Mongołowie szykują się do wojny
Nad Karakorum przetaczała się burza. Pogrążone w ciemności i ulewnym deszczu ulice i aleje zamieniły się w rwące strumienie. Za grubymi murami miasta w ciasnych zagrodach tłoczyły się tysiące owiec, których nikt nie wyprowadzał na pastwiska. Tłuszcz pokrywający runo chronił je przed deszczem, ale nie mógł nasycić głodu. Niespokojnie pobekiwały na siebie i raz po raz stawały dęba, wściekle wierzgając kopytami.
Najazd mongolski na Japonię Wokół pałacu chana skwierczały płomienie latarni rozmieszczonych wzdłuż zewnętrznych murów i na bramach miasta. Deszcz bębnił o dachy pałacowych krużganków, zalewając je nieprzerwanie strugami. Służący przerwali pracę i zgromadzili się w małych grupach przed oknami, wpatrując się w skąpane w deszczu dziedzińce i ogrody. Z ich nasiąkniętych wodą wełnianych i jedwabnych ubrań dobywał się nieprzyjemny zapach.
Dźwięk ulewy drażnił Gujuka – jakby ktoś przerywał mu myśli nuceniem irytującej melodii. Ostrożnie nalał gościowi wina, odwracając wzrok od otwartego okna, którego kamienny parapet ściemniał już od deszczu. Mężczyzna przybyły na jego wezwanie rozglądał się nerwowo po ogromnej sali audiencyjnej, zaplanowanej tak, by wzbudzać respekt u każdego koczownika ze stepu, nawykłego do widoku przycupniętych jurt. Gujuk pamiętał swoje pierwsze noce w pałacu wypełnionym ciszą i strach, że zginie przygnieciony ciężarem kamieni i dachówek, które lada chwila runą mu na głowę. Dziś śmiał się ze swojej dziecięcej naiwności, ale jego gość raz po raz niespokojnie spoglądał na sufit. Wspomnienie ojca, Ugedeja, który wznosząc Karakorum, realizował wielkie marzenia, rozpromieniło twarz Gujuka.
Jednak po chwili uśmiech ustąpił miejsca marsowi – Ugedej nie musiał zabiegać o względy książąt, uciekać się do przekupstwa, próśb i gróźb po to tylko, by otrzymać tytuł, który i tak mu się z urodzenia należał.
– Spróbuj, Ochirze – rzekł Gujuk, podając gościowi czarkę.
– To łagodniejsze od kumysu.
Starał się zachować pozory przyjaźni, choć słabo znał kuzyna – jednego ze stu wnuków i siostrzeńców chana, których wsparcia tak bardzo potrzebował. Pamięć o ojcu Ochira – walecznym generale Kacziunie – wciąż żyła w sercach narodu.
Ochir z grzeczności wychylił czarkę dwoma haustami i zakończył głośnym beknięciem.
– Jak woda – orzekł, mimo to podsuwając czarkę po więcej. Gujuk wykrzywił twarz w wymuszonym uśmiechu. Jeden z jego towarzyszy wstał bez słowa, ponownie napełnił obie czarki winem z kamiennego dzbana. Gujuk usiadł wygodnie na długiej kanapie naprzeciw Ochira, usiłując się odprężyć i zachować pozory uprzejmości.
– Na pewno wiesz, dlaczego cię zaprosiłem, Ochirze – podjął.
– Pochodzisz z dobrej, wpływowej rodziny. Byłem na pogrzebie twojego ojca w górach.
Piętnastowieczny obraz przedstawiający Gujuka (domena publiczna) Ochir nachylił się do przodu z wyraźnym zainteresowaniem.
– Szkoda, że nie zobaczy ziem, do których dotarłeś – odpowiedział.
– Ja… nie znałem go zbyt dobrze. Miał wielu synów. Ale wiem, że chciał wyruszyć z Subedejem na zachód na Wielką Kampanię. Jego śmierć to niepowetowana strata.
– Oczywiście, Kacziun był człowiekiem honoru – przytaknął bez wahania Gujuk. Tanie pochlebstwa jeszcze nikomu nie zaszkodziły; a kto wie, może uda mu się przeciągnąć Ochira na swoją stronę. Wziął głęboki oddech. – Wezwałem cię tu przez wzgląd na pamięć o twoim ojcu. Wszak jesteś głową tej gałęzi rodziny, nieprawdaż?
Ochir odwrócił wzrok od okna, za którym deszcz nieustannie bębnił o parapet. Miał na sobie prosty narzucony na tunikę chałat, wytarte portki, znoszone, pozbawione ozdób buty i równie niepozorną czapkę pastucha upstrzoną plamami oleju, którym smarował włosy.
Ten tekst jest fragmentem książki Conn Iggulden „Zdobywca” t. 5:
Ostrożnie postawił czarkę na kamiennej posadzce. Siłą, która malowała mu się na twarzy, niezmiernie przypominał Gujukowi swego zmarłego ojca.
– Nie wiem, czego ode mnie oczekujesz, Gujuku. Oddam swój głos podczas zgromadzenia, nie wcześniej. Nikt nie będzie mnie popędzał ani namawiał do składania obietnic. To samo odpowiedziałem ludziom twojej matki, gdy przyszli do mnie z podarunkami. Staram się jasno stawiać sprawę.
– Zatem nie złożysz przysięgi przed synem chana? – syknął Gujuk. Jego głos nabrał szorstkości, policzki poczerwieniały od wina. Towarzyszący mu mężczyźni poruszyli się niczym psy w obliczu zagrożenia.
Gujuk przesłuchujący Djamal al-Din Mahmud Hudjandi na malowidle z XV wieku (domena publiczna) – Tego nie powiedziałem – odparł dyplomatycznie Ochir. Czuł się coraz bardziej nieswojo i chciał jak najszybciej zakończyć wizytę. Gdy Gujuk nie odpowiedział, kontynuował wyjaśnienia.
– Twoja matka jest dobrą regentką. Nikt nie zaprzeczy, że udało się jej utrzymać naród w ryzach. Ktoś inny mógłby doprowadzić do jego rozpadu.
– Kobieta nie powinna rządzić narodem Dżyngisa – odburknął Gujuk.
– Być może, ale ona to robi. I cóż, jeszcze nie zawaliły się góry. – Ochir uśmiechnął się, rozbawiony własnym żartem. – Zgadzam się, z czasem będziemy potrzebować nowego chana, ale takiego, który połączy wszystkich. Nie możemy dopuścić do walki o władzę, jak to miało miejsce między twoim ojcem i jego bratem. Nasz młody naród nie przetrwa wojny książąt. Jeśli znajdzie się wyraźny faworyt, oddam na niego głos. – Gujuk niemal poderwał się z krzesła, z trudem opanowując złość. Po co ta tyrada? Jak gdyby sam niczego nie rozumiał i nie przeżył tych dwóch lat pełnych wyczekiwania i frustracji!
Ochir przyglądał mu się, marszcząc brew. Jeszcze raz ukradkiem zerknął na obstawę Gujuka. Czterech mężczyzn. Czuł się nieswojo. Nie miał broni – przed pałacową bramą poddano go dokładnej rewizji. Sposób, w jaki na niego patrzyli, przywodził na myśl wzrok, którym tygrys wpatruje się w uwiązaną na postronku kozę.
Gujuk powoli wstał i podszedł do stojącego na podłodze dzbana. Podniósł go i zważył w ręku.
– Ochirze, jesteś gościem w mieście mojego ojca, w jego domu. Ja jestem pierworodnym synem Ugedej-chana, wnukiem Wielkiego Chana. Ty zaś powstrzymujesz się od złożenia
mi przysięgi! Zupełnie jakbyśmy targowali się o rączą klacz.
Wyciągnął rękę z dzbanem, ale Ochir zakrył czarkę dłonią, kręcąc przecząco głową. Był młodszy od Gujuka i wyraźnie odczuwał zdenerwowanie, lecz przemówił stanowczo, nie pozwalając się zastraszyć.
– Mój ojciec wiernie służył twojemu ojcu, Gujuku. Ja też jestem wnukiem Dżyngisa, choć nie zostanę chanem. Ale są inni. Bajdar na zachodzie…
Ugedej, trzeci syn Czyngis Chana – Dostał już swoje ziemie w spadku; tu nie ma czego szukać – odburknął Gujuk.
– Byłoby znacznie prościej… gdyby ojciec wymienił cię w testamencie. Połowa książąt złożyłaby ci już przysięgę.
– To był stary testament. – Głos Gujuka nabrał głębi, jego źrenice rozszerzyły się, jakby nagle znalazł się w ciemności. Oddychał szybciej.
– Jest też Batu – dodał Ochir z rosnącym w głosie napięciem – z najstarszej linii; i Mongke, pierworodny syn Tołuja. Nie możesz więc żądać…
Gujuk wstał, podnosząc kamienny dzban, od ciężaru zbielały mu knykcie.
– Żądam lojalności! – krzyknął, uderzając z wielką siłą dzbanem w twarz kuzyna. Przerażony Ochir uniósł ręce, by uchronić się od kolejnych ciosów. Z rozcięcia nad łukiem brwiowym polała się krew. Gujuk wszedł na niską kanapę, stanął okrakiem nad kuzynem i ponownie uderzył, aż popękały kamienne ścianki dzbana. Ochir głośno wzywał pomocy.
– Gujuk! – wrzasnął przeraźliwie jeden z kompanów.
Wszyscy czterej poderwali się na równe nogi, choć żaden nie śmiał ruszyć się z miejsca. Ochir złapał Gujuka za gardło, ale nie zdołał mocno zacisnąć lepkich od krwi palców. Dzban znów wylądował na jego głowie, potem jeszcze raz i kolejny, aż w końcu w ręku Gujuka zostało jedynie owalne ucho roztrzaskanego naczynia. Drugą ręką książę otarł krew z policzka, dysząc w dzikim podnieceniu.
Ten tekst jest fragmentem książki Conn Iggulden „Zdobywca” t. 5:
Twarz Ochira zamieniła się w czerwoną miazgę. Młodzian był w stanie otworzyć tylko jedno oko. Jeszcze raz uniósł omdlałe ramiona, ale Gujuk z łatwością odparował żałosną próbę ciosu, śmiejąc się w głos.
– Jestem synem chana – wysyczał. – Powiedz, że otrzymam twoje wsparcie. No, dalej, powiedz to!
Ochir nie mógł mówić. Krztusił się krwią. Jego ciałem targały spazmatyczne drgawki. Z rozciętych warg dobył się charczący dźwięk.
– Nie?! – wrzasnął Gujuk. – Nie mogę cię prosić nawet o taką drobnostkę? W takim razie kończę z tobą. – Mówiąc to, zdzielił Ochira ostrą krawędzią ucha rozbitego dzbana – jego bezsilni towarzysze przyglądali się w przerażeniu krwawej jatce. W końcu jęki ustały i Gujuk upuścił resztki kamiennego naczynia. Spojrzał na siebie z odrazą, nagle uświadamiając sobie, że cały jest we krwi – od kleistych skrzepów we włosach po wielką plamę na froncie chałatu.
Gujuk (domena publiczna) Jego spojrzenie, dotąd błądzące gdzieś w oddali, padło wreszcie na obecnych na sali mężczyzn. Trzech z nich stało z idiotycznie rozdziawionymi gębami; jedynie ostatni zachował wstrzemięźliwy wyraz twarzy – jakby przyglądał się kłótni, a nie zbrodni. Gansukh był młodym rosłym wojownikiem aspirującym do miana najlepszego łucznika pod dowództwem Gujuka. To on odezwał się jako pierwszy. Mówił spokojnym, opanowanym głosem.
– Panie, jego nieobecność zostanie zauważona. Pozwól, że zajmę się ciałem, zanim zrobi się jasno. Zostawię go przy którejś alejce w mieście, jego rodzina pomyśli, że zaatakował go złodziej.
– Jeszcze lepiej, żeby w ogóle nie znaleźli ciała – odparł Gujuk, wolno ścierając krew z twarzy. Złość, która targała nim jeszcze przed chwilą, zniknęła bez śladu.
– Jak sobie życzysz, panie. W południowym kwartale kopią nowe doły ściekowe…
Gujuk uniósł dłoń, by mu przerwać.
– Nie muszę wiedzieć. Spraw, by zniknął, Gansukhu, a zyskasz moją wdzięczność. – Przerwał i przebiegł wzrokiem po pozostałych. – Mam nadzieję, że Gansukh poradzi sobie w pojedynkę. Jeden z was musi odesłać moje sługi. Jeśli ktoś zapyta, powiecie, że Ochir już wyjechał. – Raptem utytłaną krwią twarz Gujuka opromienił uśmiech. – Powiedzcie, że obiecał oddać na mnie głos na zgromadzeniu, że dał na to uroczyste słowo. Skoro odmówił mi wsparcia za życia, to może przynajmniej śmierć tego głupca nie pójdzie na marne.
Po tych słowach Gujuk zostawił kompanów i udał się do łaźni, do której mógł dotrzeć, nie przecinając głównego korytarza. Przez rok albo i dłużej nie zażywał kąpieli bez asysty sług, lecz tym razem pragnął jak najszybciej zmyć z siebie krew, od której swędziała do skóra. Szedł lekkim krokiem, jakby zapomniał o wszystkich troskach. Nie przeszkadzała mu zimna woda – od dzieciństwa przywykł do kąpieli w lodowatych rzekach. Dzięki temu skóra stawała się bardziej jędrna i znów mógł poczuć, że żyje.
Stał nago w żelaznej kadzi kińskiego projektu zdobionej wzdłuż krawędzi szlaczkiem splątanych smoków. Nie usłyszał, kiedy otworzyły się drzwi, gdyż właśnie w tym momencie wylewał na siebie wodę z drewnianego wiadra. Wydał stłumiony odgłos i zadrżał z zimna. Penis mu się skurczył, ciało pokryła gęsia skórka. Otworzył oczy i aż podskoczył na widok stojącej przed nim matki. Spojrzał na stos ubrań porzuconych bezładnie na podłodze. Pokrywająca je krew zmieszała się z wodą, spływając cienkimi strużkami po drewnianej podłodze.
Gujuk powoli odstawił wiadro. Korpulentna Töregene zdawała się wypełniać całe niewielkie pomieszczenie.
– Jeśli chcesz ze mną porozmawiać, matko, będę gotowy za kilka chwil. – Zauważył, że jej spojrzenie padło na zabarwiony krwią, wirujący strumień wody, i odwrócił wzrok, by ponownie napełnić wiadro różowawą wodą z kadzi. Pałac był wyposażony w kanalizację wykonaną przez kińskich rzemieślników z utwardzanych w ogniu rur ceramicznych. Gdy tylko wyciągnie kurek, krwawe ślady morderstwa znikną na zawsze pod powierzchnią miasta, mieszając się z glebą i pomyjami. Gujuk podejrzewał, że woda z kadzi spłynie do kanału pod Karakorum albo do jakiegoś dołu, w którym wsiąknie w ziemię. W gruncie rzeczy nie obchodziły go takie szczegóły.
Mongołowie u bram Włodzimierza nad Klaźmą (domena publiczna) – Coś ty zrobił? – wybełkotała Töregene, pobladła na widok zbroczonej tuniki, zwiniętej w supeł u stóp syna.
– To, co musiałem – odburknął Gujuk. Trząsł się z zimna i nie miał ochoty na przesłuchanie. – Nie martw się, każę spalić ubrania. – Jeszcze raz podniósł wiadro, ale rozstrojony jej badawczym spojrzeniem upuścił je do wody i wyszedł z kadzi.
– Kazałem sługom przynieść nowe ubranie. Na pewno już czeka w sali audiencyjnej. Może byś mi je przyniosła? Chyba że masz zamiar stać tu i gapić się na mnie cały dzień. Töregene nawet nie drgnęła.
– Jesteś moim synem, Gujuku. Robię wszystko, by cię chronić, znajdować ci sprzymierzeńców. A ty potrafisz zniweczyć wszystkie moje wysiłki w ciągu jednej nocy. Myślisz, że nie wiem, że zaprosiłeś Ochira? I że nikt nie widział, jak wyjeżdża? Głupiec z ciebie, Gujuku.
– Szpiegowałaś mnie – zarzucił jej Gujuk. Starał się zachowywać pozory obojętności, ale nie mógł powstrzymać coraz mocniejszych dreszczy.
– Muszę wiedzieć o wszystkim, co dzieje się w Karakorum; o każdej umowie i kłótni, o każdym błędzie – jak ten, który popełniłeś dziś wieczorem.
Zirytowany wyniosłym tonem matki Gujuk zrzucił maskę apatii.
– Ochir nigdy by mnie nie poparł, matko. Na nic by się nam nie przydał za życia; a z czasem jego zniknięcie może się nawet okazać dla nas korzystne.
– Tak sądzisz? – przerwała stanowczym tonem Töregene. – Wydaje ci się, że ułatwiłeś mi pracę? Jeśli tak uważasz, to znaczy, że wychowałam idiotę. Jego krewni i przyjaciele szybko dowiedzą się, że nie miał broni i że zniknął.
– Nie mają ciała, matko. Pomyślą więc…
– Pomyślą, żeś go zamordował, Gujuku! Że nie jesteś godny zaufania, że nie cofniesz się przed pogwałceniem praw gościnności, żeś parszywy pies, gotowy zabić człowieka, który pił herbatę pod twoim dachem. Taka jest prawda, Gujuku.
Po tych słowach roztrzęsiona Töregene wyszła z sali. Gujuk nie zdążył nawet pozbierać myśli, gdy matka wróciła, ciskając weń suche ubrania.
– Codziennie, od ponad dwóch lat – ciągnęła – zabiegam o względy każdego, kto mógłby udzielić ci poparcia. Miłośnikom tradycji wbijam do głów, że jako najstarszy syn chana to ty powinieneś rządzić narodem. Chciwców przekupuję ziemią, końmi, złotem, niewolnikami. Innym grożę ujawnieniem tajemnic, jeśli nie otrzymam ich głosów. Robię to wszystko przez wzgląd na pamięć twojego ojca i jego dokonań. Scheda należy się przedstawicielom jego linii, nie zaś dzieciom Sorhatani, Batu czy innym książętom. Gujuk pospiesznie przywdział tunikę, niedbale zarzucił chałat i przepasał się rzemieniem.
– Mam ci dziękować? – warknął. – Mimo tych twoich intryg i knowań wciąż nie jestem chanem. W przeciwnym razie być może nie musiałbym brać spraw w swoje ręce. Myślałaś, że będę czekał w nieskończoność?
– Nie sądziłam, że ukatrupisz dobrego człowieka w domu ojca. Dziś nie pomogłeś mi, synu; a byłam tak blisko. Jeszcze nie wiem, jak wielką szkodę wyrządziłeś, ale jeśli twój występek wyjdzie na jaw…
– Nie wyjdzie.
Obrona Kozielska (domena publiczna) – Jeśli wyjdzie, to umocnisz pozycje wszystkich swoich rywali. Powiedzą, że masz do tego pałacu i miasta nie większe prawo niż Batu.
Gujuk zacisnął pięści.
– Zawsze on! Codziennie słyszę jego imię. Szkoda, że nie było go tu dziś wieczorem. Usunąłbym kolejny kamień ze swojej drogi.
– Batu nigdy nie stanie przed tobą bez broni, Gujuku. To, co zrobiłeś albo powiedziałeś mu w drodze do domu, z pewnością nie ułatwiło mi zapewnienia ci należnej schedy po ojcu.
– Niczego nie zrobiłem – odwarknął Gujuk. – I nie mnie należy się scheda. Co innego, gdyby ojciec wymienił moje imię w spadku. A teraz co? Jestem jak pies walczący z innymi psami o ochłap mięsa. Gdybyś nie objęła regencji, mieszkałbym w jurcie, patrząc z zazdrością na miasto ojca. Mimo to wciąż czcisz jego imię. Choć jestem pierworodnym synem chana, matko, muszę się targować i kupczyć, by zyskać to, co mi się prawnie należy. Gdyby choć w połowie zasługiwał na szacunek, jakim go darzysz, to pomyślałby o tym przed śmiercią. Miał dość czasu, by włączyć mnie do swoich planów.
Ten tekst jest fragmentem książki Conn Iggulden „Zdobywca” t. 5:
Ból, jaki Töregene ujrzała w twarzy syna, sprawił, że złagodniała, z miejsca porzucając złość. Nie namyślając się, wzięła Gujuka w ramiona, pragnąc ukoić jego cierpienie.
– Ugedej kochał cię, synu. Ale Karakorum stało się jego obsesją. Przez wiele lat żył ze śmiercią na ramieniu. To go wykończyło. Nie wątpię, że pragnął dać ci więcej.
Gujuk położył głowę na ramieniu matki. Jego umysł wypełniały okrutne, plugawe myśli. Potrzebował Töregene, która po latach regencji wreszcie zyskała szacunek narodu.
– Wybacz, że straciłem panowanie nad sobą – wymamrotał, wciągając powietrze z odgłosem udającym szloch. Töregene przytuliła go mocniej. – Po prostu pragnę tego zbyt mocno. To ponad moje siły, matko. Codziennie widzę, jak na mnie patrzą, zastanawiając się, kiedy zwołamy zgromadzenie. Widzę, jak uśmiechają się na myśl o mojej porażce. – Töregene przygładziła dłonią wilgotne włosy syna.
Rajd Złotej Ordy na Riazań (domena publiczna) – Cii, nie jesteś taki jak oni – odpowiedziała. – Zawsze byłeś nieprzeciętny, Gujuku. Snujesz wielkie marzenia, jak twój ojciec. Wiem o tym. Przyrzekłam, że uczynię cię chanem. Jestem bliższa spełnienia obietnicy, niż ci się wydaje. Masz już poparcie syna Sorhatani, Mongkego. Bardzo sprytnie przyjąłeś jego przysięgę na polu walki. Jego bracia nie sprzeciwią się matce. To nasz najmocniejszy punkt. Na zachodzie Bajdar właśnie przyjął moich posłańców. Jestem pewna, że z czasem i on udzieli ci poparcia. Rozumiesz, jak niewiele nam trzeba? Gdy Bajdar i Batu wyjawią, czego naprawdę oczekują w zamian za poparcie, zwołamy naród.
Poczuła, jak na dźwięk imienia, którego zdążył znienawidzić, rośnie w nim napięcie.
–Bądź spokojny, Gujuku, Batu nie może ci zaszkodzić w pojedynkę. Poza tym nie porzucił otrzymanych ziem. Z czasem wspierający go książęta zobaczą, że znalazł swoje miejsce na Rusi i nie ma zamiaru sięgać po Karakorum. A wtedy przyjdą błagać cię, byś ich poprowadził. Obiecuję ci, synu. Póki żyję, nikt inny nie zostanie chanem, tylko ty.
Gujuk odsunął się nagle i spojrzał na nią z góry przekrwionymi oczami.
– Jak długo jeszcze, matko? Nie mogę czekać w nieskończoność.
– Wysłałam kolejnych posłańców do obozu Batu z zapewnieniem, że uznasz jego prawo do przyznanych mu ziem i tytułów i że nie zostanie ono pogwałcone do końca dni Batu, a także w przyszłych pokoleniach.
Gujuk wykrzywił twarz w szpetnym grymasie.
– Niczego nie uznaję! Testament ojca nie został sporządzony w niebie! Mam pozwolić, by ktoś taki jak Batu wędrował swobodnie pod moimi granicami? Żywił się wykwintnym jadłem i dla rozrywki urządzał przejażdżki na białych klaczach? Mam pozwolić, by wojownicy jego Złotej Ordy obrastali w tłuszcz i płodzili dzieci, podczas gdy ja będę prowadził wojny bez ich udziału? Nie, matko. Albo będzie moim poddanym, albo marnie skończy. Już ja tego dopilnuję.
Töregene wymierzyła mu potężny cios w twarz. Głowa Gujuka odskoczyła w bok, na policzku wystąpił purpurowy siniec.
Spojrzał na matkę w osłupieniu.
– Właśnie dlatego zabroniłam ci zabiegać o względy książąt. Prosiłam, byś mi zaufał, byś słuchał sercem i głową, a nie tylko uszami. Gdy już zostaniesz chanem, będziesz miał pełną władzę i wszystkie armie. Twoje słowo będzie prawem. Teraz już rozumiesz?
Byli sami, lecz Töregene na wszelki wypadek zniżyła głos.
– Obiecałabym Batu nawet nieśmiertelność, gdyby miało to skłonić go do uczestnictwa w zgromadzeniu. Od dwóch lat śle do Karakorum różne wymówki. Nie śmie odmówić mi wprost, za to karmi mnie opowiastkami o ranach bądź chorobach, które rzekomo nie pozwalają mu podróżować, a tymczasem obserwuje rozwój sytuacji w białym mieście. Jest niezwykle przebiegły. Nigdy o tym nie zapominaj, Gujuku. Synowie Sorhatani nie dorastają mu do pięt.
– W takim razie układasz się z wężem, matko. Uważaj, bo cię ugryzie.
Töregene uśmiechnęła się.
– Każdy ma swoją cenę, synu. On także.
– Mogłaś mnie zapytać o radę – rzucił poirytowany Gujuk.
– Myślisz, że znasz Batu lepiej ode mnie? To ja przebyłem z nim całą kampanię zachodnią, nie ty.
Töregene cmoknęła.
Atak mongolski na Ruś Włodzimiersko-Suzdalską – Nie musisz wszystkiego wiedzieć, Gujuku. Niech ci wystarczy, że jeśli Batu przyjmie moją ofertę, to przyjedzie na zgromadzenie w lecie; a wtedy będziemy mieć dość książąt po naszej stronie, by uczynić cię chanem. Widzisz teraz, dlaczego nie powinieneś był działać na własną rękę? Rozumiesz, na jakie narażasz nas niebezpieczeństwo?
– Przepraszam – rzekł Gujuk, spuściwszy głowę. – Zdenerwowałem się, bo nigdy nie mówisz mi o swoich planach. Teraz, gdy już wiem więcej, mogę ci pomóc.
Töregene spojrzała badawczo na syna, przypominając sobie o wszystkich jego wadach i słabościach. A jednak kochała go nad życie, bardziej nawet niż otaczające ich miasto.
– Zaufaj matce – ciągnęła. – Zostaniesz chanem. Obiecaj mi, że nie będziesz już palił żadnych splamionych krwią szat. Dość już pomyłek.
– Obiecuję – odparł Gujuk. W myślach snuł już plany zmian, które wprowadzi po przyjęciu tytułu władcy. Töregene znała go na tyle dobrze, by wiedzieć, że nie czułby się swobodnie, mając ją na co dzień w pobliżu. Znajdzie dla niej mały domek z dala od miasta, w którym przeżyje resztę swoich dni. Gujuk uśmiechnął się ku radości matki. Znów zobaczyła w nim małego chłopca, którym kiedyś był.
