Maximilian Becker –„Sądownictwo niemieckie i jego rola w polityce okupacyjnej na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy 1939-1945” – recenzja i ocena
Maximilian Becker –„Sądownictwo niemieckie i jego rola w polityce okupacyjnej na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy 1939-1945” – recenzja i ocena
„Sądownictwo niemieckie i jego rola w polityce okupacyjnej na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy 1939–1945” jest przeredagowaną wersją pracy doktorskiej Beckera, obronionej w 2012 r. na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. Autor w swojej pracy podejmuję próbę dogłębnego przedstawienia organizacji oraz aktywności niemieckiego sądownictwa na ziemiach polskich wcielonych do III Rzeszy – Pomorza Gdańskiego, Wielkopolski, Kujaw, Ziemi Łódzkiej, Górnego Śląska oraz północnego Mazowsza. Analiza Beckera, opiera się przede wszystkim na dokumentach sądów, prokuratur i zakładów karanych działających w okresie II wojny światowej w wymienionych wcześniej regionach okupowanej Polski oraz aktach Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy. Wykorzystany przez autora wybór źródeł, przedstawia historię sądownictwa niemieckiego z perspektywy jej własnego aparatu. Autor podkreśla również, że jego jednym z jego głównych celów badawczych było przedstawienie udziału sądownictwa w polityce okupacyjnej, przede wszystkim w zakresie germanizacji.
Muszę w tym miejscu stwierdzić, że Maximilian Becker wywiązał się z postawionych przed sobą celów, w sposób wzorowy oraz bardzo interesujący. Praca niemieckiego historyka pokazuje, w jaki sposób brutalność niemieckiej okupacji wpływała na postawy osób pracujących w aparacie sądowniczym. Niemieckiemu wymiarowi sprawiedliwości, podobnie jak Wehrmachtowi, Gestapo czy SS, nie obcy był „klimat przemocy” wobec Polaków. Sądownictwo stało się istotnym elementem polityki okupacyjnej, narodowościowej oraz germanizacyjnej. Poza tym, włączenie: „sądownictwa w strukturę aparatu namiestników Rzeszy, a przede wszystkim prawo gauleiterów do wydawania politycznych wytycznych, sprawiło, że sądy stały się instrumentem germanizacji”.
Zajmującą kwestią poruszaną na kartach pracy Beckera, jest polityka kadrowa oraz profil grupowy sędziów i prokuratorów. Jak słusznie konkluduje niemiecki historyk, „nie można w pełni zrozumieć fenomenu germanizacji i radykalności orzecznictwa na terenach wschodnich wcielonych do Rzeszy, bez uwzględnienia roli sędziów i prokuratorów, ich charakteru i motywów działania”. Autorowi udało się ustalić nazwiska 1162 sędziów i prokuratorów, którzy w okresie II wojny światowej pełnili służbę na ziemiach polskich wcielonych do III Rzeszy. Ich wykształcenie, motywacje oraz działania zostają ukazane przede wszystkim z perspektywy osób, pracujących w stolicy Kraju Warty. W Poznaniu, w czasie wojny funkcjonował jeden z największych na wschodnich terenach wcielonych sądów specjalnych, wyższy sąd krajowy, sąd rejonowy wraz z odpowiednimi prokuratorami i urzędami oskarżycielskimi.
Zdecydowaną większość ofiar niemieckiego wymiaru sprawiedliwości stanowili Polacy. Częściej niż Niemcy, otrzymywali wyroki śmierci i skazywano ich na dłuższe kary pozbawienia wolności. Nierówne traktowanie Polaków i Niemców, szczególnie wyróżniało się w przypadku prawa cywilnego. Praktycznie niemożliwością stało się dochodzenie swoich praw przez Polaków względem Niemców. Polaków zdecydowanie częściej dyskryminowano w więzieniach i tylko wobec nich w razie naruszenia dyscypliny stosowano dodatkowe kary sądowe. To nierówne traktowanie, jak pisze autor było „częścią obszernego systemu dyskryminacji, a tym samym polityki germanizacyjnej, do której swój wkład wniosło niemieckie sądownictwo cywilne i karne. Sądownictwo przyczyniało się do legitymowania procesu zniemczania”.
Sądownictwo wraz z innymi instytucjami tworzyło sieć władzy okupacyjnej. Procesy karne przeciwko Polakom służyły utrwalaniu antypolskich stereotypów. Niemiecki aparat sprawiedliwości funkcjonujący na ziemiach polskich wcielonych do III Rzeszy, w porównaniu z sądownictwem na innych terenach okupowanych, prezentuję się jako „jednoznacznie radykalny, a pod kątem częstotliwości orzekania kary śmierci był on porównywalny z sądownictwem radzieckim na terenach wschodniej Polski”. Niemieccy okupanci, stosując niemieckie prawo umacniali swoją władzę, a wykonywanie władzy sądowniczej było jednym z istotnych elementów państwowego zwierzchnictwa.
Książka Maximiliana Beckera, w doskonały sposób ukazuje, jak przerażającym instrumentem okupacji, może być wypaczony aparat sprawiedliwości, którego głównym celem jest odstraszanie oraz wprowadzanie terroru. Dobrze się stało, że ta bez wątpienia ciekawa praca poświęcona niemieckiemu sądownictwu w czasie II wojny światowej wyszła spod pióra niemieckiego badacza.
