„Mówią Wieki — antologia tekstów 1958 – 2007” – recenzja i ocena

Niedawno „Histmag.org” obchodził swoje siódme urodziny. Nasza papierowa, życzliwa konkurencja, magazyn „Mówią Wieki” istnieje znacznie dłużej. Równe pięćdziesiąt lat. Przez ten czas na łamach miesięcznika publikowali wybitni naukowcy z wszystkich epok — od starożytności po historię najnowszą. Starczy wspomnieć, że pierwszą, wieloletnią redaktor naczelną pisma była Maria Bogucka — znana w całej Europie badaczka czasów nowożytnych.

Z okazji okrągłej rocznicy Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki” wypuściła antologię, na którą składa się 40 artykułów opublikowanych w magazynie w latach 1958 — 2007. Starczy przeglądnąć spis treści, by wychwycić nazwiska wybitnych naukowców. W antologii zamieszczono ich krótkie popularnonaukowe teksty, zwykle oddające główne zainteresowania badawcze poszczególnych historyków. Mamy tu więc tekst Mariana Biskupa o hołdzie pruskim, Andrzeja Wyczańskiego na temat folwarków szlacheckich, Jerzego Dowiata o słowiańskich kultach przedchrześcijańskich czy Andrzeja Nadolskiego o uzbrojeniu wczesnośredniowiecznym w Polsce. W antologii znajdziemy także artykuły m.in. Aleksandra Gieysztora, Ewy Wipszyckiej–Bravo, Emanuela Rostworowskiego, Henryka Samsonowicza, Jerzego Strzelczyka, Janusza Tazbira i Stefana Kuczyńskiego.

To z pewnością bezcenna pozycja dla czytelników „Mówią Wieki”, ale nie tylko. Polecam ją wszystkim licealistom, którzy wiążą swoją przyszłość ze studiami historycznymi, a także studentom pierwszego czy drugiego roku. Na przykładzie krótkich i lekkich tekstów antologia pozwala poznać poglądy najważniejszych polskich historyków i oswoić się z nazwiskami, które po prostu wypada znać. Pozycja może być też cennym nabytkiem dla studentów starszych lat, absolwentów. Z jednej strony jest dobrym przykładem na to, że profesorowie starszego pokolenia też potrafili i potrafią pisać ciekawie i w popularyzatorski sposób. Z drugiej — to pozycja, którą chyba najnormalniej w świecie warto mieć na półce. Szczególnie, że wiele zawartych w niej artykułów ma dużą wartość, bo podejmuje rzadkie tematy. Przykładowo tekst Jerzego Strzelczyka pt. „Gog i Magog” to w Polsce prawdopodobnie jedyny przyczynek do tego jakże fascynującego dla mediewistów, tematu.

Niektórzy za wadę uznają pewnie dysproporcję tematyczną. Znacznie więcej jest artykułów o średniowieczu i epoce nowożytnej niż o starożytności czy XIX wieku. Z kolei z całego XX wieku do antologii wybrano tylko 3 artykuły. Nic w tym jednak dziwnego, jeśli uwzględnimy, że czasopismo ukazywało się przez 30 lat w słusznie minionej epoce. Za wadę tomu można też uznać brak ilustracji. Zawiera on natomiast krótkie notki biograficzne na temat wszystkich autorów, które mogą przydać się młodym adeptom historii. Z kolei czytelników „Mówią Wieki” z pewnością zainteresuje krótka historia tego czasopisma, autorstwa obecnego redaktora naczelnego Jarosława Krawczyka.

Podsumowując, jest to cenna pozycja. Może nie przyda się w badaniach naukowych, ale na pewno jest dobrym wstępem do historii i książką, do której warto zaglądnąć i wracać. Myślę też, że niezłym pomysłem byłoby polecanie jej na zajęciach z tzw. wstępu do badań historycznych.

Korekta: Małgorzata Misiurek