Nie „ruchoma” a stała data Wielkanocy? Ponad wiek temu były takie pomysły...
Zobacz także:
Zgodnie z zasadami przyjętymi podczas soboru nicejskiego, czyli pierwszego wielkiego soboru powszechnego w historii Kościoła, który obradował w 325 roku, Wielkanoc przypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, a wiosenna pełnia Księżyca to ta, która ma miejsce 21 marca lub później. Jeśli pełnia wypada w niedzielę, Wielkanoc obchodzi się następną niedzielę. Przykładowo, w 2025 roku pełnia będzie miała miejsce 13 kwietnia, zatem Wielkanoc przypada w niedzielę 20 kwietnia. Z kolei w 2026 roku - 29 marca przypada pełnia, a święta Wielkiej Nocy 5 kwietnia.
Zgodnie z kalendarzem gregoriańskim święta te mogą przypadać między 22 marca a 25 kwietnia. Co więcej, od daty Wielkanocy zależą też inne ruchome święta jak m.in. Środę Popielcową, Wniebowstąpienie czy Boże Ciało.
- (...) najwcześniejszą datą Wielkiejnocy może być dzień 22 marca najpóźniejszą 25 kwietnia; wahanie odbywa się w granicach więcej niż miesięcznych. Zmienność ta pociąga też za sobą niestałość terminów kilku innych świąt ruchomych. Stwarza to znaczną niedogodność w życiu szkolnem, które w podziale semestralnym w wielu krajach orientuje się ferjami wielkanocnemu; również w życiu handlowem, gdyż Wielkanoc tworzy epokę wielkich zakupów wiosennych itd. – pisał redaktor „Po pracy” bezpłatnego dodatku tygodniowego do „Gazety Robotniczej“ w 1907 roku.
Jak wskazano, niemieckie izby handlowe poruszyły temat wprowadzenia sztywnej, niezmiennej daty świąt wielkanocnych. W artykule podkreślono, że „już w roku 1891 saskie izby handlowe zwróciły się do swego rządu, o poruszenie kwestii, iżby Wielkanoc w drodze dyplomatycznego porozumienia ustalono na jakąś określoną niedzielę, np. pierwszą po dniu 4 kwietnia”.
Koncept ten nie doczekał się jednak realizacji. Uznano go za zbyt utopijny i nie znalazł sprzymierzeńców nawet wśród przedstawicieli sektora handlowo-usługowego.
- Dzisiaj izby handlowe są zdania, że warunki dla tej zmiany przedstawiają się nieco pomyślniej, dzięki usilnym staraniom dyrektora obserwatorjum berlińskiego, profesora Wilhelma Forstera, który od roku 1895 wszedł był w porozumienie z miarodajnemi kościelnemi i świeckiemi instancjami i którego projekty względnego unieruchomienia Wielkiej Nocy nie napotkały na zbytni opór. Kurja rzymska oświadczyła, że nie sprzeciwiałaby się temu projektowi, gdyby równocześnie Rosja zdecydowała się przyjąć kalendarz gregoriański (jest to stała mania Rzymu wyszukiwania jakichś ewentualnych punktów zbliżenia prawosławia z katolicyzmem...). Koła kościelne protestanckie przyjęły inicjatywę Forstera na ogół życzliwi. W r. 1900 konferencja kościelna niemiecko-ewangelicka wypowiedziała się za możliwością unieruchomienia Wielkiej Nocy - zanotował dziennikarz.
Przywołany tu Wilhelm Julius Förster, niemiecki astronom (1832-1921) urodzony w Zielonej Górze, proponował, aby Wielkanoc przypadała w trzecią niedzielę po równonocy wiosennej, czyli po 21 marca. Tym sposobem święta byłyby celebrowane między 4 a 11 kwietnia. Od tego czasu minęło niemalże 120 lat, a pomysł nie doczekał się realizacji.
Nie jest to jednak jedyny problem związany z ustaleniem daty świąt wielkanocnych. Należy wspomnieć także i o tym, że katolicy i prawosławni świętują w innych terminach, a wynika to z faktu posługiwania się innymi kalendarzami. Podczas gdy ci pierwsi korzystają z gregoriańskiego, wśród drugich obowiązkowy jest nadal juliański. Problem dotyczący rozbieżności w świętowaniu Wielkiej Nocy ma XVI-wieczną genezę. Powstał w 1582 roku wraz z ogłoszeniem przez papieża Grzegorza XIII reformy kalendarza.
Wyjątkowo w 2025 roku daty świąt zarówno w kalendarzu juliańskim, jak i w gregoriańskim zbiegają się, a Wielkanoc będziemy świętować 20 kwietnia. Sytuacja ta może niebawem zmienić się na stałe. Przypomnijmy, że w styczniu 2025 roku papież Franciszek zaapelował do wspólnot chrześcijańskich na całym świecie, aby przyjęły wspólną datę celebrowania Wielkanocy. Warto dodać, że również w tym roku przypada 1700. rocznica soboru nicejskiego. To symboliczna data, która może przynieść pewne zmiany.
Źródła:
- „Po Pracy”, 1907, R. 1, Nr. 37, Bezpłatny dodatek tygodniowy do „Gazety Robotniczej“ z 7 września 1907 r.
- „Światło”, 1896, R. 10, nr 10
- www.minorplanetcenter.net
