Lisa Appignanesi – „Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy” – recenzja i ocena
Lisa Appignanesi – „Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy” – recenzja i ocena
Lisa Appignanesi urodziła się w Łodzi jako Elżbieta Borensztejn. Po jej narodzinach rodzice wyemigrowali z nią do Francji, a następnie do Kanady, gdzie Lisa dorastała. Obecnie jest pisarką i wykładowczynią, przewodniczącą Królewskiego Stowarzyszenia Literackiego, a także byłą prezes brytyjskiego PEN Clubu. Napisała kilkadziesiąt książek, m.in. „Everyday Madness: On Grief, Anger, Loss and Love” (2018), „All About Love: Anatomy of an Unruly Emotion” (2011) czy „Free Expression is No Offence” (2005). Jej publikacje były wielokrotnie nagradzane. Recenzowana książka „Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy” to przekład publikacji z roku 2008 „Mad, Bad and Sad. A history of women and the mind doctors from 1800 to the present”, która w roku 2009 zdobyła nagrodę British Medical Association. Lisa Appignanesi publikowała także w „Guardianie”, „Observerze” i „New York Review of Books”.
Książka „Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy” to historyczne studium psychologii i psychiatrii. Początkowo rozważania przenoszą nas do XVIII-wiecznego Londynu, by w kolejnych rozdziałach zabrać czytelnika do czasów współczesnych, zmieniając również lokalizację między Europą i Stanami Zjednoczonymi. Poznajemy historię wielu kobiet dotkniętych chorobami psychicznymi. Autorka w intrygujący sposób ujęła życie prezentowanych postaci (skupiając się także na ich dzieciństwie), tworząc swego rodzaju portrety psychologiczne. Dzięki temu podjęła próbę analizy ich zachowania i przyczyn, które mogły wpłynąć na uzewnętrznienie się chorób psychicznych.
Chorób psychicznych doświadczały i doświadczają ludzie niezależnie od statusu i pozycji społecznej. Stąd autorka omawia zarówno przypadki osób nieznanych szerszemu gronu odbiorców, jak Mary Lamb czy Hersilie Rouy, ale również i popularnych na całym świecie gwiazd, np. Marylin Monroe czy Jane Fonda. Dodatkowo zapoznaje się z sylwetkami i metodami leczenia słynnych medyków, jak Philippe Pinel, Sigmund Freud czy Carl Gustav Jung. Autorka położyła w książce duży nacisk na omówienie psychoanalizy Freuda, jak i inspirowanych jego badaniami koncepcji postfreudowskich. W dużym stopniu zaprezentowała współczesne zaburzenia psychiczne, jak anoreksja bulimia czy depresja, związane obecnie z modnym „kultem ciała”, z którymi muszą mierzyć się kobiety, choć warto podkreślić, że problemy te dotyczą również mężczyzn.
Dużym atutem recenzowanej książki jest jej strona historyczna (treść z trzech pierwszych części), która została opracowana w sposób wyczerpujący, pełen historycznych faktów, dodatkowo opatrzona gamą przypisów bibliograficznych. Intrygujące są prezentowane sylwetki przywoływanych kobiet oraz ich losy. Opisy niektórych chorób, a także związane z nimi konsekwencje, takie jak np. morderstwa, są bardzo wyważone, a dzięki temu dostępne szerszemu gronu odbiorców.
Narracja jest płynna, dzięki czemu może zaciekawić czytelnika. Na pochwałę zasługuje również tłumaczenie Jana Dzierzgowskiego oraz korekta. Samo wydanie publikacji jest po prostu zwyczajne, choć biorąc pod uwagę poruszaną w niej tematykę uważam, że wybór jednolitej okładki zewnętrznej i przedstawienie iluzji optycznej wewnątrz było bardzo dobrym pomysłem.
W mojej opinii czwarta część publikacji (W stronę współczesności) niezupełnie odpowiada konwencji prezentowanej we wcześniejszych rozdziałach. Oprócz statystyk i danych medycznych, przedstawiono w niej szereg anegdot, które mogą okazać się dość kontrowersyjne. Dostrzegalne jest tu również zainteresowanie autorki psychologią i psychiatrią, choć warto podkreślić, że sama medycznego wykształcenia nie posiada. Niemniej wspomniane mankamenty nie deprecjonują recenzowanej książki.
Warto jednak podkreślić, że omawiany problem nie dotyczy jedynie kobiet. Autorka przedstawiając zachorowalność na choroby psychiczne skupiła się na „szalonych, złych i smutnych” kobietach, jednak wspomina także o mężczyznach (i to nie tylko w relacji mężczyzna-lekarz). Książka godna polecenia każdemu zainteresowanemu tematyką historii psychologii i psychiatrii.
