„Kronika Wielkopolska” (opr. Brygida Kürbis) – recenzja i ocena

Nie uchroniło się od tych wad także nowe wydanie, niezwykle istotnego dla badań nad dziejami średniowiecznej Polski źródła, Kroniki Wielkopolskiej. Ukazało się ono w roku ubiegłym nakładem krakowskiego wydawnictwa Universitas w przekładzie Kazimierza Abgarowicza, opatrzone wstępem i komentarzami przez Brygidę Kürbis. Tekst ten stanowi ważny element w badaniach nad okresem rozbicia dzielnicowego, obejmuje bowiem historię polską od czasów bajecznych aż po rok 1271 (1273?), ze szczególnym jednak uwzględnieniem wielkich czynów książąt wielkopolskich. Jest to tekst niełatwy, wyróżniający się spośród innych polskich źródeł nagromadzeniem wielu kwestii dyskusyjnych i niejasnych.

Stąd też wynikają obawy, jakie może budzić omawiane wydanie. Książka, którą otrzymujemy, powstała bowiem nie tyle na bazie wydania z roku 1965, co jest de facto jego przedrukiem. Oczywiście każdy, kto choć w niewielkim stopniu zapoznał się z problematyką polskiego średniowiecza, zdaje sobie sprawę, że opracowanie przygotowane przez Brygidę Kürbis z pewnością ze wszech miar może budzić zaufanie. Wstęp poprzedzający właściwy tekst kroniki zawiera wszystkie informacje, jakich oczekuje czytelnik od wydawcy źródła. Badaczka przedstawia bowiem nie tylko szeroką problematykę związaną z okolicznościami powstania, dyskusjami narosłymi wokół tekstu, źródłami, z których korzystał autor kroniki, lecz także ukazuje ją w szerszej perspektywie historii kronik w Europie i w Polsce. Znajduje tu również czytelnik informacje dotyczące dotychczasowych wydań oraz podstawy niniejszego wydania. Nie można zatem wytknąć opracowaniu żadnych błędów czy braków. Autorytet Brygidy Kürbis wsparty został konsultacją naukową, w ramach której odnajdujemy takie nazwiska jak Labuda, Gieysztor czy Matuszewski.

Mając to wszystko w pamięci, czytelnik nie może nie zadać całkiem uzasadnionego pytania: skoro problematyka związana z powstawaniem czy interpretacją Kroniki Wielkopolskiej jest tak złożona, dlaczego otrzymujemy w roku 2010 tekst w opracowaniu powstałym pół wieku temu? Wydawca z pewnością zdaje sobie sprawę, że, choćby było ono najlepsze, z pewnością w dzisiejszych czasach straciło wiele na aktualności; być może także można by je było wzbogacić o dodatkowe informacje, którymi przy obecnym stanie badań dysponujemy? Niestety, w powyższym wydaniu nie odnajdujemy ani przypisów informujących o zmianach wynikających z postępu badań, ani nawet uzupełnionej bibliografii, do której zainteresowany czytelnik mógłby sięgnąć w poszukiwaniu dodatkowych informacji na temat źródła czy tematyki z nim związanej. A przecież wydaje się, że wyszukanie odpowiednich tytułów nie jest zadaniem wymagającym zbyt wiele czasu ani konsultacji naukowej.

Pamiętając o negatywnym aspekcie wydania, jakim jest stare opracowanie, nie należy jednak zapominać, że źródło to po raz pierwszy od długiego czasu ukazało się na rynku książki. Ma to wartość samą w sobie, bo przecież najważniejszy pozostaje wciąż fakt, że mamy możliwość zapoznania się z niezwykle ciekawym i cennym tekstem Kroniki Wielkopolskiej. Za to niewątpliwie należy podziękować krakowskiemu wydawcy.

Korekta: Bożena Chymkowska