Matura z historii: Jak napisać wypracowanie na maturze z historii? (cz. 2)
Zobacz część pierwszą poradnika.
Rozwinięcie jest częścią główną wypracowania maturalnego. Do jego prawidłowego napisania potrzebna jest rzecz jasna możliwie szeroka wiedza historyczna na zadany temat, ale nie tylko. Również tu kwestie formalne odgrywają bardzo ważne znaczenie. Wiedzy nie można sprzedawać w bezładnym ciągu, wylewając na kartkę wszystko co przyjdzie nam do głowy w danym momencie.
Systematyka tekstu
Sebastian Adamkiewicz. Ten poważny naukowiec też kiedyś zdawał maturę z historii... Jest, rzecz jasna, wiele sposób na usystematyzowanie tekstu. Możemy go ułożyć w sposób chronologiczny, według klucza geograficznego, pojęciowego czy też problemowego. Najczytelniejsze wydaje się jednak usystematyzowanie tekstu pod kątem problemów, jakie mamy do omówienia. Praca opisana problemowo staje się czytelniejsza i pokazuje, iż uczeń nie tyle „wykuł” historię na pamięć, lecz potrafi logicznie myśleć, łącząc odpowiednie fakty w linie problemowe.
Najprostszym, a zarazem najbardziej czytelnym, sposobem podziału problemowego w rozwinięciu jest wydzielenie zagadnień politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych. Ten klasyczny trójpodział pracy pasuje niemal do każdego z tematów.
Najłatwiej oczywiście dokonać tego podziału w tematach dotyczących porównania odpowiednich okresów w historii, stosunków pomiędzy państwami, sytuacji wewnętrznej danego państwa. Odpowiada on jednak także tematom z zakresu porównania ustrojów politycznych, działań konkretnych instytucji czy nawet ludzi.
Kłopotliwa problematyka
Najczęstszym błędem maturzystów – wynikającym często ze złego sposobu przekazywania wiedzy przez nauczycieli – jest pomijanie aspektów społeczno-ekonomicznych i kulturowych przy omawianiu podanego zagadnienia. Bardzo często prace ograniczają się jedynie do spraw politycznych, kulturę i opis życia społecznego pomijając.
Oczywiście powstaje problem, jakie zagadnienia umieszczać w poszczególnych częściach tekstu. W części politycznej powinniśmy umieszczać informacje o wojnach (początek, przebieg, dowódcy, pomijamy natomiast wszelkie aspekty społeczne wojny), traktatach pokojowych, zmianach rządu, obsadzaniu urzędów, koronacjach, wyborach, działaniu na arenie międzynarodowej itp. W części społecznej piszemy o: strukturach społecznych, prawie i obyczajach (szczególnie dotyczących dziedziczenia dóbr czy niezbędnych dla funkcjonowania społeczeństwa tj. karanie, nagradzanie, prewencja itp.), systemach gospodarczych. Wiele miejsca możemy poświęcić również kulturze rozumianej jako sztuka, literatura, edukacja, zdrowie, architektura, religia (o czym często uczniowie zapominają) itp.
Podział uniwersalny
Oczywiście w każdej z tych części zagadnienia opisywać możemy pod kątem chronologicznym czy geograficznym. Musimy jednak pamiętać o przejrzystości tekstu. Dlatego też ułożenie chronologiczne winno być ostatnim etapem sporządzania pracy. Pierwszym będzie niewątpliwie wyłonienie najistotniejszych problemów i ułożenie ich pod kątem problemów natury politycznej, społecznej i ekonomicznej. Nawet jeżeli autorzy pytania proszą o omówienie tylko jednego z tych zagadnień (np. Opisz i scharakteryzuj kulturę Mezopotamii i Egiptu) staramy się tam wyszukać wpływy kultury na politykę czy podziały społeczno-ekonomiczne.
Staramy się nie popisywać wiedzą. Czas matury jest ograniczony, a zabiegi formalne z pewnością zabiorą nam dużą część z niego. Wypracowanie na maturze powinno być więc raczej wskazaniem problemów z ich krótkim omówieniem. Bardzo ważne jest też napisanie pracy dobrej pod względem ortograficznym i stylistycznym, co zawsze robi na sprawdzającym dobre wrażenie. Należy pamiętać także o wyjaśnianiu pojęć i ich prawidłowym zastosowaniu.
Zakończenie
Wielu śmieje się, iż zakończenie jest jedynie skrótem treści zasadniczej. I tak w zasadzie jest. Funkcją zakończenia jest przypomnienie treści rozwinięcia. Wybieramy więc ważniejsze, przełomowe wydarzenia i okraszamy je odpowiednimi, autorskimi komentarzami. Warto prace podsumować własną opinią, potwierdzić, lub zaprzeczyć danej na początku tezie, lub ponownie przytoczyć opinie znanych historyków. Zakończenie stanowi więc odpowiedź na pytanie zawarte na początku tekstu. Z tego względu bardzo ważne jest prawidłowe wyartykułowanie wniosków wypływających z pracy.
Wypracowanie na historii nie jest, podsumowując, zadaniem trudnym. Bardzo ważne jest aby dopilnować systematyki podziału tekstu, tak aby stawał się one lepiej przyswajalny. Należy pamiętać, aby był on czytelnym zapisem naszej wiedzy i umiejętności, spisanym koniecznie „po polsku”…
Zobacz też:
Polecamy książkę: „Historia. Poradnik maturalny”
Zredagował: Kamil Janicki
