „Rówieśnicy Niepodległej”, która niedługo zacznie odwiedzać różne miasta w całej Polsce.
Jeśli zaś chodzi o projekt „Pełnoletni 1918/2018”, to w przyszłym roku będziemy kontynuować współpracę z laureatami konkursu. Na tyle, na ile pozwolą im na to zasoby archiwalne, poszerzą prace, które przygotowali. Tym razem nie będzie już formularza, ani wyśrubowanych ograniczeń – dajemy laureatom możliwość stworzenia autorskiej wystawy o swoim bohaterze, która będzie miała formę nowoczesnej ekspozycji online.
