Kanony piękna i dieta w dawnej Europie
Po lewej: Mona Lisa Leonarda da Vinci, po prawej: jej odrestaurowana kopia z Prado, domena publiczna. Jak to wyglądało w Europie?
Mniej więcej wiemy co jadano w Europie oraz jakie warunki klimatyczne i historyczne mogły mieć wpływ na dietę mieszkańców kontynentu. Możemy też wyobrazić sobie kogo przedstawiano na dawnych rzeźbach lub obrazach, co pomaga nam w odkryciu dawnych kanonów piękna - czy były to postacie ówczesnych „celebrytów”, prostych chłopów czy postaci kultu religijnego.
Prehistoria i starożytność
Najstarsze ludzkie wizerunki z obszaru Europy jasno pokazują nam, jaki wygląd był dla ówczesnych ludzi pożądany. Tak zwane wenus paleolityczne, czyli uznawane za związane z kultem płodności figurki, wyobrażają kobiety o bardzo obfitych kształtach. Taka sylwetka w czasach nieregularnej diety i częstych okresów głodu musiała imponować i świadczyć o wyjątkowym powodzeniu w życiu. Tak było przez długie tysiąclecia, jednak wraz z rozwojem cywilizacji, a szczególnie wraz przejściem w zdobywaniu pożywienia od łowiectwa i zbieractwa do hodowli i rolnictwa, zmieniła się również dieta ludzi, a wraz z nią kanony ich fizycznego piękna.
Patrząc na rzeźby i malunki starożytnego Egiptu widzimy już postaci odmienne. Przedstawieni na nich ludzie są smukli o wąskich taliach i niewielkich piersiach u kobiet. Podobnie w starożytnej Grecji i Rzymie - wyraźnie dominuje smukła sylwetka. Dodatkowo w Grecji możemy spotkać mnóstwo wizerunków wytrenowanych ciał sportowców, w stylistyce, z której chętnie korzystały później XX-wieczne totalitaryzmy, przedstawiając swój propagandowy ideał człowieka. Mieszkańcy starożytnych cywilizacji śródziemnomorskich spożywali często różnorodne diety, korzystające z nowinek pochodzących z kolejnych szlaków handlowych lub wojennych podbojów.
Helena Fourment z dziećmi, obraz Petera Paula Rubensa, domena publiczna. Od średniowiecza po czasy najnowsze
Sztuka średniowieczna nadal preferuje postacie szczupłe, zarówno w wizerunkach męskich, jak i kobiecych. Taki był obraz ogółu społeczeństwa, często ascetycznego i powściągliwego w doczesnych przyjemnościach. Ludzie władzy pozwalali sobie jednak na znacznie bogatszą i kaloryczną dietę, dlatego ich otyłość zaczęła symbolizować bogactwo i piękno wyższego stanu.
Duża zmiana w kanonie ludzkiego piękna nastąpiła dopiero w okresie renesansu i baroku, kiedy to w europejskiej kuchni, poza wykwintnymi u bogaczy potrawami, upowszechniono też dania proste i tanie, jak chleb, kasze czy groch, ale wystarczająco obfite, by umożliwić obżarstwo. Wyraźnie szersze sylwetki widać więc już w dziełach wiodących malarzy tamtych czasów, takich jak choćby Michał Anioł czy Peter Paul Rubens, od którego wizerunków okrąglejszych kobiet powstało powszechnie używane określenie "rubensowskie kształty". Sprowadzone z odkrytej Ameryki ziemniaki sprawiły ostatecznie, że cała europejska populacja mogła nie tyle dobrze zjeść, co na pewno najeść się.
Epoka oświecenia, romantyzmu, jak również początku XX wieku to z pewnością powrót do sylwetki szczupłej. Szczególnie w wizerunku kobiet preferowano sylwetki smukłe, delikatne, wręcz eteryczne, chociaż wciąż z wyraźnie podkreślonym biustem i kształtem bioder - jako rozwiązanie tej rozbieżności pojawił się gorset kształtujący wcięcie w talii. Natomiast w latach 20-tych XX wieku, po pierwszej fali ruchu feministycznego, powstał kobiecy styl „chłopczycy”, niemal pozbawiony talii i kobiecych krągłości pod męskim strojem, jako symbol równouprawnienia w świecie mężczyzn. W tym czasie zaczęto bardziej przyglądać się jedzeniu już nie tylko pod katem przeżycia i zdrowia, ale również wyglądu.
Dama z gronostajem Leonarda da Vinci, zwyczajowo nazywana Damą z łasiczką, domena publiczna. Jak jemy współcześnie
Po II wojnie światowej coraz częściej zaczęły pojawiać się w naszej codziennej diecie... diety. Zdrowotne i odchudzające. Każde dziesięciolecie miało swoje modne diety, popularyzowane przez celebrytów i kopiowane przez ogół społeczeństwa. Pierwszą upowszechnioną dietą z pełnym planem stosowania była dieta doktora Penningtona opublikowana w 1953 roku - mocno tłuszczowa, z wyłączeniem węglowodanów. Kolejna dieta, zwana hollywoodzką (stosowała ją m.in. Marylin Monroe), preferowała grapefruity, steki i jajka.
W latach 60-tych popularną dietą była dieta dra Stilmana, w kolejnym dziesięcioleciu dieta dra Atkinsa, a w następnych m.in. diety jednoskładnikowe do krótkiego stosowania, takie jak np. oparte na owocach, na warzywach czy ryżu. Była to złota epoka tzw. „diety cud” - jednej dla wszystkich, która miała odpowiedzieć na żywieniową bolączkę każdego człowieka. Obecnie, przy coraz powszechniejszych dalekich podróżach turystycznych, jak również bogactwie smaków kulinarnych z różnych stron świata na miejscu, ludzie oczekują diet indywidualnych, dopasowanych do ich ulubionych smaków i możliwości. Natomiast za kanon piękna odpowiada coraz bardziej już nie tylko spożywana żywność, ale również upowszechniona na przestrzeni ostatniego wieku kultura sportu i fitness.
