Jedyna taka na świecie – wystawa szopek w Pałacu Krzysztofory
Zapraszamy na stronę Muzeum Krakowa: LINK
W tym roku, już po raz 79. odbył się Konkurs Szopek Krakowskich. Jak zwykle w pierwszy czwartek grudnia, szopkarze prezentowali swoje dzieła krakowianom u stóp pomnika Adama Mickiewicza w Rynku Głównym. Następnie w uroczystym korowodzie szopki przeniesiono do siedziby Muzeum Krakowa w Pałacu Krzysztofory, gdzie kilkunastoosobowe, złożone ze specjalistów wybrało te najpiękniejsze. Wyniki poznaliśmy w niedzielę 5 grudnia.
W tym roku do konkursu zgłoszono 106 szopek: 43 szopki w kategorii seniorów, 3 szopki w kategorii szopek młodzieżowych, 14 szopek rodzinnych, 14 szopek dziecięcych indywidualnych oraz 32 szopki szkolne.
Szopki w kategorii seniorów oceniano w czterech grupach według ich wielkości: szopki duże, średnie, małe i miniaturowe.
W grupie szopek dużych zwyciężył Józef Madej, drugie miejsce przypadło Aleksandrowi Wełnie a Zbigniew Grzech i Kryspin Wolny zajęli ex-aequo trzecie miejsce. W tej kategorii przyznano również dwa wyróżnienia, dla Dariusza Czyża i Marcina Żarneckiego.
Zwycięzcą w grupie szopek średnich został Maciej Moszew, drugie miejsce zdobył Stanisław Malik, a trzecie Zbigniew Gillert oraz Jakub Zawadziński. Wyróżnienia przyznano Andrzejowi Majewskiemu i Julii Janczurze.
Wśród szopek małych przyznano dwie pierwsze nagrody, które otrzymali Zbigniew Madej i Wiesław Barczewski. Drugą i trzecią nagrodę zdobył Kazimierz Stopiński. W tej kategorii przyznano również wyróżnienia, które dostali ks. Damian Kuchta i Marek Głuch.
Szopki miniaturowe to dominacja Jana Kirsz, którego szopki zajęły I i II miejsce. Trzecią nagrodę otrzymał Andrzej Wróbel, a wyróżnieniami uhonorowano Filipa Fotomajczyka i Dorotę Bury.
Nagrodę imienia Zofii i Romana Reinfussów przyznano Jakubowi Zawadzińskiemu, nagrodę imienia Dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Jerzego Dobrzyckiego otrzymał Zbigniew Madej, a nagrodę imienia Anny Szałapak ufundowaną przez przyjaciół Anny Szałapak z Poznania Filip Fotomajczyk.
W pozostałych kategoriach przyznano jeszcze ponad 20 nagród.
Tradycja szopkarska w Krakowie trwa nieprzerwanie od XIX wieku. Pierwotnie wykonywaniem szopek trudnili się rzemieślnicy z ówczesnych przedmieść Krakowa, szczególnie Krowodrzy i Zwierzyńca. Mniejsze szopki chętnie nabywali mieszczanie, którzy ozdabiali nimi swoje domy i obdarowywali najbliższych. Większe, ze wspaniałymi lalkami-kukiełkami i rozświetlone od wewnątrz płomykami świec – pełniły funkcję przenośnego teatrzyku, który w okresie świątecznym przy wtórze odgrywanej na żywo muzyki gościł w domach zamożnych krakowskich rodzin.
Najstarsza zachowana szopka krakowska znajduje się w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Jest to dzieło Michała Ezenekiera z drugiej połowy XIX stulecia. Szopka Ezenekiera bywa nazywana „szopką-matką”, a to ze względu nie tylko na jej dawne pochodzenie, ale i kunszt, który wpłynął na ukształtowanie się kanonu szopki krakowskiej.
W XX stuleciu funkcje obrzędowe szopki zaczęły wygasać. Nie wygasło jednak samo szopkarstwo. Do jego umocnienia i wyniesienia na najwyższy poziom artystyczny silnie przyczynił się wieloletni dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, dr Jerzy Dobrzycki, który w 1937 roku zainicjował Konkurs Szopek Krakowskich. Konkurs ten, z przerwą na okres II wojny światowej, odbywa się corocznie po dziś dzień.
Co roku w konkursie bierze udział ok. 50 szopkarzy z kategorii seniorów i drugie tyle w kategoriach dziecięcych i młodzieżowych. Twórcami szopek są osoby w różnym wieku i o różnym statusie zawodowym. Część z nich pochodzi z rodzin, w których tradycje szopkarskie sięgają pokoleń. Przygotowania do konkursu niejednokrotnie trwają wiele miesięcy, a nawet lat. Konstrukcje szopek najczęściej wykonane są z drewna, dykty i tektury, a do ich ozdabiania wykorzystuje się kolorowy papier, bibułę i staniol – wielokolorową, błyszczącą, metaliczną folię. Architektura szopek nawiązuje do zabytkowej architektury Krakowa i stanowi jej twórczą interpretację, w której wyraża się wyobraźnia artystów. Najczęściej wykorzystywane są motywy kościoła Mariackiego, kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, Barbakanu, Sukiennic, Bramy Floriańskiej. Tożsamość szopki podkreślają symbole Krakowa i Polski: monogram „K”, orzeł w koronie, flagi biało-niebieska i biało-czerwona. Oczywiście centralne miejsce w szopce zajmuje scena Bożego Narodzenia. Niektórzy szopkarze w swoich dziełach nawiązują do aktualnych wydarzeń politycznych.
Szopka krakowska to ewenement na skalę światową. Nic zatem dziwnego, że w 2018 roku tradycja krakowskiego szopkarstwa została wpisana na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.
Jak co roku najpiękniejsze szopki można oglądać na pokonkursowej wystawie. Po kilku latach szopki wracają do Pałacu Krzysztofory, który przeszedł kapitalny remont. W zmodernizowanych wnętrzach pałacowych szopki rozbłysną pełnym blaskiem.
Wystawa pokonkursowa 79. Konkursu Szopek Krakowskich
- Pałac Krzysztofory, Rynek Główny 35
- Wystawa czynna do 27 lutego 2022 r.
- Zapraszamy na stronę Muzeum Krakowa: LINK
