Pamięć.pl 02/2014

Na temat Polski, jak przypomina w swoim artykule Robert Spałek, Churchill, Roosevelt i Stalin wymienili 18 tys. słów. To dużo czy mało? Przywódcy ZSRR ta liczba wystarczyła...

Zaledwie kilka tygodni wcześniej, 17 stycznia 1945 roku, Armia Czerwona wkroczyła do zburzonej Warszawy (tej części po lewej stronie Wisły, bo Pragę czerwonoarmiści zajęli już we wrześniu). W rocznicę tego wydarzenia, w styczniu 2014 roku, Biuro Edukacji Publicznej przeprowadziło akcję pod hasłem „Na co patrzyli »czterej śpiący«?”. Akcja dotyczyła pomnika Braterstwa broni („śpiącymi” nazywają warszawiacy figury żołnierzy), który został zdemontowany na czas budowy metra i niedługo ma wrócić na pl. Wileński. Czy napis „Chwała bohaterom Armii Radzieckiej” nie kwalifikuje tego monumentu raczej w szeregi upiorów antypamięci? Andrzej Zawistowski w swoim artykule wskazuje także na „lokalizacyjny kontekst” monumentu, który stanął w pobliżu licznych aresztów i katowni NKWD.

Pułkownik Ryszard Kukliński w pamięci części Polaków zapisał się jako bohater narodowy, dla innych pozostanie zdrajcą, który złamał daną przysięgę. O losach i motywacjach płk. Kuklińskiego rozmawiają Filip Gańczak i Patryk Pleskot, natomiast Grzegorz Majchrzak opisał swoje – historyka – wrażenia z filmu Władysława Pasikowskiego Jack Strong.

Ponadto w numerze m.in.:

• Więzień, uciekinier, egzekutor – rozmowa z Kazimierzem Albinem, uciekinierem z KL Auschwitz-Birkenau i żołnierzem AK;
• „Burza” zaczęła się na Wołyniu – początek akcji „Burza” i powstanie 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK;
• Informatyka w służbie władzy – historia powstania numeru PESEL;
• Idzie luty, wykup buty – reglamentacja obuwia w PRL.

Stałe działy:

• Felieton: Wybory pułkownika Kuklińskiego;
• Stopklatka: I żyli długo i szczęśliwie – materiały SB pamiątką ze ślubu;
• Z archiwum IPN: Tajemnicza nagroda – o systemie przyznawania nagród w SB;
• Z bronią w ręku: T-34 – bojowy chrzest;
• Orzeł Biały: Orły Batalionu Warszawskiego POW.

Do numeru dołączono płytę z filmem Arkadiusza Gołębiewskiego dokumentującym prace zespołu ekshumacyjnego pod kierownictwem dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka na warszawskich Powązkach oraz plakat na Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.