Pär Lagerkvist – „Kat”, „Karzeł”, „Mariamne” (informacja)

Pisarz przenosi czytelnika w odległe, mroczne czasy średniowiecza, snując opowieść o człowieku zajmującym się dość specyficzną profesją. Kat - z jednej strony wywołujący wśród pospólstwa lęk i zabobony, z drugiej cieszący się powszechnym poważaniem. Te skrajne uczucia wynikały z przekonania, że ktoś taki może rzucić na człowieka klątwę, po której umiera się pod katowskim toporem. Druga część tekstu bliższa jest czasom współczesnym. Bohater pozostaje ten sam, zmieniają się realia. Akcja rozgrywa się tuż przed II wojną światową, kiedy ideologia faszystowska zyskuje coraz większą popularność.

Zamierzchły świat dworski przedstawiony z wypaczonej perspektywy tytułowego bohatera, karła, istoty na wskroś wyalienowanej, będącej symbolem zła. Mimo rozbudowanego drugiego planu to właśnie zło zdaje się być głównym tematem utworu, przede wszystkim w kontekście tragedii wojny, odciskającej swe piętno na duszy człowieka. Według Lagerkvista stanowi ono nierozerwalną część ludzkiej natury; z jednej strony przeraża swoją siłą, z drugiej jest zjawiskiem, które pociąga.

Miłość i nienawiść Heroda do Mariamne - historia osnuta wokół relacji łączącej te legendarne postaci - to przepiękna, uniwersalna przypowieść o odwiecznej walce dobra ze złem, która niestety, nie kończy się happy endem. Dzięki prostemu, oszczędnemu stylowi, Lagerkvistowi udało się odbrązowić postać Heroda, uczynić go bardziej ludzkim. Bezgraniczne okrucieństwo, przypisywane zazwyczaj autorowi, przestaje być pomnikowe, a przez to przeraża jeszcze bardziej. Opowieść promieniująca mądrością wynikającą z doświadczeń życiowych.

Pär Lagerkvist (1891-1974) - pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla. Wychowany w rodzinie żarliwych luteranów już w gimnazjum doświadczył kryzysu wiary, który kazał mu szukać alternatywnej prawdy o wszechświecie i człowieku. Tragiczne doświadczenia wojen światowych sprawiły, że w swojej twórczości coraz głębiej angażował się w problematykę filozoficzną i psychologiczną, zwłaszcza kwestie złożoności natury ludzkiej, wartości ludzkich wyborów, odwiecznych źródeł zła i możliwych fundamentów ludzkiej wiary i nadziei...

Zobacz też pozostałe publikacje dostępne w ofercie Wydawnictwa Promic!