Matura 2013: historia – poziom rozszerzony – klucz odpowiedzi i konspekty wypracowań

• Matura 2015 z historii: poziom rozszerzony – konspekty wypracowań

• Matura 2015 z historii: poziom rozszerzony – część testowa
• Matura 2015 z historii: poziom rozszerzony – część testowa – stare zasady (technika i osoby poprawiające)

Tematy wypracowań maturalnych to:

• „Krzyżacy – krzewiciele chrześcijaństwa nad Bałtykiem czy najeźdźcy? Scharakteryzuj i oceń działalność zakonu krzyżackiego nad Bałtykiem od XIII do początku XVI w”;
• [„Nasze granice?] [...] [Wszędzie, gdzie nasi walczą i giną]. Scharakteryzuj udział żołnierzy polskich w walkach poza krajem w czasie II wojnie światowej i oceń wpływ ich czynu zbrojnego na kształt niepodległej Polski”.

Nasi eksperci przygotowują już konspekty dla obydwu z nich!

Matura 2013: historia – przygotowane przez redakcję Histmag.org klucze odpowiedzi (poziom rozszerzony) – rozwiązania zadań maturalnych zaczniemy uzupełniać na bieżąco tuż po opublikowaniu arkuszy maturalnych (ok. godziny 19.00).

Historia – poziom rozszerzony – prawidłowe odpowiedzi:

Część I

Pytanie 1

Klejstenes

Perykles

Pytanie 2

Prawidłowa kolejność: 5, 1, 4, 3, 2

Pytanie 3

Elementy charakterystyczne: cesarz jadący kwadrygą, postać bogini Wiktorii.

Pytanie 4

Odpowiedź: nie oparł się na nich

Wyjaśnienie: na obrazie umieścił postacie które w 1025 roku już nie żyły (arcybiskup Radzim-Gaudenty, biskup kołobrzeski Reinbern, cesarz Otton III).

Pytanie 5

A. Władcy Bizancjum byli wyznania prawosławnego i uważali się za namiestników Boga na ziemi. Uznanie papieża za głowę Kościoła oznaczało uzależnienie Cesarstwa od woli Rzymu

B. Powstanie Cesarstwa łacińskiego

Pytanie 6

Na podstawie źródła ocenić można, że pomiędzy 1382 rokiem a 1437 nie zmieniła się ilość miejscowości w Królestwie Węgierskim, zmieniła się natomiast struktura własności - na korzyść możnowładztwa zubożały majątki królewskie oraz szlacheckie. Ilościowo większe straty poniosła domena królewska.

Pytanie 7

Działania zbrojne na ziemiach Rzeczpospolitej w czasie tzw. potopu szwedzkiego w latach 1655-1656

Pytanie 8

A. 2

B. 4

Pytanie 9

Teatr miał znacznie propagandowe. Sztuki w nim odgrywane miały komentować wydarzenia bieżące zgodnie z oczekiwaniami królewskiego dworu. Spektakl dzięki temu przemieniał się w manifestację poparcia dla króla.

Pytanie 10

A. powstaniu styczniowym

B. 3. fałsz

Pytanie 11

Odpowiedź: modernizacja i europeizacja Japonii za rządów cesarza Meiji

Wyjaśnienie: jedna z Japonek gra na europejskim instrumencie (pianinie), natomiast stojąca jest ubrana w strój przypominający europejski.

Pytanie 12

A. zamach majowy Józefa Piłsudskiego z 1926 r.

B. strajk generalny zablokował zwłaszcza ruch kolejowy Warszawy z resztą kraju, a to właśnie transport kolejowy był jedyną skuteczną metodą przerzucenie oddziałów rządowych do stolicy.

Pytanie 13

Odpowiedź: Polityka równowagi (ew. polityka równej odległości)

Wyjaśnienie: koncepcja ta zakładała nie wchodzenie w konflikt ani też w sojusz z dwoma mocarstwami sąsiednimi Polski (ZSRR i III Rzeszą), przy staraniach o utrzymanie z nimi poprawnych stosunków (czego symbolem zawarte z tymi państwami pakty o nieagresji).

Pytanie 14

Województwa: wrocławskie, olsztyńskie, zielonogórskie

Wyjaśnienie: tereny te zostały przyłączone do Polski po 1945 r. (jako tzw. Ziemie Odzyskane), wysiedlono z nich Niemców i osiedlano Polaków, nadal jednak były słabo zasiedlone, dlatego też osadzano tam repatriantów z ZSRR przybyłych w drugiej poł. lat 50.

Pytanie 15

3. fałsz 4. fałsz

Część II

Zadanie 16

Szyk bojowy: falanga

Państwo: Państwo Macedońskie

Zadanie 17

Dominacja hoplitów w armii doprowadziła do demokratyzacji stosunków w starożytnej Grecji. Grecy docenili wartość równości wszystkich obywateli wobec siebie, współpracy i odpowiedzialności za wspólnotę.

Zadanie 18

Użycie machiny oblężniczej, dzięki której atakujący dostali się na mury obronne, brak żywności w broniącej się twierdzy, brak nadziei na odsiecz ze strony Rzymian

Zadanie 19

Tak, ponieważ obydwaj czynnie brali udział w bitwie zagrzewając swoich żołnierzy do walki

Zadanie 20

Jan Karol Chodkiewicz, hetman wielki koronny, Karol IX Sudermański

Zadanie 21

Piechota, artyleria

Zadanie 22

Husaria. Była to jazda ciężka, przeznaczona do przełamujących szarży. Jej atak spowodował panikę w siłach przeciwnika i spowodował jego ucieczkę.

Zadanie 23

Odpowiedź: Tak.

Uzasadnienie: Źródła G próbuje przekonać, że żołnierz zaciężne jest nieskuteczny ponieważ nie ma odpowiednie motywacji (z wyjątkiem pieniędzy). Źródło H pokazuje, że kiedy żołnierz zaciężny nie dostaje żołdu wtedy łatwo go rozbić i złamać jego morale.

Zadanie 24

Różnice:

• Działania w powstaniu listopadowym miały charakter klasycznej wojny: armie przeprowadzały normalne przemarsze i manewry, odbywały się też regularne bitwy. W powstaniu styczniowym przeważają walki partyzanckie, mające charakter nieregularny.
• W powstaniu listopadowym działania koncentrują się w północnej części Królestwa Polskiego, natomiast powstanie styczniowe rozgrywało się na całym obszarze Królestwa.

Uzasadnienie:

W powstaniu listopadowym brała udział regularna armia wystawiona przez normalnie działający rząd. Można ją nazwać wojną polsko-rosyjską.

Powstanie styczniowe były organizowane przez rząd konspiracyjny, a działania prowadziły oddziały partyzanckie.

Zadanie 25

Spostrzeżenia te nie potwierdzają wersji ze źródła literackiego. W źródle J przedstawiona jest heroiczna wizja gen. Sowińskiego, który nie chce poddać się przed Rosjanami. Źródło K zauważa, że gen. Sowiński poddał redutę, ale w wyniku zamieszania i tak Rosjanie wymordowali jej obrońców.

Konspekty wypracowań:

Krzyżacy – krzewiciele chrześcijaństwa nad Bałtykiem czy najeźdźcy? Scharakteryzuj i oceń działalność zakonu krzyżackiego nad Bałtykiem od XIII do XVI wieku.

W mojej pracy podejmę próbę oceny, czy działania Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwanego potocznie zakonem krzyżackim, powinny być uważane za motywowane chęcią krzewienia wśród mieszkańców ziem nadbałtyckich chrześcijaństwa, czy też miały raczej charakter łupieżczych najazdów. Granice chronologiczne są wyznaczane z jednej strony przez osadzenie Krzyżaków w Ziemi Chełmińskiej i Michałowskiej przez Konrada mazowieckiego w 1226 roku, z drugiej zaś przez sekularyzację zakonu w Prusach na mocy traktatu krakowskiego z 1525 roku. Zakres terytorialny obejmował będzie Pomorze Gdańskie (zwane także Prusami Królewskimi), Ziemię Chełmińską i Michałowską, Prusy Książęce, Żmudź i Kurlandię oraz Inflanty. Omawiał będę skutki polityczne, społeczno-gospodarcze i kulturowe działalności Zakonu na ziemiach nadbałtyckich i na tej podstawie dokonam oceny, czy obecność Krzyżaków na tym terenie uważać można za skutek najazdu, czy też służyć miała ona krzewieniu chrześcijaństwa. To ostatnie należy rozumieć nie tylko w kontekście stricte religijnym, ale także rozwoju ekonomicznego, społecznego i kulturowego tych ziem. Najeźdźcę definiować należy w tym przypadku jako kogoś, kto problemy natury religijnej traktował jedynie jako pretekst, w istocie zaś kierował się chęcią zdobycia i ekonomicznego wykorzystania zdobytych terenów.

A. Działalność polityczna

• pacyfikacja Prus i rozszerzanie władztwa na północny-wschód
• podbój Pomorza Gdańskiego
• problem wojen z Królestwem Polskim o Pomorze
• Problem Żmudzi, Kurlandii i Inflant, a kwestia chrystianizacji Litwy
• wojna trzynastoletnia
• upadek zakonu w XVI wieku

B. Działalność społeczno-gospodarcza

• zakładanie i rozwój miast
• bunt miast jak przyczyna wybuchu wojny trzynastoletniej

C. Działalność kulturowa

• zakres chrystianizacji zajmowanych terenów (czy udało się wyplenić pogaństwo i zaprowadzić jurysdykcję kościelną)
• budowa kościołów i obiektów sakralnych
• proces zakonu na Soborze w Konstancji, spór z Pawłem Włodkowicem o sposoby nawracania

Zakończenie

W polskiej historiografii działalność zakonu krzyżackiego nad Bałtykiem jest zazwyczaj oceniana negatywnie. Dla Krzyżaków kwestia chrystianizacji ziem nadbałtyckich była oczywiście pretekstem do budowy własnego państwa. Zakon konsekwentnie tłumaczył swoje działania potrzebami chrystianizacji, nawet kiedy na większości nadbałtyckich terytoriów mieszkali już chrześcijanie. Z tego punktu widzenia Krzyżaków należy uważać za najeźdźców, którzy realizowali swój cel podboju i eksploatacji zdobytych ziem. Z drugiej jednak strony docenić należy wpływ zakonu na rozwój gospodarczy tego terytorium, a zwłaszcza rozwój tkanki miejskiej czy budowę nowych portów. Docenić także należy rozwój kulturowy na tych terenach, a zwłaszcza budowę kościołów i innych obiektów sakralnych. Pamiętać jednak należy, że zostało okupione to ofiarami i okrucieństwem niegodnym zakonu, powołującego się na ewangeliczną misję nawracania.

[„Nasze granice?] [...] [Wszędzie, gdzie nasi walczą i giną]. Scharakteryzuj udział żołnierzy polskich w walkach poza krajem w czasie II wojnie światowej i oceń wpływ ich czynu zbrojnego na kształt niepodległej Polski”.

W swojej pracy chciałbym opisać i scharakteryzować udział wojsk polskich w walkach podczas II wojny światowej poza granicami naszego kraju. W przypadku polskich sił zbrojnych na Zachodzie granice chronologiczne wyznacza klęska z września 1939 roku i formowanie się wojsk polskich na terenie Francji w roku 1940 oraz walki w Europie Zachodniej w 1944 i 1945 roku. W odniesieniu do formacji polskich na Wschodzie ramy chronologiczne to lata 1941–1942 (utworzenie Armii Andersa i jej losy do czasu do przejścia pod opiekę brytyjską), a następnie lata 1943–1945 (od utworzenia armii Berlinga do zakończenia walk na froncie wschodnim).

W swej pracy opiszę proces formowania polskich sił zbrojnych na Wschodzie i Zachodzie, wskazując na różnice między ich kadrami dowódczymi. W dalszej kolejności opiszę przebieg działań zbrojnych, w których brały udział polskie formacje, a na koniec będę próbował wykazać, że – wbrew pozorom – ani czyny armii polskiej na Zachodzie, ani też walki toczone przez polskie oddziały na Wschodzie, nie wpłynęły na kształt niepodległej Polski. Jej głos nie był brany pod uwagę przez sojuszników, o czym świadczyły między innymi ustalenia jałtańskie.

Front zachodni 1940-1945

a. okoliczności powstania oddziałów na Zachodzie

b. najważniejsze bitwy i działania wojenne

• Narwik 1940
• Bitwa o Anglię 1940
• Tobruk 1940
• Ochrona konwojów 1940–1945, polskie okręty podwodne na Morzu Śródziemnym
• Bitwa pod Arnhem 1944
• Bitwa pod Falaise 1944
• Monte Casino 1944

Front wschodni 1943–1945

a. okoliczności powstania oddziałów na Wschodzie

b. najważniejsze działania wojenne

• Lenino 1943
• Przyczółek warecko-magnuszewski 1944
• Bitwa pod Studziankami 1944
• Przyczółek Czerniakowski 1944
• Wał Pomorski 1945
• Kołobrzeg 1945
• Berlin 1945

Dowódcy - sylwetki i ich powojenna rola

• Generał Maczek, Generał Anders, Generał Sikorski (front zachodni)
• Generał Berling, Generał Rola-Żymierski (front wschodni)

Skutki działań

W praktyce dzięki walkom na froncie zachodnim nie uzyskaliśmy niczego z wyjątkiem wykrwawienia się polskich żołnierzy. Nasi alianci nie pomogli nam w walce o odzyskanie wschodnich terytoriów Polski, należących do niej przed wybuchem wojny. Wysiłek polskich żołnierzy nie uchronił też naszego kraju przed znalezieniem się w radzieckiej strefie wpływów i utratą niezależności.

Również dzięki walkom na froncie wschodnim nie uzyskaliśmy niemalże niczego. Jedynie fakt udziału polskich sił w zdobywaniu Wału Pomorskiego posłużył później jako potwierdzenie tego, że tereny te powinny przynależeć do Polski.

Zakończenie

Jednoznaczna ocena zasług wojsk polskich działających poza granicami kraju nie wydaję się być tak trudna, jak by się to mogło wydawać. Siły działające na Zachodzie cieszyły się dużą niezależnością, brały również czynny udział w walkach z państwami Osi. Niestety, ich bohaterskie czyny nie wpłynęły na powojenny los Polski. Wbrew nadziejom jej dowódców, którzy uważali, że poniesione ofiary będą zobowiązywać państwa zachodnie do odpowiednich działań.

Inaczej wygląda sprawa w przypadku Ludowego Wojska Polskiego. Było ono w pełni zależne od dowódców Armii Czerwonej i było używane w czysto instrumentalny sposób. Mimo to jego zaangażowanie wpłynęło w pewnym stopniu na późniejszy kształt Polski, ponieważ walki na Pomorzu pozwoliły na uznanie tych ziem za polskie. Ostateczny kształt zachodnich granic kraju zależał jednak również od decyzji wielkiej trójki, nie zaś od postawy polskiego żołnierza.

Polecamy e-book: Paweł Rzewuski – „Wielcy zapomniani dwudziestolecia”

Matura 2013: z „Histmag.org”:

• Matura 2013: historia (wszystkie materiały na temat matury z historii w naszym serwisie);
• Matura 2013: historia – poziom podstawowy – klucz odpowiedzi.