Maria Bogucka – „Człowiek i świat” – recenzja i ocena
Maria Bogucka ukończyła wprawdzie historię na Uniwersytecie Warszawskim, ale swoją karierę naukową związała przede wszystkim z Gdańskiem. Doktoryzowała się i habilitowała z zagadnień gospodarki Gdańska epoki nowożytnej. Również później wielokrotnie powracała do tematyki związanej z tym miastem. Wydała łącznie ponad 1000 publikacji – od metodologii historii, przez historię kultury, mentalności i życia codziennego, historię gospodarczą, aż po gender studies. Zbiór „Człowiek i świat” stanowi wybór artykułów z ponad półwiecznego dorobku naukowego Marii Boguckiej.
To zbiór reprezentatywny dla zainteresowań naukowych Pani Profesor. Znajdziemy w nim zarówno „tematy gdańskie” (np. „Gdańszczanin i czas u progu ery nowożytnej”, „Koniec świata z perspektywy Gdańska. Przyczynek do specyfiki gdańskiego luteranizmu w XVI i pierwszej połowie XVII wieku”), artykuły antropologizujące (np. „Śmierć niezamożnego mieszkańca miasta u progu ery nowożytnej”), analizy kultury szlacheckiej, dworskiej i mieszczańskiej, jak również ogólne rozważania nad historią i dwa teksty z dziedziny gender studies („Procesy urbanizacyjne a sytuacja kobiety od średniowiecza po wiek XIX”, „Reformacja i kontrreformacja a pozycja kobiet u progu ery nowożytnej”). Łącznie zbiór zawiera imponującą liczbę 46 artykułów. Kilka z nich jest w języku angielskim i niemieckim – trzeba bowiem pamiętać, że Maria Bogucka jest historykiem cenionym nie tylko w Polsce, ale również na świecie.
Zbiór zawiera wiele artykułów nowatorskich lub trudno dostępnych. Zarazem jest dobrym przykładem nowoczesnej, ale stroniącej od postmodernizmu historiografii. Szczerze polecam tę pozycję. Mógłbym wręcz powiedzieć (a zdarza mi się to rzadko), że to jedna z książek które trzeba mieć. Przede wszystkim miłośnik historii nowożytnej powinien znać ten zbiór. Bo dla nowożytnika brak orientacji w poglądach naukowych historyka tej miary co prof. Bogucka, to oczywisty powód do wstydu.
Przy tym, jak każda, również i tak książka ma swoje wady. Przede wszystkim brakuje choćby krótkiej notki biograficznej, czy wstępu na temat prof. Boguckiej. Tymczasem właśnie taki zbiór artykułów byłby idealnym miejscem do przedstawienia biografii wybitnej historyczki i skrótowego przeglądu jej bibliografii. Nie zgodzę się też z informacją z tylnej okładki: „Czytelnicy otrzymują do ręki książkę wybitną, napisaną barwnym, żywym językiem”. Książka niewątpliwie jest wybitna, język jednak w wielu artykułach jest mocno specjalistyczny i nieprzystępny. Z pewnością nie jest to praca dla każdego, a takie wrażenie chyba próbował stworzyć wydawca. Ostatnia uwaga dotyczy doboru artykułów. Przede wszystkim w pierwszej części, poświęconej metodologii historii, są one zadziwiająco powtarzalne. Kolejne 4 teksty zawierają całe akapity niemal niezmienionego tekstu – te same tezy i argumenty. Czy nie lepiej było wybrać bardziej zróżnicowane publikacje?
To jednak tylko drobne uwagi, które nie zmieniają obrazu całości – doskonałego zbioru naukowych artykułów. Szkoda tylko, że ceny nie sposób nazwać przystępną...
