Pamiętnik – Facebook XIX wieku?

Pamiętniki, sztambuchy, imieninki. Zwyczaj ich prowadzenia niestety powoli zanika. Nieporadnie próbują zastąpić je SMS-y czy wpisy na portalach społecznościach. Chciałbym zaprezentować ciekawy pamiętnik sprzed ponad stu lat. Pochodzi on ze zbiorów pana Kazimierza Szmurło z Katowic.

Album, w którym zostały umieszczone wpisy, należał do pani Janiny Kraszewskiej, zamieszkałej w Piotrkowie Trybunalskim. Prezentowane tutaj notatki powstały w latach 1889-1891. W pamiętniku dominują wpisy od kobiet – jej przyjaciółek oraz krewnych. Ich treść jest przeróżna - od fragmentów poezji Adama Mickiewicza, poprzez krótkie życiowe rady, a skończywszy na autorskich wierszach. W ciągu dwóch lat zwykły notatnik zamienił się w zbiór aforyzmów, ciągle aktualnych i zmuszających do refleksji.

Składam serdeczne podziękowania panu Kazimierzowi z Katowic za udostępnienie pamiętnika oraz możliwość jego sfotografowania.

Przód okładki pamiętnika

Bądź zawsze zadowoloną z siebieOto moje szczere życzeniaCzytając słowa te, wspomnij Cygankę 26.07.1889 Walentyna Stromyk

Spokojna myśl – najlepsze ludzkie szczęścieCzytając to przypomnij sobie zawsze wesołą Bebe (Bronisławę Rusicką) 27.03.1889

Z młodej dzieweczki, będziesz kobietą.Niewiastą Polską z ducha i kościBądź więc do zacnych czynów podnietą.Wzorem dla Polskiej ludnościKochająca Cię siostra Jadwiga 13.01.1889

"Jednak cały życia wątekSkłada jakichś uczuć kilka,Jeden uśmiech, wspomnień kilkaKilka z młodych lat pamiątek!"Henryk Jaroszewski,Piotrków 15.02.1891

Błądzącym wśród ciasnego dni naszych przestworzaŻycie jest wąską ścieżką, łączącą dwa morza:Wszyscy z przepaści mglistej w przepaść lecim mroczą.jedni najprościej dążą i najrychlej spoczną.Drugich ciągną na stronę łudzące widoki,Plony, ogrójce wdzięków lub sławy opoki.Szczęśliwi! jeśli goniąc mary wyobraźni,Przed końcem drogi znajdą świątynię przyjaźni!(A. Mickiewicz "Podróżni")Piotrków 19.02.1891, Aniela Taczyńska

Bądź najszczęśliwszą na świecieHożą, wesołą jak dziecięŻyj samą tylko miłością,Świat Cię otacza wonnością,Miej wszystko, co tylko w świecie,Staje się szczęściem kobiecieTwoja zawsze Cię kochającaKazimierza Dobrw …Piotrków 21.02.1891 r.

Niechaj Ci w drodzeTwojego żywota,Krzyż będzie lekkimA miłą cnota.Twoja koleżanka – B. Krafft

Jeśli kiedy w późnej dobieMyśl Twych marzeń serwie kwiatWspomnij droga Janiu sobiePrzyjaciółkę młodych latWandę StachulskąPiotrków 12.03.1891

Jeśli kiedy w wolną chwilę,Spojrzysz na tę kartęWspomnij sobie imię moje,Jeśli wspomnień warte.Kochająca CięH. Hoffmann

Najmilszą pomoc kiedy bratniej dłoniKwiat najwonniejszy gdy z rodzimej błoniKochająca Cię szczerzeJadwiga Beibieka 21.06.1889

Módl się i pracuj! Oto boskie słowa,Kto ja w pamięci i w sercu zachowaTen jest szczęśliwy, prawdziwy, bogatyTemu zakwitają nadzieje jak kwiatyWięc Janinko w każdej życia drodzeBy los Ci cierpień nie dokuczał srodzeGdy pocznie więdnąć życia Twego niwaMódl się i pracuj, a będziesz szczęśliwaTwoja przyjaciółka Janina K.

I ja się na próbę dorzucę skromnie,Pamiętaj o mnie !Twoja siostraHalina 27.07.1889

Wszystko Cię rzuciZniknie jak tchnienie,A wiernie wróci,Tylko wspomnienieDla pamięci drogiej JaninceBronisława Izołowska 8.06.1890

Wiara, miłość i praca niech Cię nieodstępują, a będziesz szczęśliwąNa pamiątkęHalina Malczewska

Niech przyszłość Twoja tak miła, błogaBędzie jak wieczny pogodny dzieńNiech życia Twego szczęśliwa drogaNie zna co chmurka, co smutku cień,Niech Cię Bóg zdobi w wdzięki i cnotęIdź tylko w zacnej matki Twej śladA każdy powie: ,,To serce złote, to najpiękniejszy wśród dziewic kwiat!”Na pamiątkę łaskawej Niani wpisałaM. JaroszewskaPiotrków 5.02.1891

Jeśli chcesz być kochaną od wszystkichUmiej sama wszystkich ukochaćKochająca CięJadwiga Lipińska

Znasz różę, co piersią rozkwita do słońcaWestchnieniem poranku zbudzona;Jak ona, tak zawsze bądź świeża, kwitnąca,Lecz nie rań, nie więdnij, jak ona!Znasz lilię, jej kielich świeżystej białości,I wdzięku i woni ma wiele:Dlatego ją kwiatem nazwano czystości.Bądź lilią Janinko aniele!Fijołek się kryje na trawy kobiercuLecz malca wyszukają przezorni (część druga na następnym zdjęciu)

Tą skromność fijołka zachowaj w Twem sercu,Przed burzą Cię trawka zasłoni.O! z temi kwiatami, jak z wiarą, nadzieją,Popłyniesz po wirach i głębi:Ni lato upałem, ni jesień zawiejąTych kwiatków nie spali, nie ziębiDrogiej Janince na pamiątkęOd szczerze Ją kochającejZofii Grużewskiej 16.02.1889 r.

„Jedni zadają z uczuć poświęceniaA inni nawet czułych łez miłościJa tylko proszę: wśród innych wspomnieniaI mnie wspomnij w przyszłości”Stanisław BudzińskiMogilno 28.07.1890

Czy pamiętasz, kiedy nad brzegiem strumieniaGdy powój łączył oddalone drzewaDla nas podwójne, niech będą wspomnieniaWK.

Okładka pamiętnika - tył

Fotografie udostępnione przez autora