Neil Gaiman – „Mitologia nordycka” – recenzja i ocena
Dla Neila Gaimana podstawowymi źródłami przy tworzeniu zbioru były Edda Starsza (poetycka) i Młodsza (prozatorska, autorstwa Snorriego Sturlusona). Wybierając mity, skupił się na tych, które są znane i na tych, które mu się po prostu podobają. Stara się jednocześnie, aby wybór był uporządkowany, a piętnaście zamieszczonych w zbiorze opowieści składało się w logiczną całość. Oczywiście zestawienie mitów w płynną opowieść nie powoduje, że nie znajdziemy tu niekonsekwencji – te dadzą o sobie znać choćby podczas poznawania kilku wersji opowieści o stworzeniu człowieka. Niekonsekwencja ta jest jak najbardziej zamierzona i ma odzwierciedlać charakterystyczną dla mitu sprzeczność różnych wersji tych samych wydarzeń.
Mitologię otwierają mity kosmogoniczne, dalej występują te, w których mowa o nabywaniu przez bóstwa charakterystycznych dla nich atrybutów (młot Thora, utrata oka Odyna, utrata ręki przez Tyra, złote włosy Sif), czy te wyjaśniające pochodzenie niektórych istot (bogini Hel czy waż Jormungundr). Znajdziemy tu też różne mity „przygodowe”, jak np. ten o wyprawie Thora i Lokiego do krainy olbrzymów. Z kolei te zamieszczone na końcu zbioru opowiadają o coraz większym rozdźwięku między Lokim a pozostałymi bogami, co ostatecznie doprowadzi do tragedii, jaką była śmierć Baldra, i do Ragnaröku – końca świata.
Głównymi bohaterami Mitologii nordyckiej są przede wszystkim Thor, Loki i Odyn (na co mają wpływ korzenie fascynacji Gaimana mitami nordyckimi znajdujące się w amerykańskich komiksach). Widać dość wyraźnie przewrotną sympatię, jaka autor obdarza Lokiego, którego ambiwalentna natura czyni go jednym z najciekawszych, a przy tym najbardziej ludzkim z bogów.
Wyraźnie widać frajdę, jaką sprawia autorowi snucie opowieści – widzi on siebie jako gawędziarza, który dzieli się tymi historiami z słuchaczami czy to w niekończącą się noc rozświetlaną zorzą, czy w letni trwający niemal bez końca dzień. Atmosfera tych wyobrażonych okoliczności łatwo udziela się czytelnikowi.
Opowieści mityczne w ujęciu Neila Gaimana czyta się więc przyjemnie – to krótkie, proste i sympatyczne historie, których popularny charakter sprawia, że są odpowiednie zarówno dla dorosłych, jak i dla młodzieży. Nie roszczą sobie pretensji do bycia kompleksowym przeglądem mitycznych historii Północy. Jednocześnie przedstawiając opowieści charakterystyczne dla mitologii skandynawskiej, Gaiman buduje zarys, który daje ogólne pojęcie na temat wierzeń Skandynawów oraz stanowi dobry punkt wyjścia do dalszych poszukiwań w tym zakresie.
Autor chce być przy tym uczciwy i nie udaje, że wyczerpał temat – we wstępie pokrótce sygnalizuje istnienie zjawisk, które zagadnienie mitów nordyckich problematyzują: podział bogów na Wanów i Asów, co miałoby być odzwierciedleniem historycznego podboju Skandynawii przez ludy z Germanii, za którym najprawdopodobniej szło w parze połączenie panteonów dwóch ludów czy kwestie wpływu chrześcijaństwa na ostateczny kształt mitów.
Jeśli chodzi o popularyzację mitologii skandynawskiej bardziej kompleksowo i wyczerpująco wypadają nieco zapomniane Heroje Półonocy Jerzego Rosa (beletryzacja mitów połączona z opisem popularnonaukowym), jednak** Mitologia nordycka ma swoje niezaprzeczalne zalety: jest pozycją ciekawą, lekką, pozwalającą szybko i przyjemnie zapoznać się ze światem wierzeń wikingów oraz bardzo dobrze trafiającą do młodszego czytelnika.**
