Oryginalna kopia „Listy Schindlera” może zostać sprzedana

Grób Oskara Schindlera na katolickim cmentarzu w Jerozolimie

W marcu br. nowojorski antykwariusz Gary Zimet powiadomił o planach swego anonimowego klienta, który zamierzał wystawić na aukcji oryginalną kopię „Listy Schindlera”. Wcześniej, przez ponad 55 lat, dokument znajdował się w posiadaniu rodziny księgowego Oskara Schindlera, Itzhaka Sterna.

Zimet chciał sprzedać dokument datowany na 18 kwietnia 1945 r. za, bagatela, 2,2 mln. dolarów (ponad 1,5 mln. euro). Jego planom sprzeciwiła się jednak Marta Rosenberg. Urodzona w Argentynie pisarka jest spadkobierczynią Emilie Schindler – zmarłej w 2001 r. wdowy po niemieckim przemysłowcu. Wraz z nią Rosenberg napisała książkę zatytułowaną „In Schindlers Schatten. Emilie Schindler erzählt ihre Geschichte” („W cieniu Schindlera. Emilie Schindler opowiada swoją historię”) wydaną w 1997 r. W maju br. oskarżyła ona Zimeta o chęć wystawienia na licytacji sfałszowanej kopii listy i twierdziła też, że testament Emilie dawał jej wyłączne prawa do wszystkiego, co należało do Schindlerów. Spór rozstrzygnęło dopiero orzeczenie Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork, który uchylił zakaz sprzedaży dokumentu.

Licząca 13 pożółkłych stron lista zawiera dane personalne (imiona i nazwiska, daty urodzenia oraz informacje o zawodzie) 801 Żydów uratowanych od śmierci w komorach gazowych przez niemieckiego przemysłowca, Oskara Schindlera.

W autentyczność listy wierzy David Crowe, profesor Uniwersytetu Elon w Północnej Karolinie. Stwierdził on, że w czasie wojny naziści stale sporządzali kopie różnego rodzaju dokumentacji, a Schindler sporządził 9 czy 10 spisów swoich pracowników, które dostarczył niemieckim władzom, a które później stały się znane pod wspólną nazwą „Listy Schindlera”. Do czasów dzisiejszych nie zachował się jednak żaden z tych wykazów – znane są jedynie kalkowe kopie. Oprócz oferowanej obecnie na sprzedaż, istnieją cztery inne: dwie z nich są przechowywane w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie, a po jednej posiadają Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie i niemieckie Archiwum Federalne w Koblencji.

Historię Żydów uratowanych przez Schindlera opisał australijski powieściopisarz Thomas Kennealy w książce „Arka Schindlera” („The Schindler’s Ark”) opublikowanej w 1982 r. Na jej podstawie w 1993 r. Steven Spielberg nakręcił film „Lista Schindlera” („The Schindler’s List”), który otrzymał aż 7 Oscarów, wygrywając m.in. w kategorii „najlepszy film”.

Źródła: jta.org ; telegraph.co.uk ; reuters.com ; nydailynews.com.

Korekta: Agnieszka Kowalska