[snippet-468]

[GALLERY]https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/chudow.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/chudow_min_600x450.jpg;*Miejsce 10: Zamek w Chudowie* – Chudów to miejscowość w powiecie gliwickim. Tamtejszy zamek zbudowany został przez Jana Gierałtowskiego, który w 1532 r. kupił posiadłość Chudów-Paniówki wraz ze znajdującym się tam drewnianym dworem obronnym, w którego miejscu rozpoczął budowę renesansowego zamku. Rodzina budowniczego obiektu była w posiadaniu warowni do 1622 r. Największy rozkwit chudowski zamek przeżywał w pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy znajdował się w rękach rodziny Foglarów. Uchodził wtedy za jeden z piękniejszych obiektów tego typu na Górnym Śląsku. W XIX w. rozpoczął się powolny upadek świetności zamku. Zły wpływ na architektoniczną spójności budowli miał jeden z właścicieli – Aleksander von Bally – który dokonując licznych remontów i renowacji, zatarł jej renesansowy charakter. Po pożarze z 1847 r. pozostałości zamku pozostawiono w stanie malowniczej ruiny w otoczeniu przepięknego parku. W 1995 r. powstała Fundacja „Zamek Chudów”, której celem jest odbudowanie obiektu i przywrócenie mu dawnej świetności. Siedem lat temu zrekonstruowano zamkową wieżę. Zwiedzając budowlę, warto zwrócić uwagę również na tamtejszy park, w którym znajduje się galeria drewnianych figurek przedstawiających lokalne zjawy i duchy. (fot. "Marcin Szala":http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Pudelek, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/czorsztyn.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/czorsztyn_min_600x398.jpg;*Miejsce 9: Zamek w Czorsztynie* – Zamek w Czorsztynie jest obecnie traktowany jak brat-bliźniak zamku w Niedzicy, znajdującego się na drugim brzegu Jeziora Czorsztyńskiego. Przed wiekami był on jednak raczej jego przeciwwagą leżącą po polskiej stronie granicy. Początki warowni datuje się na XIII w., jednak fundatorem zamku, który znamy dzisiaj był (jak w przypadku wielu innych tego typu inwestycji) Kazimierz Wielki. Budowla miała strzec drogi handlowej i dyplomatycznej prowadzącej na Węgry. Dzięki usytuowaniu na wysokiej skale, zamek sprawował kontrolę nad znaczną częścią doliny Dunajca. W czasie walk z królem Węgier Marcinem Korwinem w drugiej połowie XV w. warownię ponownie rozbudowano. Dalszą jej modernizację przeprowadzono w I połowie XVII w. za sprawą miejscowego starosty Jana Baranowskiego – wybudowano wówczas m.in. czteropiętrową basztę. W 1651 r., zamek opanował Aleksander Kostka-Napierski, awanturnik i przywódca chłopów podhalańskich. Niedługo potem na mury wdarły się oddziały biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego, a lokalny watażka skończył żywot na palu. XVIII w. to już czas upadku warowni – jej ruiny trafiły w 1819 r. w ręce rodziny Drohojowskich, którzy władali nimi do 1945 r. Od lat 90. zamek jest udostępniony dla zwiedzających. (fot. "maciekbor":http://www.flickr.com/photos/maciekbor/, na licencji "Creative Commons Attribution 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/pieskowa-skala.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/pieskowa-skala_min_400x586.jpg;*Miejsce 8: Zamek w Pieskowej Skale* – Jeden z najpiękniejszych zamków na Szlaku Orlich Gniazd. Kto oglądał serial _Janosik_, z pewnością pamięta malowniczo położoną posiadłość hrabiego Horvatha. Oczywiście historyczna rodzina Horvathów nigdy Pieskową Skałą nie władała , a Janosik z pewnością nie grasował na tych terenach. Nie wiadomo, kiedy w miejscu obecnej rezydencji powstał pierwszy zamek, ale fortyfikacje obronne znajdowały się tu już w czasie panowania Władysława Łokietka. Historycy podejrzewają, że zbudowane mogły być jeszcze za czasów Henryka Brodatego. Gotycką warownię ufundował Kazimierz Wielki, włączając ją do sieci umocnień zwanych dziś orlimi gniazdami. W 1377 r. zamek otrzymał z rąk Ludwika Węgierskiego Piotr Szafraniec z Łuczyc, a w skład majętności jego rodziny wszedł on na stałe po nadaniu dokonanym przez Władysława Jagiełłę w 1422 r. W drugiej połowie XVI w. członek rodu Stanisław Szafraniec dokonał gruntownej przebudowy gotyckich fortyfikacji w modnym wówczas stylu renesansowym. Wzorował się – jak twierdzą niektórzy – na zamku wawelskim. Już wówczas posiadłość Szafrańca uważano za jedną z piękniejszych w Koronie i dostrzegano wzorce czerpane z krakowskiej siedziby królewskiej. Ostatni właściciel z rodu Szafrańców – Jędrzej – zmarł w 1608 r. Pieskowa Skała przechodziła z rąk do rąk, aż w 1640 r. dostała się Michałowi Zebrzydowskiemu, wojewodzie krakowskiemu, który zamek jeszcze powiększył. W czasie potopu szwedzkiego został on zniszczony i obrabowany przez najeźdźców, a w 1667 r. trafił w ręce rodziny Wielopolskich, do których należał aż do połowy XIX w. W tym czasie uległ on też częściowemu zniszczeniu wskutek pożaru z 1718 r., mimo to był jednak utrzymywany w dobrym stanie. W 1842 r. przeszedł we władanie rodziny Mieroszewskich, natomiast w 1853 r. wybuchł na zamku kolejny pożar, który strawił część starej zabudowy. Pieskowa Skała była również świadkiem walk powstańczych w 1863 r. Pod koniec XIX w. właścicielem zamku został Michał Wilczyński, a następnie dr Serafin Chmurski. W wyniku zadłużenia Chmurskiego warownię wystawiono na licytację. Za sumę 60 tys. rubli wykupiło ją Towarzystwo Akcyjne Zamek Pieskowa Skała, które chciało w niej urządzić modny hotel letniskowy. Obecnie zamek w Pieskowej Skale jest własnością Oddziału Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Wspaniale komponując się z malowniczą okolicą, jest z pewnością jednym z najładniej położonych tego typu obiektów w Polsce. (fot. "Marek and Ewa Wojciechowscy/Trips over Poland":http://www.poczta-polska.pl/mw/, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/checiny.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/checiny_min_400x535.jpg;*Miejsce 7: Zamek w Chęcinach* – Wszyscy podróżujący krajową „siódemką” z Warszawy do Krakowa na pewno dostrzegli w okolicach Kielc widoczną z daleka warownię z trzema charakterystycznymi wieżami. Zamek w Chęcinach to z pewnością wart zobaczenia zabytek województwa świętokrzyskiego. Ta charakterystyczna wyżynna warownia powstała w końcu XIII w. Przez krótko należała do biskupa krakowskiego Jana Muskaty, lecz w 1307 r. Władysław Łokietek odebrał ją niepokornemu duchownemu, tworząc w tym miejscu ośrodek swojej władzy na tym terenie. Czasy dwóch ostatnich Piastów to okres świetności górskiej fortecy – podwyższono mury obronne i charakterystyczne wieże strażnicze, z których rozciąga się widok na bliższą i dalszą okolicę. Na zamku odbywały się zjazdy rycerstwa, przechowywano tu skarby gnieźnieńskie oraz więziono jeńców wojennych i nieprzyjaciół władców. Na zamku przebywały też żony królewskie: Adelajda Heska, Elżbieta Łokietkówna, Zofia Holszańska i Bona Sforza. W XVI w. twierdza zaczęła tracić na znaczeniu, następne stulecie przyniosło jej zniszczenie – złupili ją kolejno rokoszanie w roku 1607, Szwedzi w 1655, Jerzy Rakoczy w 1657 i ponownie Szwedzi w roku 1707. Od tej pory zamek niszczał i dopiero lata powojenne przyniosły prace konserwacyjne, dzięki którym zamek zabezpieczono. Do rejestru zabytków wpisano go w 1967 r. (fot. "Krzysztof T.":http://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Miw&action=edit&redlink=1, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/niedzica.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/niedzica_min_600x400.jpg;*Miejsce 6: Zamek w Niedzicy nad Dunajcem* – To chyba jeden z najbardziej znanych i charakterystycznych zamków w Polsce, słynny zarówno ze swej doskonale zachowanej zabudowy, malowniczego położenia, jak i legend o duchach, które mają po nim grasować. Pierwsze umocnienia miały się tu pojawić jeszcze w XIII w., natomiast budowniczym murowanego zamku był na początku wieku XIV Wilhelm Drugethow, który działał na polecenie węgierskiego króla Karola Roberta. Warownia przez wieki strzegła granicy polsko-węgierskiej i mieściła główną komorę celną w tym regionie. Na początku XVI w., zamek wszedł na pewien czas w skład posiadłości rodziny Łaskich, znajdował się również w rękach rodów Giovanellich, Horvathów i Salamonów. W 1945 r. został znacjonalizowany, a cztery lata później oddany pod opiekę Ministerstwa Kultury. Tu – według legendy – więziony miał być słynny rozbójnik Janosik i jego kompani. Choć to prawdopodobnie jedynie lokalny mit, zamek był kilkakrotnie opanowywany przez zbójeckie bandy. Dziś to jedna z pienińskich pereł i ważny punkt na mapie turystycznej Polski. Mnogość legend dotyczących tego zamku i związanych z nim opowieści co roku przyciąga turystów i zachęca do odwiedzania tej dawnej węgierskiej forteczki. (fot. "maciekbor":http://www.flickr.com/photos/maciekbor/, na licencji "Creative Commons Attribution 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ksiaz.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ksiaz_min_600x450.jpg;*Miejsce 5: Zamek Książ* – Najwyżej notowanym w plebiscycie reprezentantem Dolnego Śląska jest Zamek Książ (niem. Fürstenstein) znajdujący się dziś w granicach Wałbrzycha. Jego początki sięgają panowania na tych ziemiach księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego, jednak jego losy wiążą się przede wszystkim z rodziną Hochbergów, która dzierżawiła go od roku 1509 r., a w 1605 przejęła go na własność. Na początku XVIII w. Konrad Ernest Maksymilian von Hochberg dokonał rozbudowy obiektu, w rezultacie której powstało reprezentacyjne skrzydło barokowe, Dziedziniec Honorowy i budynki przedzamcza. W następnym stuleciu wokół zamku powstał park ze sztuczną ruiną. Ostatniej przebudowy dokonał w latach 1908–1923 Jan Henryk XV Hochberg von Pless – pojawiły się wówczas dwa skrzydła w stylu neorenesansowym oraz tarasy zamkowe, a górująca nad obiektem wieża została podwyższona i nakryta kulistym hełmem z latarnią. W 1941 r. zamek został skonfiskowany przez reżim nazistowski. Z okresem tym wiąże się najbardziej tajemniczy epizod w historii zamku i całego regionu – realizacja projektu „Riese”. Pod zamkiem oraz w Górach Sowich Niemcy wydrążyli wielokilometrowe tunele, które prawdopodobnie służyć miały produkcji wojennej (do dziś powstaje wiele hipotez na temat ich planowanego zastosowania). Sam Książ miał stać się nową kwaterą główną Hitlera. Nie zamieszkał on jednak na zamku, który w 1945 r. został zajęty i zdewastowany przez oddziały radzieckie. Dopiero po 1956 r. rozpoczęto kompleksowe prace konserwatorskie, którzy przywróciły mu choć część jego dawnej świetności. (fot. "Maciej Kasprzyk":http://www.flickr.com/people/kasprzol/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ogrodzieniec.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ogrodzieniec_min_600x273.jpg;*Miejsce 4: Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu k. Ogrodzieńca* – Zamek Ogrodzieniec to jedne z najbardziej malowniczych ruin w Polsce. Wobec ich autentycznego piękna niewielu wyobraża sobie, aby warownia ta mogła przybrać inną postać. Kiedyś uchodziła ona za jedną z najpiękniejszych na szlaku orlich gniazd. Położona na tzw. Górze Janowskiego (515 m n.p.m.) – najwyższym wzniesieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej – zachwycała swoim monumentalizmem i funkcjonalnością. Swoją świetność miejsce to zawdzięcza rodowi Bonerów, którzy rozbudowali dawną twierdzę obronną i nadali jej rezydencjonalny charakter. Po Bonerach właścicielem zamku był Jan Firlej, marszałek wielki koronny i wojewoda krakowski, który dokonał jego dalszej rozbudowy. Upadek obiektu rozpoczął się od zniszczeń, jakich doznał w okresie potopu szwedzkiego. Kolejny raz Szwedzi zniszczyli Ogrodzieniec w roku 1702. Od tej pory zamek powoli popadał w coraz większą ruinę, do czego walnie przyczyniali się jego kolejni właściciele, którzy nie dbając o jego stan, sprzedawali jego fragmenty jako budulec. Po 1945 r. rozpoczęto prace konserwatorskie. Podjęto też decyzję o pozostawieniu zamku w stanie trwałej ruiny. Dziś Ogrodzieniec jest chętnie odwiedzany przez turystów, którzy doceniają jego walory krajobrazowe. Jest też miejscem, w którym odbywa się szereg imprez historycznych i rekonstrukcyjnych. Według legend w nocy po zamku grasować mają tajemnicze zjawy, a wśród nich słynny Czarny Pies z Ogrodzieńca – dusza kasztelana krakowskiego Stanisława Warszyckiego, który uchodził za warchoła, człowieka okrutnego i sojusznika diabła. (fot. "Michał Osmenda":http://www.flickr.com/people/michalo/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/krzyztopor.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/krzyztopor_min_600x398.jpg;*Miejsce 3: Zamek Krzyżtopór w Ujeździe* – Jeżeli istnieje symbol magnackiej fantazji i przepychu, to jest nim prawdopodobnie zamek Krzyżtopór w Ujeździe – niedokończona rezydencja Ossolińskich. Budowa tego _palazzo in fortezza_ została zapoczątkowana w 1627 r. przez wojewodę sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego, brata kanclerza wielkiego koronnego Jerzego. Monumentalny budynek miał mieć w założeniu 365 okien (ile dni w roku), 52 pokoje (ile tygodni), 12 sal (ile miesięcy) i 4 baszty (ile pór roku). Dodatkową atrakcją miało być akwarium nad jedną z sal balowych o szklanym suficie. Niestety, po śmierci Krzysztofa i jego syna Krzysztofa Baldwina (1649 r.) budowla popadła w ruinę, z której nigdy się nie podniosła. Do dziś zachowała się zdecydowana większość murów, a także zarys fortyfikacji otaczających całe założenie. Obecnie od kilku lat prowadzona jest renowacja kompleksu. (fot. "Jakub Sochacki":http://tiny.pl/gjsng, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en)@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/wawel.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/wawel_min_600x399.jpg;*Miejsce 2: Zamek Królewski na Wawelu* – Cóż można napisać o najbardziej znanym zamku w Polsce? Wzgórze wawelskie to wszak główna rezydencja królewska, nekropolia królów, wieszczów i bohaterów narodowych oraz miejsce symboliczne w historii naszego kraju. Choć z dawnej zabudowy dotrwała do naszych czasów tylko jej część, to i tak świadczy ona o wielkości i potędze zamku. Dzisiejszy Wawel to przede wszystkim zabudowania katedralne oraz rezydencja królewska. Od strony Wisły górują nad okolicą również zbudowane przez Austriaków koszary wojskowe. Wyburzona została centralna część wzgórza, na której znajdowały się rezydencje urzędników królewskich, dworki i budynki sakralne. Nasycenie zabytkami jest tutaj ogromne. Począwszy od katedry ze wspaniałą konfesją św. Stanisława, kryptami królewskimi, kaplicami Wazów i Zygmuntowską oraz wieżą z Dzwonem Zygmunta, a skończywszy na zabudowaniach rezydencji królewskiej, wzgórze mieści jeden z najcenniejszych zespołów zabytków w Polsce. (fot. "michael.berlin":https://www.flickr.com/people/michaelberlin/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/malbork.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/malbork_min_600x398.jpg;*Miejsce 1: Zamek w Malborku* – Pierwsze miejsce w plebiscycie zajął zamek w Malborku znany powszechnie z ilustracji z podręczników szkolnych i przewodników turystycznych oraz książki i serialu _Pan Samochodzik i templariusze_ czy też ekranizacji _Krzyżaków_. Najstarszą częścią twierdzy nad Nogatem jest dzisiejszy Zamek Wysoki, który powstał w II połowie XIII w. jako siedziba komtura. Kilkadziesiąt lat później, gdy wielki mistrz przeniósł się do Prus, właśnie to miejsce wybrano na stolicę państwa zakonnego. Wówczas to obok Zamku Wysokiego powstał Zamek Niski (podzamcze) oraz Zamek Średni z Pałacem Wielkich Mistrzów (wyróżniającym się charakterystycznymi wieżyczkami narożnymi). Zamek oparł się Jagielle w 1410 r., jednak 47 lat później nieopłaceni najemnicy sprzedali go królowi polskiemu. Od tej pory Malbork był ostoją władz polskich w Prusach Królewskich, chociaż okresowo zajmowali go Szwedzi. W 1772 r. przeszedł pod władzę Prus, których władze umieściły w nim magazyny wojskowe. Od końca XIX w. Niemcy prowadzili tam intensywne prace konserwatorskie, zniweczone jednak w dużej mierze przez walki niemiecko-radzieckie z zimy 1945 r. Po wojnie zamek odbudowano i zrekonstruowano, a w 1997 r. został on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Twierdza cały czas tętni życiem, czego przykładem jest np. coroczna inscenizacja jego oblężenia organizowana kilka dni po rekonstrukcji bitwy pod Grunwaldem. (fot. "DerHexer":http://commons.wikimedia.org/wiki/User:DerHexer, na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa–na tych samych warunkach 3.0 niezlokalizowana":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl). Redakcja: Roman Sidorski.

[GALLERY]https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/chudow.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/chudow_min_600x450.jpg; Miejsce 10: Zamek w Chudowie – Chudów to miejscowość w powiecie gliwickim. Tamtejszy zamek zbudowany został przez Jana Gierałtowskiego, który w 1532 r. kupił posiadłość Chudów-Paniówki wraz ze znajdującym się tam drewnianym dworem obronnym, w którego miejscu rozpoczął budowę renesansowego zamku. Rodzina budowniczego obiektu była w posiadaniu warowni do 1622 r. Największy rozkwit chudowski zamek przeżywał w pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy znajdował się w rękach rodziny Foglarów. Uchodził wtedy za jeden z piękniejszych obiektów tego typu na Górnym Śląsku. W XIX w. rozpoczął się powolny upadek świetności zamku. Zły wpływ na architektoniczną spójności budowli miał jeden z właścicieli – Aleksander von Bally – który dokonując licznych remontów i renowacji, zatarł jej renesansowy charakter. Po pożarze z 1847 r. pozostałości zamku pozostawiono w stanie malowniczej ruiny w otoczeniu przepięknego parku. W 1995 r. powstała Fundacja „Zamek Chudów”, której celem jest odbudowanie obiektu i przywrócenie mu dawnej świetności. Siedem lat temu zrekonstruowano zamkową wieżę. Zwiedzając budowlę, warto zwrócić uwagę również na tamtejszy park, w którym znajduje się galeria drewnianych figurek przedstawiających lokalne zjawy i duchy. (fot. "Marcin Szala":http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Pudelek, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/czorsztyn.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/czorsztyn_min_600x398.jpg; Miejsce 9: Zamek w Czorsztynie – Zamek w Czorsztynie jest obecnie traktowany jak brat-bliźniak zamku w Niedzicy, znajdującego się na drugim brzegu Jeziora Czorsztyńskiego. Przed wiekami był on jednak raczej jego przeciwwagą leżącą po polskiej stronie granicy. Początki warowni datuje się na XIII w., jednak fundatorem zamku, który znamy dzisiaj był (jak w przypadku wielu innych tego typu inwestycji) Kazimierz Wielki. Budowla miała strzec drogi handlowej i dyplomatycznej prowadzącej na Węgry. Dzięki usytuowaniu na wysokiej skale, zamek sprawował kontrolę nad znaczną częścią doliny Dunajca. W czasie walk z królem Węgier Marcinem Korwinem w drugiej połowie XV w. warownię ponownie rozbudowano. Dalszą jej modernizację przeprowadzono w I połowie XVII w. za sprawą miejscowego starosty Jana Baranowskiego – wybudowano wówczas m.in. czteropiętrową basztę. W 1651 r., zamek opanował Aleksander Kostka-Napierski, awanturnik i przywódca chłopów podhalańskich. Niedługo potem na mury wdarły się oddziały biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego, a lokalny watażka skończył żywot na palu. XVIII w. to już czas upadku warowni – jej ruiny trafiły w 1819 r. w ręce rodziny Drohojowskich, którzy władali nimi do 1945 r. Od lat 90. zamek jest udostępniony dla zwiedzających. (fot. "maciekbor":http://www.flickr.com/photos/maciekbor/, na licencji "Creative Commons Attribution 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/pieskowa-skala.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/pieskowa-skala_min_400x586.jpg; Miejsce 8: Zamek w Pieskowej Skale – Jeden z najpiękniejszych zamków na Szlaku Orlich Gniazd. Kto oglądał serial Janosik, z pewnością pamięta malowniczo położoną posiadłość hrabiego Horvatha. Oczywiście historyczna rodzina Horvathów nigdy Pieskową Skałą nie władała, a Janosik z pewnością nie grasował na tych terenach. Nie wiadomo, kiedy w miejscu obecnej rezydencji powstał pierwszy zamek, ale fortyfikacje obronne znajdowały się tu już w czasie panowania Władysława Łokietka. Historycy podejrzewają, że zbudowane mogły być jeszcze za czasów Henryka Brodatego. Gotycką warownię ufundował Kazimierz Wielki, włączając ją do sieci umocnień zwanych dziś orlimi gniazdami. W 1377 r. zamek otrzymał z rąk Ludwika Węgierskiego Piotr Szafraniec z Łuczyc, a w skład majętności jego rodziny wszedł on na stałe po nadaniu dokonanym przez Władysława Jagiełłę w 1422 r. W drugiej połowie XVI w. członek rodu Stanisław Szafraniec dokonał gruntownej przebudowy gotyckich fortyfikacji w modnym wówczas stylu renesansowym. Wzorował się – jak twierdzą niektórzy – na zamku wawelskim. Już wówczas posiadłość Szafrańca uważano za jedną z piękniejszych w Koronie i dostrzegano wzorce czerpane z krakowskiej siedziby królewskiej. Ostatni właściciel z rodu Szafrańców – Jędrzej – zmarł w 1608 r. Pieskowa Skała przechodziła z rąk do rąk, aż w 1640 r. dostała się Michałowi Zebrzydowskiemu, wojewodzie krakowskiemu, który zamek jeszcze powiększył. W czasie potopu szwedzkiego został on zniszczony i obrabowany przez najeźdźców, a w 1667 r. trafił w ręce rodziny Wielopolskich, do których należał aż do połowy XIX w. W tym czasie uległ on też częściowemu zniszczeniu wskutek pożaru z 1718 r., mimo to był jednak utrzymywany w dobrym stanie. W 1842 r. przeszedł we władanie rodziny Mieroszewskich, natomiast w 1853 r. wybuchł na zamku kolejny pożar, który strawił część starej zabudowy. Pieskowa Skała była również świadkiem walk powstańczych w 1863 r. Pod koniec XIX w. właścicielem zamku został Michał Wilczyński, a następnie dr Serafin Chmurski. W wyniku zadłużenia Chmurskiego warownię wystawiono na licytację. Za sumę 60 tys. rubli wykupiło ją Towarzystwo Akcyjne Zamek Pieskowa Skała, które chciało w niej urządzić modny hotel letniskowy. Obecnie zamek w Pieskowej Skale jest własnością Oddziału Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Wspaniale komponując się z malowniczą okolicą, jest z pewnością jednym z najładniej położonych tego typu obiektów w Polsce. (fot. "Marek and Ewa Wojciechowscy/Trips over Poland":http://www.poczta-polska.pl/mw/, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/checiny.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/checiny_min_400x535.jpg; Miejsce 7: Zamek w Chęcinach – Wszyscy podróżujący krajową „siódemką” z Warszawy do Krakowa na pewno dostrzegli w okolicach Kielc widoczną z daleka warownię z trzema charakterystycznymi wieżami. Zamek w Chęcinach to z pewnością wart zobaczenia zabytek województwa świętokrzyskiego. Ta charakterystyczna wyżynna warownia powstała w końcu XIII w. Przez krótko należała do biskupa krakowskiego Jana Muskaty, lecz w 1307 r. Władysław Łokietek odebrał ją niepokornemu duchownemu, tworząc w tym miejscu ośrodek swojej władzy na tym terenie. Czasy dwóch ostatnich Piastów to okres świetności górskiej fortecy – podwyższono mury obronne i charakterystyczne wieże strażnicze, z których rozciąga się widok na bliższą i dalszą okolicę. Na zamku odbywały się zjazdy rycerstwa, przechowywano tu skarby gnieźnieńskie oraz więziono jeńców wojennych i nieprzyjaciół władców. Na zamku przebywały też żony królewskie: Adelajda Heska, Elżbieta Łokietkówna, Zofia Holszańska i Bona Sforza. W XVI w. twierdza zaczęła tracić na znaczeniu, następne stulecie przyniosło jej zniszczenie – złupili ją kolejno rokoszanie w roku 1607, Szwedzi w 1655, Jerzy Rakoczy w 1657 i ponownie Szwedzi w roku 1707. Od tej pory zamek niszczał i dopiero lata powojenne przyniosły prace konserwacyjne, dzięki którym zamek zabezpieczono. Do rejestru zabytków wpisano go w 1967 r. (fot. "Krzysztof T.":http://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Miw&action=edit&redlink=1, na licencji "Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/niedzica.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/niedzica_min_600x400.jpg; Miejsce 6: Zamek w Niedzicy nad Dunajcem – To chyba jeden z najbardziej znanych i charakterystycznych zamków w Polsce, słynny zarówno ze swej doskonale zachowanej zabudowy, malowniczego położenia, jak i legend o duchach, które mają po nim grasować. Pierwsze umocnienia miały się tu pojawić jeszcze w XIII w., natomiast budowniczym murowanego zamku był na początku wieku XIV Wilhelm Drugethow, który działał na polecenie węgierskiego króla Karola Roberta. Warownia przez wieki strzegła granicy polsko-węgierskiej i mieściła główną komorę celną w tym regionie. Na początku XVI w., zamek wszedł na pewien czas w skład posiadłości rodziny Łaskich, znajdował się również w rękach rodów Giovanellich, Horvathów i Salamonów. W 1945 r. został znacjonalizowany, a cztery lata później oddany pod opiekę Ministerstwa Kultury. Tu – według legendy – więziony miał być słynny rozbójnik Janosik i jego kompani. Choć to prawdopodobnie jedynie lokalny mit, zamek był kilkakrotnie opanowywany przez zbójeckie bandy. Dziś to jedna z pienińskich pereł i ważny punkt na mapie turystycznej Polski. Mnogość legend dotyczących tego zamku i związanych z nim opowieści co roku przyciąga turystów i zachęca do odwiedzania tej dawnej węgierskiej forteczki. (fot. "maciekbor":http://www.flickr.com/photos/maciekbor/, na licencji "Creative Commons Attribution 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by/2.0/).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ksiaz.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ksiaz_min_600x450.jpg; Miejsce 5: Zamek Książ – Najwyżej notowanym w plebiscycie reprezentantem Dolnego Śląska jest Zamek Książ (niem. Fürstenstein) znajdujący się dziś w granicach Wałbrzycha. Jego początki sięgają panowania na tych ziemiach księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego, jednak jego losy wiążą się przede wszystkim z rodziną Hochbergów, która dzierżawiła go od roku 1509 r., a w 1605 przejęła go na własność. Na początku XVIII w. Konrad Ernest Maksymilian von Hochberg dokonał rozbudowy obiektu, w rezultacie której powstało reprezentacyjne skrzydło barokowe, Dziedziniec Honorowy i budynki przedzamcza. W następnym stuleciu wokół zamku powstał park ze sztuczną ruiną. Ostatniej przebudowy dokonał w latach 1908–1923 Jan Henryk XV Hochberg von Pless – pojawiły się wówczas dwa skrzydła w stylu neorenesansowym oraz tarasy zamkowe, a górująca nad obiektem wieża została podwyższona i nakryta kulistym hełmem z latarnią. W 1941 r. zamek został skonfiskowany przez reżim nazistowski. Z okresem tym wiąże się najbardziej tajemniczy epizod w historii zamku i całego regionu – realizacja projektu „Riese”. Pod zamkiem oraz w Górach Sowich Niemcy wydrążyli wielokilometrowe tunele, które prawdopodobnie służyć miały produkcji wojennej (do dziś powstaje wiele hipotez na temat ich planowanego zastosowania). Sam Książ miał stać się nową kwaterą główną Hitlera. Nie zamieszkał on jednak na zamku, który w 1945 r. został zajęty i zdewastowany przez oddziały radzieckie. Dopiero po 1956 r. rozpoczęto kompleksowe prace konserwatorskie, którzy przywróciły mu choć część jego dawnej świetności. (fot. "Maciej Kasprzyk":http://www.flickr.com/people/kasprzol/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ogrodzieniec.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/ogrodzieniec_min_600x273.jpg; Miejsce 4: Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu k. Ogrodzieńca – Zamek Ogrodzieniec to jedne z najbardziej malowniczych ruin w Polsce. Wobec ich autentycznego piękna niewielu wyobraża sobie, aby warownia ta mogła przybrać inną postać. Kiedyś uchodziła ona za jedną z najpiękniejszych na szlaku orlich gniazd. Położona na tzw. Górze Janowskiego (515 m n.p.m.) – najwyższym wzniesieniu Jury Krakowsko-Częstochowskiej – zachwycała swoim monumentalizmem i funkcjonalnością. Swoją świetność miejsce to zawdzięcza rodowi Bonerów, którzy rozbudowali dawną twierdzę obronną i nadali jej rezydencjonalny charakter. Po Bonerach właścicielem zamku był Jan Firlej, marszałek wielki koronny i wojewoda krakowski, który dokonał jego dalszej rozbudowy. Upadek obiektu rozpoczął się od zniszczeń, jakich doznał w okresie potopu szwedzkiego. Kolejny raz Szwedzi zniszczyli Ogrodzieniec w roku 1702. Od tej pory zamek powoli popadał w coraz większą ruinę, do czego walnie przyczyniali się jego kolejni właściciele, którzy nie dbając o jego stan, sprzedawali jego fragmenty jako budulec. Po 1945 r. rozpoczęto prace konserwatorskie. Podjęto też decyzję o pozostawieniu zamku w stanie trwałej ruiny. Dziś Ogrodzieniec jest chętnie odwiedzany przez turystów, którzy doceniają jego walory krajobrazowe. Jest też miejscem, w którym odbywa się szereg imprez historycznych i rekonstrukcyjnych. Według legend w nocy po zamku grasować mają tajemnicze zjawy, a wśród nich słynny Czarny Pies z Ogrodzieńca – dusza kasztelana krakowskiego Stanisława Warszyckiego, który uchodził za warchoła, człowieka okrutnego i sojusznika diabła. (fot. "Michał Osmenda":http://www.flickr.com/people/michalo/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/krzyztopor.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/krzyztopor_min_600x398.jpg; Miejsce 3: Zamek Krzyżtopór w Ujeździe – Jeżeli istnieje symbol magnackiej fantazji i przepychu, to jest nim prawdopodobnie zamek Krzyżtopór w Ujeździe – niedokończona rezydencja Ossolińskich. Budowa tego palazzo in fortezza została zapoczątkowana w 1627 r. przez wojewodę sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego, brata kanclerza wielkiego koronnego Jerzego. Monumentalny budynek miał mieć w założeniu 365 okien (ile dni w roku), 52 pokoje (ile tygodni), 12 sal (ile miesięcy) i 4 baszty (ile pór roku). Dodatkową atrakcją miało być akwarium nad jedną z sal balowych o szklanym suficie. Niestety, po śmierci Krzysztofa i jego syna Krzysztofa Baldwina (1649 r.) budowla popadła w ruinę, z której nigdy się nie podniosła. Do dziś zachowała się zdecydowana większość murów, a także zarys fortyfikacji otaczających całe założenie. Obecnie od kilku lat prowadzona jest renowacja kompleksu. (fot. "Jakub Sochacki":http://tiny.pl/gjsng, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en)@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/wawel.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/wawel_min_600x399.jpg; Miejsce 2: Zamek Królewski na Wawelu – Cóż można napisać o najbardziej znanym zamku w Polsce? Wzgórze wawelskie to wszak główna rezydencja królewska, nekropolia królów, wieszczów i bohaterów narodowych oraz miejsce symboliczne w historii naszego kraju. Choć z dawnej zabudowy dotrwała do naszych czasów tylko jej część, to i tak świadczy ona o wielkości i potędze zamku. Dzisiejszy Wawel to przede wszystkim zabudowania katedralne oraz rezydencja królewska. Od strony Wisły górują nad okolicą również zbudowane przez Austriaków koszary wojskowe. Wyburzona została centralna część wzgórza, na której znajdowały się rezydencje urzędników królewskich, dworki i budynki sakralne. Nasycenie zabytkami jest tutaj ogromne. Począwszy od katedry ze wspaniałą konfesją św. Stanisława, kryptami królewskimi, kaplicami Wazów i Zygmuntowską oraz wieżą z Dzwonem Zygmunta, a skończywszy na zabudowaniach rezydencji królewskiej, wzgórze mieści jeden z najcenniejszych zespołów zabytków w Polsce. (fot. "michael.berlin":https://www.flickr.com/people/michaelberlin/, na licencji "Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/deed.en).@https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/malbork.jpg;https://histmag.org/grafika/articles4/zamki/malbork_min_600x398.jpg; Miejsce 1: Zamek w Malborku – Pierwsze miejsce w plebiscycie zajął zamek w Malborku znany powszechnie z ilustracji z podręczników szkolnych i przewodników turystycznych oraz książki i serialu Pan Samochodzik i templariusze czy też ekranizacji Krzyżaków. Najstarszą częścią twierdzy nad Nogatem jest dzisiejszy Zamek Wysoki, który powstał w II połowie XIII w. jako siedziba komtura. Kilkadziesiąt lat później, gdy wielki mistrz przeniósł się do Prus, właśnie to miejsce wybrano na stolicę państwa zakonnego. Wówczas to obok Zamku Wysokiego powstał Zamek Niski (podzamcze) oraz Zamek Średni z Pałacem Wielkich Mistrzów (wyróżniającym się charakterystycznymi wieżyczkami narożnymi). Zamek oparł się Jagielle w 1410 r., jednak 47 lat później nieopłaceni najemnicy sprzedali go królowi polskiemu. Od tej pory Malbork był ostoją władz polskich w Prusach Królewskich, chociaż okresowo zajmowali go Szwedzi. W 1772 r. przeszedł pod władzę Prus, których władze umieściły w nim magazyny wojskowe. Od końca XIX w. Niemcy prowadzili tam intensywne prace konserwatorskie, zniweczone jednak w dużej mierze przez walki niemiecko-radzieckie z zimy 1945 r. Po wojnie zamek odbudowano i zrekonstruowano, a w 1997 r. został on wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Twierdza cały czas tętni życiem, czego przykładem jest np. coroczna inscenizacja jego oblężenia organizowana kilka dni po rekonstrukcji bitwy pod Grunwaldem. (fot. "DerHexer":http://commons.wikimedia.org/wiki/User:DerHexer, na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa–na tych samych warunkach 3.0 niezlokalizowana":http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl). Redakcja: Roman Sidorski.

Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:

Dostępna jest także <a href="https://sklep.histmag.org/produkt/praca-zbiorowa-red-piotr-bejrowski-z-historia-na-szlaku-zabytki-w-polsce-ktore-warto-zobaczyc-e-book-cz-ii/">druga część e-booka!</a>

Najpiękniejsze zamki w Polsce! [Galeria]

Wolna licencja

Kup e-booka „Z historią na szlaku. Zabytki w Polsce, które warto zobaczyć”:

Dostępna jest także druga część e-booka!

Zamów newsletter