Kwartalnik „Karta” nr 49
W najnowszym wydaniu opublikowano wspomnienia Adama Uziembły dotyczące atmosfery plebiscytu z 11 lipca 1920 roku, w którym ludność Warmii i Mazur decydowała o swojej przynależności państwowej. Obraz przygotowań do głosowania i reakcji na jego wyniki uzupełniają materiały źródłowe prezentujące postulaty Polaków i działania polskich organizacji w tym okresie.
49. numer „Karty” zawiera również relacje dotyczące Akcji Wisła. Zebrane materiały dokumentują dramatyczny los wyrzucanych z domów ludzi, atmosferę terroru i tragedie poszczególnych rodzin. Akcja przesiedlenia Ukraińców rozpoczęła się 28 kwietnia 1947 roku. Aż do lipca tego roku trwały masowe aresztowania i wywózki mieszkańców oskarżanych o współpracę z ukraińskim podziemiem.
W numerze opublikowano również wspomnienia lekarza, historyka i kronikarza Zamojszczyzny Zygmunta Klukowskiego. Klukowski od 19 marca 1945 do 8 września 1946 roku opisywał swój pobyt w więzieniach na Zamku w Lublinie, w Areszcie śledczym na Mokotowie i we Wronkach. Aresztowany został za pierwszym razem oficjalnie za przynależność do Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” - faktycznie jednak szykanowano go za odmowę współpracy z komunistycznymi władzami i ukrycie archiwum oddziałów partyzanckich AK. Drugi pobyt w więzieniu związany był z działalnością jego syna Tadeusza, który związał się z podziemną organizacją „Kraj”.
Najnowsza „Karta” prezentuje również wybór z tekstu przygotowanego przez Wiesławę Grocholę, dotyczącego działalności Niezależnej Oficyny Wydawniczej. Autorka przeprowadziła serię rozmów z wieloma twórcami NOW, której powstanie i działalność naruszyło fundamenty systemu komunistycznego w Polsce.
Wiadomość o planowanej w dniach 17-27 kwietnia 1956 roku wizycie premiera Związku Radzieckiego, Nikołaja Bułganina i pierwszego sekretarza KC KPZR Nikity Chruszczowa w Londynie spotkała się natychmiast z reakcją polskiej emigracji. Zebrane w aktualnym numerze „Karty” materiały ukazują działania redakcji ukazującego się w Wielkiej Brytanii „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”. Dziennikarze podjęli akcję podpisywania specjalnej petycji do rządu brytyjskiego. Rozpoczęto również przygotowania do manifestacji, która 22 kwietnia miała przejść ulicami Londynu.
Wojciech Jarominiak, działacz i instruktor harcerski w Koninie w latach 1917-39, zostawił po sobie kolekcję kilkuset fotografii, w tym album ze zdjęciami harcerzy z dwudziestolecia międzywojennego, a także notatki związane z tym okresem. W najnowszej „Karcie” opublikowany został wybór kilkunastu fotografii z tej kolekcji.
Fundacja im. Stefana Batorego oraz Ośrodek KARTA ogłosiły już jedenasty konkurs „Historii Bliskiej” dla uczniów gimnazjów i szkół średnich. W 49.numerze „Karty” znalazło się podsumowanie dotychczasowych edycji konkursu. Z perspektywy organizatorów konkursu nieprawdą okazuje się to, co mówi się o obojętności, braku odpowiedzialności czy wrażliwości młodzieży na historię. W ciągu dziesięciu lat 10.462 autorów z 1370 szkół z 523 miejscowości całej Polski nadesłało 5960 konkursowych prac. Uczniów wspierało 1890 opiekunów, głównie nauczycieli.
