Karolina Trzeskowska-Kubasik – „Ofiary terroru i działań wojennych w latach 1939–1945 z terenu Kreishauptmannschaft Busko” – recenzja i ocena
Karolina Trzeskowska-Kubasik – „Ofiary terroru i działań wojennych w latach 1939–1945 z terenu Kreishauptmannschaft Busko” – recenzja i ocena
Karolina Trzeskowska-Kubasik jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii specjalizującym się w najnowszej historii Polski. W latach 2014-2019 pracowała w Studium Polski Podziemnej w Londynie, a obecnie jest pracownikiem Biura Badań Historycznych IPN. Znana jest czytelnikom z licznych publikacji dotyczących terenu dystryktu Radom, strat osobowych inteligencji, eksterminacji dzieci polskich robotnic przymusowych czy działalności emigracyjnej byłych żołnierzy AK w Londynie. Tym razem podjęła się tytanicznej pracy przywrócenia imion i nazwisk ofiarom ze swojego rodzinnego terenu czyli Buska-Zdroju.
Kreishauptmannschaft Busko był jednostką administracyjną dystryktu Radom Generalnego Gubernatorstwa, utworzonym z przedwojennego powiatu stopnickiego. W lutym 1940 r. dołączono do niego część dawnego powiatu pińczowskiego. Ostatecznie Kreishauptmannschaft obejmował 33 gminy wiejskie oraz 3 miejskie (miasto Busko-Zdrój, miasto Chmielnik i miasto Pińczów) zamieszkane przez 181 725 osób. W samym Busku funkcjonowało pięć aresztów, getto oraz dwa miejsca masowych egzekucji: Las Wełecki i cmentarz żydowski.
Recenzowana publikacja jest efektem benedyktyńskiej kwerendy w rozlicznych zasobach archiwalnych. Jest to pierwsza próba zidentyfikowania wszystkich ofiar z terenu Kreishauptmannschaft Busko. Niemcy starannie zacierali ślady zbrodni, jak choćby podczas akcji o kryptonimie „1005”, kiedy to w maju 1944 roku objechali miejsca straceń, dokonali otwarcia grobów, a ciała posypali stężonym chlorem w celu ich zniszczenia. Pozbywano się również dokumentów dotyczących przeprowadzanych egzekucji czy śledztw. Spowodowało to, że zachowane archiwalia są bardzo rozproszone, a publikacje operują przede wszystkim mniej lub bardziej precyzyjnymi liczbami.
Autorka w swojej pracy wykorzystała prowadzone przez miejsca pamięci bazy dostępne online, zasoby Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Państwowego w Kielcach, Archiwum Akt Nowych, bibliotek, Biura Informacji i Poszukiwań Polskiego Czerwonego Krzyża, Urzędów Stanu Cywilnego, a także pozyskiwała informacje od mieszkańców. Dzięki temu powstała spójna baza zawierająca jak najbardziej kompleksowo ustalone dane personalne ofiar, rodzaj represji czy datę i miejsce śmierci. Nie jest to leksykon biograficzny, ale bardzo przydatny dla badacza punkt wyjścia, a dla rodzin ślad o ich zamordowanych bliskich.
Recenzowana pozycja jest bardzo potrzebnym, wypełniającym historiograficzną lukę narzędziem do dalszych badań. Nie jest ona dziełem skończonym. Autorka prosi o przekazywanie wszelkich informacji o dalszych ofiarach drogą mailową. Całość publikacji można pobrać ze strony Instytutu Pamięci Narodowej. Tam również będą pojawiać się kolejne uzupełnienia. Zachęcam do zapoznania się z publikacją, a także do włączenia się w dalszą identyfikację.
