Oblężenie Sewastopola. Jak Armia Czerwona zdobyła miasto?
Na tym krymskim mieście portowym II wojna światowa odcisnęła swoje piętno dwukrotnie. Gdy w 1941 roku III Rzesza wypowiedziała wojnę Rosji, oprócz rozbicia głównego trzonu Armii Czerwonej, znajdującego się w okolicy Moskwy i Leningradu, naziści zdecydowali się zaatakować również siły morskie w rejonie Morza Czarnego, rozmieszczając swoje wojska na terenie Rumunii. Pomiędzy flotą sojusznika Hitlera i marynarką Związku Radzieckiego istniała jednak znaczna dysproporcja sił, zapewniająca Sowietom zdecydowaną przewagę na tym akwenie.
Oblężenie Sewastopola – zobacz też:
Podbój Krymu przez niemiecką 11 Armię zaczął się pod koniec października 1941. Wszystko szło dobrze, dopóki nie dotarto do Sewastopola. Tu zaczęły się kłopoty nazistów, miasta bowiem nie udało się zdobyć z marszu. Rozpoczęło się oblężenie, podczas którego Armię Czerwoną zaopatrywano drogą morską, którą potem również ewakuowano część załogi wraz z dowództwem.
Ruiny radzieckich pozycji obronnych w Sewastopolu, lipiec 1942 r. (fot. Horst Grund, ze zbiorów Bundesarchiv, N 1603 Bild-126, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Niemcy). Od oblężenia do szturmu Niemcy przeszli ponownie w czerwcu 1942 roku, gdy 11 Armia zniszczyła trzy radzieckie armie w ataku na Półwysep Kerczeński (maj 1942). Niemcy spodziewali się, że zdobycie Sewastopola nie będzie łatwe. Rosjanie wyposażyli tę twierdzę w nowoczesne urządzenia obronne (między innymi podziemny labirynt składów zaopatrzeniowych), była ona też główną bazą dla rosyjskiej floty, którą Niemcy chcieli przecież pokonać na Morzu Czarnym. Stalin miał więc czego bronić.
By to jakże trudne zadanie sobie ułatwić, Niemcy wykorzystali Luftwaffe i ciężką artylerię. Według Paula Carella był to najbardziej zmasowany niemiecki atak artyleryjski podczas całej II wojny światowej – 1300 luf strzelało non stop przez 5 dni! Do tego wykorzystano też „Gustava”, czyli działo kolejowe kalibru 802 mm. Hitler dosłownie wytoczył przeciw Sewastopolowi najcięższe armaty.
Model działa kolejowego „Gustav”, nazywanego przez obsługujących je żołnierzy „Dora” (fot. Scargill, ze zbiorów Bundesarchiv, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported). Jedna z najsilniejszych twierdz świata padła 3 lipca 1942 roku, a w ręce Niemców oprócz licznych dział i moździerzy trafia też około 90 tysięcy jeńców. W mieście ulokowano niemieckie jednostki lotnictwa morskiego.
Oblężenie Sewastopola – polecamy również:
Po raz drugi Sewastopol pojawił się na kartach historii II wojny światowej w 1944 roku, kiedy Armia Czerwona przeszła do ofensywy, rozpoczynając swój pochód na zachód. Na Krymie stacjonowała 17 Armia, odcięta jesienią 1943 roku. Hitler kazał utrzymać miasto za wszelką cenę. Do 20 kwietnia ewakuowano rannych i personel niewalczący. 5 maja Rosjanie zaczęli szturm, a 8 maja, choć było już za późno, Führer pozwolił na ewakuację. Sewastopol wrócił do Związku Radzieckiego 9 maja 1944 roku. Propaganda ogłosiła to wydarzenie jako ogromny sukces: miasto udało się odbić szybciej, niż Hitlerowi zajęło zdobycie go.
Polecamy e-book: „Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych”
Źródła:
Paul Carell, Operacja „Barbarossa”, Warszawa 2000; Morze Czarne 1941-1944, „Działania bojowe Kriegsmarine”, dostęp: 07.05.2014; Jeremy Black, World War Two. A military history, 2005; Walki o Sewastopol, „Wszystko o drugiej wojnie światowej”, dostęp: 07.05.2014.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
