„Mówią Wieki” 06/2014

W numerze można przeczytać:

• „Drugi cud nad Wisłą”. Rozmowa z prof. Andrzejem Paczkowskim. Znakomity historyk dziejów najnowszych z Instytutu Studiów Politycznych PAN przedstawia okoliczności, w jakich doszło do wyborów 4 czerwca 1989 roku i jak zwycięstwo opozycji solidarnościowej zmieniło losy Polski. Wspomina też swój udział w wyborach jako mąż zaufania aktora Andrzeja Łapickiego, kandydującego do Sejmu.
• Michał Przeperski, „Premier z MSW”. Tuż po wyborach czerwcowych okazało się, że PZPR mimo klęski nie zamierza oddać władzy. Zgodnie z kontraktem okrągłostołowym gen. Jaruzelski został prezydentem, natomiast tekę premiera powierzono gen. Czesławowi Kiszczakowi, dotychczasowemu ministrowi spraw wewnętrznych. Wyglądało na to, że dwaj główni autorzy stanu wojennego dalej będą rozdawać karty. Tak się jednak nie stało, a z rozgrywki wokół misji Kiszczaka wyłonił się rząd Tadeusza Mazowieckiego.
• Kamil Suchański, „Drogo i ubogo? Uwolnienie cen w 1989 roku”. Odchodzący po wyborach czerwcowych rząd Mieczysława Rakowskiego jedną z ostatnich decyzji uwolnił ceny regulowane przez państwo. Dotyczyło to m.in. mięsa i innych produktów spożywczych. Z artykułu dowiemy się, jak społeczeństwo przyjęło to rozwiązanie i jak wpłynęło ono na gospodarkę.
• Grzegorz Gąsior, „Naszym przyjaciołom życzymy wyłącznie dobrego… Przemiany w Polsce widziane z Czechosłowacji”. Autor, historyk zajmujący się dziejami Czechosłowacji, przedstawia, jak ekipa komunistyczna rządząca w Pradze odnosiła się do wydarzeń 1989 roku w Polsce. Dominował strach przed przeniesieniem się polskiej „zarazy” na południowego sąsiada, a zarazem przekonanie, że „bratnia pomoc”, czyli zbrojna interwencja, nie wchodzi w grę.
• „Powrót na dworzec w Kutnie”. Rozmowa z Kazikiem Staszewskim. Kazik Staszewski, lider i wokalista zespołu Kult, od 30 lat jedna z najwybitniejszych postaci polskiej sceny rockowej, wspomina lata 80. Opowiada o swoim zaangażowaniu w politykę w czasach I „Solidarności”, potyczkach z cenzurą i swoim ojcu Stanisławie Staszewskim, który – jak wynika z akt przechowywanych w IPN – był krótko tajnym współpracownikiem UB, a także o tym, co znalazł w swojej teczce założonej przez Służbę Bezpieczeństwa.
• Marek Łuszczyna, „O Jarocinie i innych demonach”. Autor pokazuje, jak władze komunistyczne odnosiły się do muzyki rockowej w latach 80., zwłaszcza tej zbuntowanej, dla której najważniejszą imprezą był Festiwal Muzyków Rockowych w Jarocinie. W artykule o tym, czy Jarocin był wentylem bezpieczeństwa i jak esbecy zajmowali się punkami i heavymetalowcami.
• Krzysztof Kubiak, „Normandia wojną naznaczona”. 6 czerwca przypada 70. rocznica D-Day – lądowania aliantów w Normandii. Ponieważ desant był wielokrotnie opisywany, proponujemy czytelnikom nie powtórkę z historii, ale spacer po miejscach związanych z D-Day, w których znajdują się ciekawe zabytki, eksponaty i upamiętnienia związane z wydarzeniami sprzed siedmiu dekad.
• Mateusz Będkowski, „Łowca kolibrów. Podróże Jana Sztolcmana po Ameryce Południowej”. Autor, znawca losów polskich badaczy i podróżników w XIX wieku, opisuje barwne losy zoologa Jana Sztolcmana. W 1875 roku, na zlecenie warszawskiego Gabinetu Zoologicznego, wyjechał on do dalekiego Peru, aby łowić i przesyłać do Warszawy okazy tamtejszej fauny. Polak, który dotarł także do Ekwadoru i Brazylii, specjalizował się w łowieniu pięknych małych ptaków – kolibrów.
• Ernest Kowalczyk, „Zniszczona wspólnota. Pogromy hiszpańskich Żydów w 1391 roku i ich następstwa”. W średniowiecznej Hiszpanii, podzielonej na kilka państw chrześcijańskich, które walczyły głownie z muzułmanami zamieszkującymi południe Półwyspu Iberyjskiego, żyła duża społeczność żydowska. Wyznawcy judaizmu stali się obiektem szykan i prześladowań, które miały apogeum w 1391 roku, gdy doszło do serii pogromów – najbardziej krwawy miał miejsce w Sewilli. Część Żydów przeszła na katolicyzm i po cichu nadal praktykowała swoją religię. Nieufność i wrogość wobec konwertytów wzmogła Święta Inkwizycja.
• Sławomir Koper, „Pińsk – stolica Polesia”. Autor przedstawia wrażenia z podróży do Pińska, urokliwego miasta na Białorusi, które do 1939 roku znajdowało się w Drugiej Rzeczypospolitej. Poznajemy najważniejsze zabytki Pińska. Autor opisuje m.in. rzeczną Flotyllę Pińską, oddział wydzielony marynarki wojennej, który strzegł poleskich rzek i jezior.
• Rafał Kaczmarek , „Stęszew – „książęce” miasto”. Odwiedzamy podpoznańskie miasteczko Stęszew, którego historia sięga średniowiecza. W artykule nie brakuje opowieści o tajemniczych lochach, które miały łączyć tutejszy kościół z zamkiem zniszczonym przez Szwedów podczas potopu.
• Katarzyna Walentynowicz, Krzysztof Nowak, „Życie po śmierci baśni. Wspomnienie o Jacku Kaczmarskim”. Fragmenty książki wydanej przez Bellonę SA poświęconej sławnemu bardowi Jackowi Kaczmarskiemu – wybraliśmy te poświęcone obecności jego twórczości w Polsce lat 80. oraz tropom historycznym w jego piosenkach.
• Jarosław Molenda, „Seppuku – samurajskie samobójstwo”. Fragment książki „Ofiary z ludzi” poświęcony japońskiemu rytuałowi samobójczej śmierci poprzez rozpłatanie sobie brzucha mieczem. O tym, jak i dlaczego samurajowie odbierali sobie życie, opowiada znany dziennikarz i podróżnik.
• Andrzej Pieńkos, „Natchnione pomniki niechcianej wojny”. Znany historyk sztuki przedstawia pomniki postawione przez Francuzów po przegranej wojnie z Prusami w latach 1870 – 1871. Jednym z nich był Lew z Belfortu.
• Maciej Krawczyk, „Kolor, dźwięk i prawda historyczna”. Recenzja fabularyzowanego dokumentu „Powstanie Warszawskie”, który obecnie jest wyświetlany na ekranach kin.

Dodatek edukacyjny „Mówią wieki w szkole”, a w nim:

• Konkurs Szkolna Liga Historyczna – wyniki VI etapu.
• Legiony Polskie we Włoszech i 2. Korpus Polski gen. Andersa – podobieństwa i różnice.
• Jak nie zanudzić ucznia na lekcji historii?
• Berlińskie uniwersytety.
• Recenzja gry planszowej „7 Ronin”.

Ponadto w numerze stale działy:

• Telegraf Historyczny (informacje o odkryciach archeologicznych, wieści z muzeów, ciekawe strony internetowe dla miłośników historii).
• Recenzje.
• Noty o książkach (autorska rubryka Macieja Janowskiego).
• Z księgarni (przegląd nowości wydawniczych).
• Plotki z brodą (anegdotki i śmiesznostki sprzed wieków).

Więcej informacji na www.mowiawieki.pl.