Olga Matich - „Erotic Utopia” – recenzja i ocena

Olga Matich w książce Erotic Utopia: The Decadent Imagination in Russia's Fin de Siecle omawia sposoby postrzegania seksualności przez rosyjskich pisarzy tzw. epoki srebrnego wieku. Autorka już wcześniej zajmowała się tematyką związaną z dziewiętnastowieczną kulturą imperium carów. Amerykańska badaczka napisała dwie prace: Laboratory of Dreams: Russian Avant-garde and Cultural Experiment, Stanford 1996 i Paradox in the Religious Poetry of Zinaida Gippius, Monachium 1972 istotne dla badań dotyczących rosyjskiej literatury przełomu XIX i XX w. Wymienione książki zostały wydane także w Rosji, co świadczy o ich dużej wartości merytorycznej. Należy nadmienić, iż Olga Matich pełni obecnie funkcję profesora Katedry Filologii Słowiańskiej i Literatury na Uniwersytecie Kalifornijskim.

Amerykańska uczona podzieliła swoją książkę na siedem rozdziałów. Sześć z nich dotyczy rosyjskich literatów i tego, w jaki sposób postrzegają seksualność. Natomiast jeden traktuje o dyskusji na temat celibatu i małżeństwa na kanwie zainicjowanych przez Zinaidę Gippius spotkań pisarzy i duchownych prawosławnych. Spośród wielu wybitnych twórców rosyjskiej literatury przełomu XIX i XX w. Olga Matich wybrała, jej zdaniem, najbardziej charakterystycznych i wpływowych. W gronie tym znaleźli się: Lew Tołstoj, Władimir Sołowiew, Aleksandr Błok, Zinaida Gippius i Wasilij Rozanow. Co ciekawe, aż dwa rozdziały zostały poświęcone motywom erotycznym w twórczości Błoka. Autorka nie ogranicza się do wymienionych wyżej autorów, lecz konfrontuje ich dorobek z dziełami innych twórców epoki.

Większość rozdziałów została zbudowana schematycznie. Najpierw uczona przedstawia biogram pisarza, a następnie przechodzi do interesujących ją kwestii. Wbrew pozorom powyższe rozwiązanie ma zalety. Historycy bądź literaturoznawcy mogą wykorzystać pracę Olgi Matich jako źródło informacji o osobach, które odgrywały dużą rolę w życiu kulturalnym imperium carów na przełomie XIX i XX w.

Struktura pracy wydaje się największą wadą omawianej pozycji. Autorka powinna w większym stopniu konfrontować ze sobą poglądy rosyjskich pisarzy srebrnego wieku, co jednak uniemożliwia kompozycja pracy. Amerykańska badaczka stosuje wspomniany zabieg jedynie we wstępie i krótkim zakończeniu, np. w odniesieniu do postrzegania homoseksualizmu. W przypadku szerszego zastosowania tego rozwiązania efekty byłyby zdecydowanie ciekawsze.

Do zalet publikacji Erotic Utopia: The Decadent Imagination in Russia's Fin de Siecle należy zaliczyć klarowny język. Olga Matich napisała swoją książkę w zrozumiały i prosty sposób. Autorka starała się także wytłumaczyć podstawowe pojęcia oraz połączyć je z wydarzeniami historycznymi.

Olga Matich skorzystała z wielu źródeł zarówno o charakterze pamiętnikarskim, jak i literackim. Większość cytatów wykorzystanych w książce została przetłumaczona przez autorkę na język angielski.

Korekta: Bożena Pierga