„Obcy mundur–dola taka…” – wystawa w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym

Wawrzyn Glura, Czesław Rutkowski, Franciszek Jeda w wojsku niemieckim; pod fotografią u dołu odręczny podpis: „Niech żyje Polska!?”, maj 1918 r.

„Obcy mundur – dola taka…” to kolejna wystawa, której zadaniem jest przypomnienie ważnej daty naszej historii. Tym razem w stulecie wybuchu I wojny światowej Wielkopolskie Muzeum Wojskowe pragnie przypomnieć i uczcić Polaków z zaboru pruskiego – wbrew swojej woli żołnierzy armii niemieckiej. Walczyli i ginęli nie za swoją Ojczyznę, ale w interesie państwa zaborczego, ponieważ byli jego obywatelami. Wielu z nich zdawało sobie z tego sprawę, dlatego życzyli zwycięstwa stronie przeciwnej. Wiedzieli również o tym, że w armii przeciwnika – Rosji – także walczą Polacy.

Wystawa rozpoczyna się pokazem pamiątek służby w wojsku pruskim do 1914 r. Są to fotografie i pocztówki wysyłane z garnizonów do domu, kufle i inne przedmioty pamiątkowe. Można zobaczyć także rząd na konia oraz kurtki mundurowe z tego okresu. O służbie w armii niemieckiej świadczą także liczne książeczki wojskowe dokumentujące wojenne losy ich właścicieli.

Obowiązkowa służba w armii niemieckiej sprzyjała germanizacji młodych Polaków. Przeciwdziałało temu wychowanie w rodzinie oraz organizacje społeczne, takie jak Towarzystwo Tomasza Zana, Sokół, Strzelec, a także skauting. O istnieniu tych organizacji świadczą nieliczne fotografie zachowane w zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego. Rodzinny dom polski symbolizuje aranżacja przedstawiająca wnętrze mieszkalne, miejsce, gdzie się wychowywali, skąd szli na wojnę, dokąd pisali listy i wracali Polacy – żołnierze armii niemieckiej. Dom to nie tylko meble, ale także przedmioty codziennego użytku oraz liczne fotografie członków rodziny, w tym przypadku przede wszystkim żołnierzy. Znajduje się tu także ozdobny druk okolicznościowy, wysłany rodzinie żołnierza poległego na froncie, i zegar zawieszony na ścianie, odmierzający godziny i dni rozłąki.

Jan Wullert (po lewej) z kolegą służący w lotnictwie niemieckim, Legnica 18 października 1918 r.

Życie żołnierzy na froncie ilustrują liczne fotografie przesyłane do rodzin jako pocztówki, których w zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego zachowało się bardzo dużo. Można je zobaczyć w powiększeniu na ścianie oraz w oryginalnej wielkości w gablotach. Pokazują one nie tylko żołnierzy, ale także sprzęt bojowy, warunki, w jakich mieszkali na froncie, a także ich samych w otoczeniu rodziny podczas urlopów. W ten sposób zostaną przypomniani nie anonimowi żołnierze, ale konkretne osoby – Leonard Simon, Michał Lorkiewicz, Włodzimierz Suchocki, bracia Muthowie, Stanisław Siuda, Jan Wullert, Wojciech Rybicki i wielu innych.

Obcy mundur – dola taka… Polacy z zaboru pruskiego w armii niemieckiej 1914–1918. W stulecie wybuchu I wojny światowej

Wielkopolskie Muzeum Wojskowe – oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu

21 września 2014 – 4 stycznia 2015

Kurator wystawy: Alina Sokołowska

Zdjęcia ze zbiorów Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego