Maja i Jan Łozińscy – „Życie codzienne arystokracji” – recenzja i ocena

Życie codzienne arystokracji to kolejna pozycja w dorobku autorów poświęcona wyższym warstwom społeczeństwa polskiego. Stanowi ona kontynuację dość poczytnej serii PWN poświęconej dwudziestoleciu międzywojennemu. Wydana bardzo solidnie książka w twardych okładkach mieści prawie trzysta stron, które zostały urozmaicone licznymi fotografiami i przedrukami obrazów. Całość została podzielona na osiem rozdziałów, a każdy z nich wziął tytuł od jednej z części arystokratycznej rezydencji lub jej otoczenia. Stąd w tomie tym znajdziemy takie hasła jak: pokój dziecięcy, jadalnia, sala balowa, salon, pokój gościnny, sypialnia i garderoba, rewir łowiecki oraz garaż i stajnie. Podział ten miłośnikowi życia codziennego w Polsce XIX i XX wieku od razu przywiedzie na myśl układ książki W salonie i w kuchni Elżbiety Koweckiej, gdzie autorka przedstawia życie pałaców i dworów, wykorzystując podobną kompozycję treści.

Poszczególne rozdziały książki przeprowadzają nas przez różne etapy życia członków rodów arystokratycznych. Początek ma miejsce w pokoju dziecinnym. Dowiadujemy się, że dominującymi kolorami w tym pomieszczeniu był biały i niebieski – kolory maryjne, które miały chronić dziecko przed wczesną śmiercią tak samo jak święte obrazki i bransoletki z czerwonych koralików. Kolejna część poświęcona została jadalni, gdzie autorzy na kilku stronach opisali pomieszczenia z różnych rezydencji, dodając informacje o tym, co konkretna rodzina lubiła jeść najbardziej. W następnych rozdziałach autorzy przeprowadzają czytelników przez salę balową, salon i pokój gościnny. Tutaj zostają nam przybliżone rozrywki, którymi umilali sobie czas członkowie rodzinny. Były to żywe obrazy, brydż lub głośne czytanie. W tej części opisane zostały również liczne bale i rauty.

Dość ciekawą kwestią poruszoną w pracy są goście, a w szczególności to, jak postrzegali oni arystokratyczne rezydencje. Jeszcze na początku XIX wieku, udając się w odwiedziny, zabierali ze sobą wszelkie rzeczy potrzebne do spania. Nie dziwili się, kiedy przychodziło im spać w kilka osób w jednym pokoju, choć nie każdemu to odpowiadało, jak chociażby lokajowi księcia Lubomirskiego, który narzekał, że nie ma w pokoju jego pana klozetu, tylko „obok łóżka ziejąca dziura z sedesem”. Autorzy nie pominęli też sypialni i garderoby oraz opisali pokrótce, jak ważne były w tradycji arystokratycznej polowania.

W ostatnim rozdziale została przedstawiona jedna z bardziej ciekawych kwestii, a mianowicie konie i automobile. Dość interesująco zarysowana została postać księcia Romana Sanguszki, który jako jeden z najbogatszych ludzi w II RP, przez sześć miesięcy prowadził ekspedycję na Bliskim Wschodzie w poszukiwaniu odpowiednich koni do swojej stadniny. Oprócz koni arystokracja lubiła także automobile. Byli wśród niej także kierowcy wyścigowi, jak choćby hrabia Stanisław Czajkowski, który jeździł jako kierowca fabryczny zespołu Bugatti.

Recenzowana książka została napisana prostym i zrozumiałym językiem. Czyta się ją szybko i przyjemnie. Pojawiają się tylko nieliczne błędy edytorskie, jak choćby wzmianka, że Chopin umarł w roku 1989. Osoby zorientowane w temacie poczują niestety niedosyt, gdyż większość cytatów i opisów będą kojarzyć z innych publikacji. Dla pozostałych czytelników pozycja ta stanowi jednak daje dobry początek do dalszych poszukiwań i zagłębienia się w świat polskiej arystokracji XIX i XX wieku.

Redakcja i korekta: Katarzyna Grabarczyk