Międzynarodowa konferencja o Wrześniu 1939

Jak informują organizatorzy (Muzeum Historii Polski, Instytut Historyczny UW, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Narodowe Centrum Kultury) celem konferencji jest uzyskanie międzynarodowego obrazu sytuacji politycznej i strategicznej w Europie w ostatnim roku przed- i w pierwszych miesiącach II wojny światowej. Po raz pierwszy wrzesień ’39 zostanie pokazany nie jedynie ze strony militarnej, ale przede wszystkim przez pryzmat polityki, dyplomacji i kultury. Zaprezentowane zostaną różne punkty widzenia dotyczące wybuchu wojny zarówno rządów jak i społeczeństw biorących bezpośredni udział w wydarzeniach wojennych, jak i w państwach neutralnych.

W konferencji udział weźmie prawie 86 referentów, w tym 28 historyków z zagranicy (z Niemiec, Rosji, Francji, Wielkiej Brytanii, USA, Włoch, Czech, Słowacji i Ukrainy) oraz 58 badaczy z Polski.

Konferencja toczyć się będzie wokół czterech głównych tematów:

• Strategia dyplomatyczna w okresie narastania zagrożenia wojną (październik 1938 – sierpień 1939);
• Strategia poszczególnych krajów w pierwszych dwóch miesiącach wojny (wrzesień – październik 1939);
• Stosunek opinii publicznej w poszczególnych krajach do wypadków wojennych, w tym propaganda wojenna państw uczestniczących w działaniach wojennych, a także stosunek poszczególnych mniejszości narodowych zamieszkujących II Rzeczpospolitą do wydarzeń;
• Kampania polska 1939 w społecznej pamięci.

Na przełomie 2010 i 2011 roku wydana zostanie kilkujęzyczna publikacja pokonferencyjna, której celem będzie dotarcie do szerszego grona międzynarodowych historyków.

Program konferencji

(16 października, piątek)

Otwarcie konferencji

(9.00, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Nowy Gmach, ul. Dobra 56/66, sala 316)

• Wystąpienie podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Tomasza Merty
• Wystąpienie przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzeja Przewoźnika
• Wystąpienie dziekana Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
• Wystąpienie dyrektora Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
• Wystąpienie dyrektora Muzeum Historii Polski Roberta Kostro

I: Strategia

Początek obrad (9.30)

(moderator dr hab. Piotr Maciej Majewski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa – Muzeum Drugiej Wojny Światowej, Gdańsk)

Sesja 1 (9.30-10.55):

• Ewolucja strategicznego położenia Polski w latach 1921-1938. Polityczno-wojskowa strategia Polski (październik 1938 – sierpień 1939 r.) dr Marek Piotr Deszczyński, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
• Polityczno-wojskowa strategia Polski (wrzesień-październik 1939 r.) dr Leszek Moczulski, Warszawa;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Niemiec (październik 1938 – sierpień 1939 r.) prof. dr Robert M. Citino, Center of Military History. University of North Texas, Denton (Teksas);
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Niemiec (wrzesień-październik 1939 r.). Kampania polska w ocenach analityków niemieckich sił zbrojnych prof. dr Rolf-Dieter Müller, Militärgeschichtliches Forschungsamt der Bundeswehr, Poczdam

Przerwa 10.55-11.05

Sesja 2 (10.55-12.20):

• Polska w polityczno-wojskowej strategii Związku Sowieckiego (październik 1938 – sierpień 1939 r.) dr Geoffrey Roberts, University of Cork, Cork;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Związku Sowieckiego (wrzesień-październik 1939 r.) dr Andrij Rukkas, Kyiwśkyj nacional’nyj uniwersytet im. Tarasa Szewczenka. Istorycznyj fakul’tet, Kijów;
• Kampania polska w ocenach analityków Armii Czerwonej dr Władimir Niewieżin, Rossijskaja Akadiemija Nauk, Moskwa;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Francji (październik 1938 – sierpień 1939 r.) prof. dr Annie Lacroix-Riz, Université Paris VII-Denis Diderot, Paryż – streszczenie czytane;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Francji (wrzesień-październik 1939 r.) dr Frédéric Dessberg, Ecoles de St. Cyr – Coëtquidan;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Włoch (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Marco Patricelli, Università degli Studii G. d’Annunzio, Chieti-Pescara;

Przerwa obiadowa 12.20-13.30

Sesja 3 (13.30-15.10):

• Polska w polityczno-wojskowej strategii Wielkiej Brytanii (październik 1938 – sierpień 1939 r.) prof. dr Anita J. Prażmowska, London School of Economics, Londyn;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Wielkiej Brytanii (wrzesień-październik 1939 r.) dr Frank McDonough, Liverpool John Moores University, Liverpool;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Rumunii (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Daniel Hrenciuc, Prefectura Judetului Suceava, Suczawa;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Węgier (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Endre Lászlo Varga, Zalaegerszeg;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Litwy (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Algimontas Kasparavičius, Lietuvos istorijos institutas, Wilno – referat czytany;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Czecho-Słowacji (październik 1938 – marzec 1939 r.). Protektorat Czech i Moraw i emigracja czesko-słowacka wobec Polski (marzec – październik 1939 r.) dr hab. Jiří Friedl, Historický ústav Akademě věd České republiky, Praga;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Słowacji (marzec – październik 1939 r.) mgr Mateusz Gniazdowski, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa;

Przerwa 15.10-15.20

sesja 4 (15.20-16.45):

• Polska w polityczno-wojskowej strategii niezaangażowanych państw bałtyckich: Łotwy, Estonii, Finlandii, Szwecji, Danii (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Paweł Jaworski, Instytut Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii państw bałkańskich: Jugosławii, Bułgarii, Grecji, i Turcji (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Wojciech Mazur, Instytut Studiów Regionalnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków;
• Polska w polityczno-wojskowej strategii Stanów Zjednoczonych Ameryki (październik 1938 – październik 1939 r.) prof. dr hab. Krzysztof Michałek, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
• Japonia wobec kryzysu w Europie (lato 1938 – lato 1939 r.)

dr hab. Jakub Wojtkowiak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań;

• Polska a polityka zagraniczna Stolicy Apostolskiej (październik 1938 – październik 1939 r.) dr hab. Marek Kornat, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Echa kampanii polskiej w imperium brytyjskim (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Michał Leśniewski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, dr Joanna Modrzejewska-Leśniewska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Katedra Studiów Politycznych;
• Echa kampanii polskiej w strefie iberoamerykańskiej (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Paweł Skibiński, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;

Przerwa 16.45-16.55

Sesja 5 (16.55-18.25)

• Polska a Niemcy (październik 1938 – październik 1939 r.). Aspekty dyplomatyczne i wojskowe dr hab. Marek Kornat, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Polska a Związek Sowiecki (październik 1938 – październik 1939 r.). Aspekty dyplomatyczne i wojskowe prof. dr hab. Andrzej Kastory, Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków;
• Polska a Francja (październik 1938 – październik 1939 r.). Aspekty dyplomatyczne i wojskowe dr Henryk Bułhak, Biblioteka Narodowa – Instytut Historii PAN, Warszawa;
• Polska a Wielka Brytania (październik 1938 – październik 1939 r.). Aspekty dyplomatyczne i wojskowe dr hab. Jacek Tebinka, Instytut Politologii Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk;
• Polska a Rumunia (październik 1938 – październik 1939 r.). Aspekty dyplomatyczne i wojskowe dr Agnieszka Kastory, Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków;
• Kampania polska a “wielka strategia” polityczno-wojskowa (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Williamson Murray, Institute for Defence Analyses, Alexandria (Wirginia) – referat czytany;

Przerwa 18.25-18.35

Dyskusja (18.35-20.30)

Zamknięcie obrad (20.30)

Dzień II (17 października, sobota, gmach Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego)

II: Polityka i społeczeństwo (sala 17)

Otwarcie obrad (10.00) przez Dyrektor Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Marię Koczerską

(moderator dr Michał Leśniewski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego)

Sesja 1 (10.00-11.45):

• Polityka władz Rzeczypospolitej w dobie zagrożenia wojennego (październik 1938 – sierpień 1939 r.) dr Marek Sioma, Instytut Historii Uniwersytetu im. Marii-Curie Skłodowskiej, Lublin;
• Działalność polityczno-dyplomatyczna władz naczelnych Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 r. prof. dr hab. Wojciech Rojek, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków;
• Zamach stanu? Okoliczności przejęcia władzy przez ekipę gen. Władysława Sikorskiego (wrzesień-październik 1939 r.) dr Tadeusz Paweł Rutkowski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
• Aspekty prawne kampanii polskiej prof. dr hab. Andrzej Ajnenkiel, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego Warszawa;
• Konsolidacja społeczeństwa polskiego w obliczu wojny (styczeń-październik 1939 r.) dr Piotr Cichoracki, Instytut Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław;
• Wyspy wolnej Polski, ostatnie walki, pierwsze partyzantki prof. dr hab. Zbigniew Zaporowski, Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin;
• Pierwsze polskie konspiracje i początek tworzenia państwa podziemnego prof. dr hab. Grzegorz Mazur, Instytut Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków;

Przerwa 11.45-11.55

Sesja 2 (11.55-13.10)

• Sytuacja i postawy mniejszości niemieckiej w Polsce (październik 1938 – sierpień 1939 r.) dr Tomasz Chinciński, Muzeum Drugiej Wojny Światowej, Gdańsk;
• Sytuacja i postawy mniejszości niemieckiej w Polsce (sierpień – październik 1939 r.) dr Tomasz Rabant, Muzeum Drugiej Wojny Światowej, Gdańsk;
• Dywersja niemiecka w Polsce w 1939 r. dr Grzegorz Bębnik, Instytut Pamięci Narodowej. Ekspozytura w Katowicach, Katowice;
• Postawy społeczności ukraińskiej w Polsce (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Robert Potocki, Instytut Politologii Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra;
• Dywersja ukraińska w Polsce w 1939 r. dr Grzegorz Motyka, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Postawy mniejszości białoruskiej w Polsce (marzec – październik 1939 r.) dr hab. Wojciech Śleszyński, Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku – Instytut Pamięci Narodowej. Delegatura w Białymstoku, Białystok;
• Postawy mniejszości żydowskiej w Polsce (marzec – październik 1939 r.) prof. dr hab. Andrzej Żbikowski, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa;

Przerwa obiadowa 13.10-14.00

Sesja 3 (14.00-16.15)

• Propaganda polska w okresie marzec-październik 1939 r. dr hab. Grzegorz Łukomski, Instytut Historii Akademii im Jana Długosza, Częstochowa;
• Polska w propagandzie Niemiec (październik 1938 – sierpień 1939 r.) prof. dr hab. Eugeniusz Cezary Król, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Wrzesień 1939 w propagandzie Niemiec w dobie II wojny światowej dr Lars Jockheck, Helmut-Schmidt-Universität/Universität der Bundeswehr, Hamburg;
• Nastroje społeczne w Niemczech w 1939 r. Stosunek Niemców do Związku Sowieckiego w 1939 r. dr Stephan Lehnstaedt, Institut für Zeitgeschichte München-Berlin, Monachium;
• Niemieckie przygotowania policyjno-administracyjne do wojny z Polską w 1939 r. dr Jochen Böhler, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Warszawa;
• Polska w propagandzie Związku Sowieckiego październik 1938 – sierpień 1939 r. dr Wasilij Tokariew, Magnitogorskij Gosudarstwiennyj Uniwiersitiet. Istoriczieskij Fakultiet, Magnitogorsk – streszczenie czytane;
• Kampania polska w propagandzie Związku Sowieckiego (wrzesień 1939 - czerwiec 1941 r.) dr Władimir Niewieżin, Rossijskaja Akadiemija Nauk, Moskwa;
• Nastroje społeczne w Związku Sowieckim w 1939 r. dr Aleksandr Gołubiew, Rossijskaja Akadiemija Nauk, Moskwa;
• Stosunek społeczeństwa Związku Sowieckiego do Niemiec i Niemców w 1939 r. dr Wasilij Tokariew, Magnitogorskij Gosudarstwiennyj Uniwiersitiet. Istoriczieskij Fakultiet, Magnitogorsk – streszczenie czytane;
• Sowieckie przygotowania policyjno-administracyjne do wojny z Polską w 1939 r. prof. dr Ihor Iliuszyn, Kyiwśkyj sławistycznyj uniwersytet. Instytut Sławistyki ta miżnarodnych Widnosyn, Kijów;

Przerwa 16.15-16.25

Sesja 4 (16.25-17.45):

• Nastroje społeczne we Francji w 1939 r. dr Isabelle Davion, l’Institut d’etudes politique, Paryż;
• Nastroje społeczne w Wielkiej Brytanii w 1939 r. (Neville Chamberlain, opinia publiczna i wybuch II wojny światowej) dr John Ruggiero, Saint Francis Univeristy, Loretto (Pensylwania);
• Pierwsze dni okupacji niemieckiej w Polsce (wrzesień-październik 1939 r.) dr Jacek Młynarczyk, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Warszawa;
• Pierwsze dni okupacji sowieckiej w Polsce (wrzesień-październik 1939 r.) dr Jan Jerzy Milewski, Instytut Pamięci Narodowej. Delegatura w Białymstoku, Białystok;
• Okupacja przez Armię Czerwoną i pierwsze dni władzy litewskiej na Wileńszczyźnie (wrzesień-listopad 1939 r.) prof. dr hab. Krzysztof Buchowski, Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok;
• Pierwsze dni okupacji słowackiej w Polsce (wrzesień-listopad 1939 r.) mgr Robert Kowalski, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Nowym Targu, Nowy Targ;

Przerwa 17.45-17.55

Sesja 5 (17.55-19.25):

• Polska w przekazie informacyjnym we Francji i imperium francuskim (październik 1938 – październik 1939 r.) dr hab. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Polska w przekazie informacyjnym w Wielkiej Brytanii (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Krzysztof Kania, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń;
• Polska w przekazie informacyjnym w Stanach Zjednoczonych Ameryki (październik 1938 – październik 1939 r.) dr Thomas W. Zeiler, University of Colorado, Boulder;
• Polska w odbiorze społecznym w Rumunii (październik 1938 – październik 1939 r.) prof. dr hab. Małgorzata Willaume, Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin;
• Polska w odbiorze społecznym na Węgrzech (październik 1938 – październik 1939 r.) prof. dr Csaba Gyorgy Kiss, Eötvös Lóránd Tudományegetem, Budapeszt – referat czytany;
• Polskie straty ludnościowe i materialne spowodowane kampanią 1939 r. dr Łukasz Dwilewicz, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej;
• Niemieckie straty ludnościowe i materialne spowodowane kampanią 1939 r. prof. dr hab. Bożena Górczyńska-Przybyłowicz, Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań;

Przerwa 19.25-19.35

Dyskusja (19.35-20.40)

Zamknięcie obrad (20.40)

Zamknięcie konferencji (20.45)

III: Zasady, pamięć, kultura (sala A)

• Otwarcie obrad (10.30) przez Dyrektor Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego prof. dr hab. Marię Koczerską

(moderator dr Paweł Skibiński, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa)

Sesja 1 (10.30-12.20):

• Archetypy sprzeciwu – Polska, Europa, świat prof. dr hab. Wojciech Morawski, Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa;
• Globus Wolanda. Wojna sprawiedliwa i zło moralne prof. dr hab. Marek Wichrowski, Zakład Historii Medycyny i Filozofii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
• Sprzeciw wobec rozkazów. O moralnych obowiązkach jednostki względem decyzji państwa ks. prof. dr hab. Andrzej Zwoliński, Papieska Akademia Teologiczna, Kraków;
• Próby upamiętnienia kampanii polskiej w kraju prof. dr hab. Romuald Turkowski, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
• Próby upamiętnienia kampanii polskiej na uchodźstwie dr Andrzej Suchcitz, Instytut Polski i Muzeum im. Generała Sikorskiego, Londyn – referat czytany;
• Kampania polska – ewolucja poglądów historiografii (w tym ewolucja pojęcia) dr Tymoteusz Pawłowski, Warszawa;
• Kampania polska w polskich i zagranicznych podręcznikach szkolnych dr hab. Joanna Wojdon, Instytut Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław;

Przerwa obiadowa 12.20-13.00

Sesja 2 (13.00-14.25):

• Kampania polska w literaturze pięknej prof. dr hab. Stefan Zabierowski, Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego, Katowice;
• Kampania polska w sztukach plastycznych (malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba itd.) dr Andrzej Szczerski, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków;
• Kampania polska w fotografii dr Jerzy Piwowarski, Instytut Plastyki Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie;
• Kampania polska w filmie dokumentalnym i fabularnym dr Marek Piotr Deszczyński, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;
• Kampania polska w kulturze popularnej (komiks, literatura młodzieżowa, teksty piosenek, muzyka filmowa) mgr Paweł Dunin-Wąsowicz, Warszawa;

Przerwa 14.25-14.35

Sesja 3 (14.35-16.05):

• Straty w kulturze spowodowane kampanią polską dr hab. Konrad Ajewski, Wydział Historyczny Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk;
• Wiedza potoczna o kampanii polskiej – ewolucja i stan obecny dr Jarosław Pałka, Ośrodek Karta, Warszawa;
• Miejsce kampanii 1939 r. w polskiej pamięci historycznej prof. dr hab. Barbara Szacka, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa;
• Wrzesień 1939 r. we wspomnieniach publikowanych dr Zbigniew Wawer, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa;
• Wrzesień 1939 r. w świadectwach zwykłych ludzi dr Piotr Filipkowski, Ośrodek Karta, Warszawa;
• Wrzesień 1939 r. w Internecie mgr Krzysztof Fudalej, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;

Przerwa 16.05-16.15

Dyskusja (16.15-17.45)

Zamknięcie obrad (17.45)

Źródło: informacja Muzeum Historii Polski.

Zobacz też:

• II wojna światowa w Histmag.org
• Kalendarz imprez historycznych