Juliusz S. Tym - „Wielkopolska Brygada Kawalerii w kampanii 1939 roku” - recenzja i ocena
„Wielkopolska Brygada Kawalerii w kampanii 1939 roku” to zbiorcze studium mające na celu usystematyzować - a w pewnej mierze również naprostować - dotychczasowy stan wiedzy dotyczący tej wielkiej jednostki Wojska Polskiego. Jej autor, Juliusz S. Tym jest autorem doskonale znanym miłośnikom historii wojskowości. To zawodowy żołnierz Wojska Polskiego w stopniu pułkownika, a przede wszystkim doktor habilitowany i wykładowca Akademii Sztuki Wojennej, gdzie kieruje Instytutem Strategii Wojskowej. Do jego bogatego dorobku naukowego wchodzą głównie publikacje dotyczące kawalerii lub wojsk zmechanizowanych.
Już od pierwszych stron daje się odczuć, że Juliusz Tym napisał swoją książkę przystępnym językiem. Tekst ten jest jednocześnie doskonałym świadectwem jego ogromnej erudycji i rozwiniętych umiejętności przekazywania wiedzy. Autor wplata w tekst wiele trudnych do zrozumienia określeń, lecz zarazem wyjaśnia je w bardzo dogłębny i prosty sposób.
Książka Juliusza S. Tyma jest niezwykle sprawnym połączeniem pracy historyka wspartej analitycznym spojrzeniem zawodowego oficera. Za przykład mogą tu posłużyć pierwsze trzy rozdziały publikacji. Dwa z nich mają charakter historiograficzny. Otrzymujemy zatem krótki szkic poświęcony formacjom kawaleryjskim stacjonującym na terenie Wielkopolski, a z których WBK wywodziła swój rodowód. Później zaś autor przechodzi do okresu po roku 1937, a zatem chwili gdy ostatecznie sformowano Wielkopolską Brygadę Kawalerii. Szczególnie wiele miejsca poświęcone zostało ostatniemu półroczu przez rozpoczęciem II wojny światowej. Jest to zresztą niezwykle ciekawy i przystępnie napisany fragment książki.
Trzeci rozdział książki to wzmiankowane wyżej spojrzenie sztabowca. Juliusz S. Tym pokusił się tu bowiem o analizę potencjału bojowego Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. Niektórym z czytelników, przyzwyczajonych raczej do wydarzeniowej historii wojskowości, część ta może się wydać niepotrzebna. Ale nie byłoby to słuszne spojrzenie. Tym wyszedł ze słusznego przekonania, że nie można badać przebiegu walk bez stosownego studium analitycznego, opartego na dogłębnej kwerendzie. Trzeba też powiedzieć, że autor zrobił wszystko, żeby ta część wywodu była jak najprostsza w odbiorze.
Analiza możliwości bojowych brygady jest wstępem do większej części tekstu poświęconego udziałowi żołnierzy Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w walkach 1939 roku. Mieści się on w sześć rozdziałach przedstawiających okres od 1 września do 29 września 1939 roku. Autor opisał walki na terenie Wielkopolski, a potem nad Bzurą. Wspomniał też o starciach w Puszczy kampinoskiej i w obronie Warszawy.
Pisząc swoją książkę, Juliusz S. Tym wykonał szeroko zakrojoną kwerendę archiwalną. Objęła ona zarówno zbiory krajowe (takie jak Centralne Archiwum Wojskowe oraz Archiwum Państwowe w Poznaniu), jak i Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce oraz Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie. Skorzystał także z szeregu źródeł drukowanych i opracowań. Materiały te niewątpliwie stanowią doskonałą podstawę do opracowania publikacji.
Warto podkreślić ikonograficzną stronę publikacji. Książka jest bowiem pełna zdjęć, tabel i map. Jest to bardzo ważne: zdjęcia i tabele pozwalają wszak w znacznie lepszym stopniu przyswoić sobie tekst. Problematyczne są jednak mapy. Niektóre są bowiem niewyraźne i przypominają raczej podręczny szkic, a nie ilustracje tekstu w książce naukowej.
Pomimo tych drobnych zastrzeżeń, książkę Juliusza S. Tyma uważam za bardzo wartościową. To jedna z najciekawszych znanych mi pozycji dotyczących historii polskiej kawalerii. Gorąco zachęcam do lektury!
