Nagrody Historyczne Polityki 2017: książki o trudnej, ale potrzebnej historii
Autorzy nagrodzonych przez „Politykę” książek. Fot. Leszek Zych 9 maja 2017 roku „Polityka” po raz 56. przyznała nagrody autorom najlepszych książek o historii Polski wydanych w 2016 roku. Gala odbyła się w specjalnych okolicznościach, bowiem w tym roku tygodnik świętuje swoje 60-lecie. Sama nagroda dla wybitnych dzieł historycznych jest jedną z najstarszych prasowych nagród w Polsce. Z 130 nadesłanych propozycji jury nominowało 12 najlepszych pozycji, podzielonych na cztery kategorie: prace naukowe i popularnonaukowe, wydawnictwa źródłowe, pamiętniki, relacje, wspomnienia, a także debiuty naukowe i popularnonaukowe.
Galę wręczenia Nagród Historycznych Polityki tradycyjnie rozpoczął redaktor naczelny tygodnika – Jerzy Baczyński. Po jego krótkim wystąpieniu głos zabrał przewodniczący kapituły redaktor Marian Turski, który z charakterystycznym dla siebie humorem i erudycją, uzasadniał, że pracom, które nie trafiły do ścisłego finału, należy się uwaga i wyróżnienie. Wśród 130 zgłoszonych prac naukowych i popularnonaukowych większość to wartościowe i ważne książki, warte przeczytania. Redaktor Turski pochwalił m.in. książki Sprawiedliwi zdrajcy Witolda Szabłowskiego czy Fałszerzy pieprzu Moniki Sznajderman. Na uwagę redaktora zasłużyła sobie także książka naszego wieloletniego redaktora Michała Przeperskiego - Nieznośny ciężar braterstwa.
Dariusz Jarosz (przy mikrofonie) i Grzegorz Miernik. Fot. Leszek Zych Finalnie jednak tylko pięć tytułów zasłużyło sobie na miano najlepszych książek historycznych 2017 roku. I tak w kategorii „prace naukowe i popularnonaukowe” nagrodę odebrali Grzegorz Miernik i Dariusz Jarosz za książkę "Zhańbiona”. Wieś Okół: opowieści o buncie. To wnikliwe studiu z antropologii historycznej. Praca, która udowadnia, że w Polsce nie zapomniano o badaniach nad rolą chłopów w naszych powojennych dziejach – tłumaczył decyzję jury dr hab. Marcin Zaremba. Nagrodzona książka to dzieło dwóch profesorów o wielkim dorobku naukowym, którzy postanowili przebadać setki źródeł i na tle porównawczym opowiedzieć losy chłopów, z jednej niewielkiej wsi, która w 1953 sprzeciwiła się komunistycznym zmianom. Z mikrohistorii autorzy zrobili opowieść o naturze chłopskich protestów. Autorzy pokazują użyteczność koncepcji płci kulturowej – to kobiety broniły ziemi przed wcieleniem do kołchozu. Historia społeczna najwyższej próby – czytamy w recenzji książki.
Sebastian Pawlina. Fot. Leszek Zych Następnie wręczono nagrodę w kategorii „debiuty”. Zwyciężył Sebastian Pawlina za książkę Praca w dywersji. Codzienność żołnierzy Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Nagrodzona pozycja to nowatorskie spojrzenia na znane historykom źródła, którym autor zadaje zupełnie inne, wręcz przyziemne pytania. To hołd oddany codzienności młodych ludzi uwikłanych w wielką historię. Zdumiewający debiut. Autor, niewiele starszy od większości ludzi, o których pisze, rozumnie przeczytał dziesiątki relacji i wspomnień. Interpretuje je inaczej. Pyta o sprawy nieoczywiste – tłumaczył prof. Włodzimierz Borodziej. Sam autor przyznał, że dla niego praca nad tą książką była okazją do znalezienia odpowiedzi na pytanie – jak ludzie w jego wieku żyli w tych czasach, jak szukali normalności w całym wojennym chaosie. Jest najbardziej dojrzała. Mogłaby stanąć w szranki z książkami wytrawnych, doświadczonych badaczy. Bez taryfy ulgowej za debiut – taką opinię o książce wyraził redaktor Marian Turski.
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
Antoni Kroh. Fot. Leszek Zych Nagrodę w kategorii „pamiętników i wspomnień” otrzymali ex aequo Antoni Kroh za książkę Za tamtą górą. Wspomnienia łemkowskie oraz Piotr Cichoracki i Joanna Dufrat za książkę Jędrzej Moraczewski. Dziennik wydarzeń 1939 1944. Pierwsza książka to wręcz gawędziarska relacja z życia Łemków i Łemkowszczyzny. Antoni Kroh jest wielką instytucją polskiej kultury: badaczem, wędrownikiem po wielu pozornie rozrzuconych tematach, tłumaczem, pisarzem, eseistą, etnografem, dziennikarzem. Można wyliczać jeszcze dłużej, ale przede wszystkim jest wspaniałym bajarzem, człowiekiem, który ma dar pięknego mówienia. I ta książka jest tego kolejnym dowodem – tłumaczył decyzję prof. Wiesław Władyka. Sam autor nie jest Łemkiem, a jedynie miłośnikiem tej kultury, której pozwolił głośno przemówić. Antoni Kroh w przytoczonej przez siebie anegdotce o spotkaniu z pewnym Łemkiem niejako przyznał, że dzieło to odpowiedź na wezwanie, że żaden szanujący się polski intelektualista, nie może milczeć wobec tego, że tysiące Łemków przesiedlono siłą w ramach operacji „Wisła”.
Piotr Cichoracki i Joanna Dufrat. Fot. Leszek Zych Druga nagrodzona praca w tej kategorii, czyli dziennik Jędrzeja Moraczewskiego to profesjonalne i rzetelne opracowanie okupacyjnego diariusza prowadzonego przez 70-letniego przedwojennego premiera z perspektywy podwarszawskiego Sulejówka. To jednocześnie obraz okupacji, gdzie wielka polityka jest w tle, a wydarzenia takie jak np. powstanie warszawskie są tylko echem historii, znanym nam współczesnym. Znajdujemy tu jednak niezwykle ciekawy i szczegółowy obraz codziennych okupacyjnych realiów i trudów życia - przekonywał redaktor Marian Turski. I chyba najdobitniej o tej argumentacji przekonuje nas recenzja wspomnianej książki, gdzie czytamy: zaletą tej książki jest „zajrzenie” w świadomość polskich polityków, zapis ich opinii, sposobów myślenia o wojnie z Niemcami, o sytuacji międzynarodowej. „Dzienniki” Moraczewskiego są niewątpliwie jednym z ważniejszych świadectw życia w okupowanej Polsce.
Elżbieta Orman. Fot. Leszek Zych W kategorii „wydawnictwa źródłowe” nominacje były tylko dwie a nagroda finalnie trafiła do Elżbiety Orman za książkę Najmniej jestem tam, gdzie jestem. Listy Zofii z Vorzimerów Breudstedt z Warszawy i getta warszawskiego do córki Marysi w Szwajcarii. - To opatrzony niezwykle inteligentnym i erudycyjnym wstępem zbiór dwudziestu siedmiu wstrząsających listów matki do córki, które odsłaniają na przykładzie życia prywatnego polsko-niemiecko-żydowskiej rodziny skutki działania mechanizmów totalitarnego systemu - przekonywało jury. To jednocześnie obraz funkcjonowania w czasie okupacji polsko-żydowskiej inteligencji, która wprawdzie była nieliczna w II RP, ale miała ogromny wpływ na rozwój kraju. I tak po raz kolejny czytelnik otrzymuje dzieło wybitne, które pokazuje nam uwikłanie zwykłego człowieka w wielką historię, jednocześnie pokazując nam kontekst szerszy. Zbiór Elżbiety Orman – jak sama autorka przekonywała – to przyczynek do podjęcia badań nad dziejami żydowskiej elity intelektualnej w Polsce.
Po raz pierwszy Nagrody Historyczne Polityki zostały przyznane w 1959 r. W skład Jury przyznającego Nagrody Historyczne wchodzą wybitni polscy historycy oraz przedstawiciele tygodnika POLITYKA, a wyróżnione prace – w ogromnej większości – weszły na trwałe do polskiej historiografii. W tym roku najlepsze polskie książki historyczne wybierali prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka oraz dr hab. Marcin Zaremba. A z wybranymi laureatami i nominowanymi do Nagród Historycznych POLITYKI będzie się można spotkać 17–20 sierpnia w Sopocie podczas Festiwalu Literacki Sopot.
