Muzeum w Sosnowcu zaprasza do obejrzenia rekonstrukcji bitwy powstania styczniowego!

4 czerwca w Sosnowcu będzie miała miejsce wyjątkowa rekonstrukcja – dla wielu osób z pewnością zaskakująca. Komu bowiem powstanie styczniowe kojarzy się z przemysłowym Sosnowcem? Tymczasem to właśnie tutaj odbył się chwalebny epizod z okresu powstania, kiedy w wyniku wyprawy Apolinarego Kurowskiego zdobyto stację Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Sosnowcu i opanowano cały tzw. trójkąt graniczny, organizując na wyzwolonym obszarze polską administrację.

Przebieg bitwy to gotowy scenariusz na film. Apolinary Kurowski wyruszył z powstańczego obozu w Ojcowie z oddziałem liczącym 50 kawalerzystów, 50 strzelców i 150 kosynierów, by opanować tzw. trójkąt graniczny, obsadzony przez rosyjską straż graniczną. Za sprawą polskiego patrioty i byłego oficera armii carskiej Stanisława Konstantynowicza Nikiforowa opracowano plan ataku na dworzec i komorę celną w Sosnowcu, bronione przez 80-osobowy oddział Kaliskiej Brygady Straży Granicznej. Do przewozu powstańców zdecydowano się użyć pociągu. Z inicjatywy kolejarzy z Granicy (Maczek) zbudowano prowizoryczny pociąg pancerny, obudowując wagony podkładami kolejowymi i wycinając w nich strzelnice. Dotarł on do Sosnowca już po północy, w sobotę 7 lutego. Ponieważ Rosjanie postanowili się bronić w oparciu o budynki komory celnej, polscy strzelcy okrążyli jej budynki, a główny szturm przeprowadzono około 5 rano przy użyciu kosynierów. Powstańcom udało się wedrzeć do wnętrza komory celnej i po krótkiej walce wręcz, w której wykorzystano przewagę kos, Rosjanie zaczęli uciekać w stronę Szopienic i Modrzejowa. Odwrót w kierunku granicy pruskiej próbowała zablokować kawaleria powstańcza. Łupem powstańców padło 97 000 srebrnych rubli z kasy komory oraz konie i broń.

Bitwa o Sosnowiec miała duże znaczenie wojskowo-strategiczne, ale także propagandowe, zarówno na obszarze Królestwa Polskiego, jak i za granicą. Zwycięstwo zachęciło rzesze młodych ludzi z Królestwa Polskiego i ziem zaborów pruskiego oraz austriackiego do wstępowania w szeregi oddziałów insurgentów, z nadzieją na udział w równie spektakularnych sukcesach. Opanowanie przez powstańców ważnego ośrodka przemysłowego jakim było Zagłębie Dąbrowskie, wraz z sukcesami Mariana Langiewicza, zaświadczało o sile polskiego powstania i tworzyło nadzieję na wygraną, do której ostatecznie przyczynić się miała interwencja mocarstw, z Francją Napoleona III na czele.

Utworzenie administracji narodowej w Zagłębiu Dąbrowskim i przychylność ludności, dawało szansę na wykorzystanie potencjału tej ziemi do walki przeciwko Rosji. Powstańcy w oparciu o polską administrację rozpoczęli formowanie oddziałów wojska i próbowali wykorzystać przemysł do produkcji broni. W zagłębiowskich hutach kuto kosy, a powstańcy próbowali nawet w „Hucie Bankowej” odlewać armaty. Przez prawie trzy tygodnie polscy powstańcy w Sosnowcu i w Maczkach przeprowadzali kontrolę pociągów na trasie warszawsko-wiedeńskiej, a praca komór celnych dostarczała dodatkowych środków finansowych. Sukces wyprawy Apolinarego Kurowskiego i wyzwoleniu trójkąta granicznego zmusił Rosjan do kontrataku. Klęska w Miechowie 17 lutego 1863 roku otworzyła drogę do odbicia regionu przez wojska carskie. Teodor Cieszkowski, dowodzący na obszarze Zagłębia Dąbrowskiego wycofał się z Dąbrowy, która była siedziba władz powstańczych. Nie dał się rozbić ścigającym go oddziałom carskim, a w kolejnej bitwie pod Mrzygłodem 28 lutego pokonał Rosjan. Następnie połączył się z siłami Mariana Langiewicza. Odwrót powstańców z Zagłębia Dąbrowskiego umożliwił Rosjanom ostateczne odbicie tego ważnego regionu, kończąc istnienie wolnego terytorium pod władzą Rządu Narodowego.

Widowiskowe wydarzenie, w którym będzie uczestniczyć ok. 9 grup rekonstrukcyjnych, przewiduje odtworzenie pierwszych walk z rosyjską strażą graniczną na granicy z Austrią. Jego kulminacyjnym punktem będzie rekonstrukcja zwycięskiego boju o komorę celną w Sosnowcu. Zakończą ją ostatnie walki powstańcze w Miechowie i Mrzygłodzie. Rekonstrukcja odbędzie się w ramach finału Sosnowieckiego Tygodnia Dziecka, w ramach którego organizatorzy przygotowali moc atrakcji dla najmłodszych i ich rodziców. „Bitwa” rozpocznie się na tzw. „Górce Środulskiej” 4.06 o godzinie 14:15. Zapraszamy wszystkich miłośników historii! To huczne widowisko z pewnością zapadnie wam w pamięć i przekona, że Sosnowiec jest miastem o niezwykłej historii.

Prof. dr hab. Dariusz Nawrot (Instytut Zagłębia Dąbrowskiego)

Więcej informacji: LINK
Wydarzenie na Facebooku: LINK

Sprawdźcie też aktualną ofertę wydarzeń i wystaw Muzeum w Sosnowcu pod tym linkiem: LINK

Wydarzenie dofinansowano ze środków Biura "Niepodległa" w ramach programu dotacyjnego "Powstanie styczniowe 1863-1864.