I Kadrowa znów w Krakowie! Zapraszamy na wystawę poświęconą Legionom

• Muzeum Narodowe w Krakowie posiada największą w kraju, po Muzeum Wojska Polskiego, kolekcję militariów, w tym pamiątek po Legionach Polskich. Mamy też liczne dzieła malarskie i rysunkowe, autorstwa artystów–legionistów, a także duży zbiór fotografii dotyczących historii legionowej.

Przed stu laty, w miejscu, gdzie dzisiaj stoi Gmach Główny Muzeum, zbierali się żołnierze, by – wysłuchawszy apelu Józefa Piłsudskiego – wyruszyć ku granicy jako I Kompania Kadrowa. Stulecie wybuchu Wielkiej Wojny, dla Polski zakończonej odzyskaniem niepodległości po wieloletniej niewoli, musi stać się pretekstem nie tylko do przywołania i uczczenia pamięci tamtych żołnierzy, lecz przede wszystkim do spełnienia misji edukacyjnej, w sytuacji, gdy historia Polski jest coraz bardziej zapominana. Najlepszym dowodem na ten brak świadomości historycznej była odpowiedź młodego człowieka, który na pytanie o legionistów odpowiedział, że są to piłkarze „Legii Warszawa”.

Muzeum Narodowe w Krakowie powstało jeszcze w czasach zaborów, ale jego Gmach Główny wzniesiony został jako „Pomnik Wolności Narodu” dzięki wyzwoleniu Polski zapoczątkowanemu właśnie wymarszem z Oleandrów I Kampanii Kadrowej. Dlatego Muzeum czuje się szczególnie zobligowane, by spełniać swoje edukacyjne zadania – także przypominając Czyn Legionowy. – mówi Zofia Gołubiew Dyrektor MNK.

Przechowywana w zbiorach MNK kolekcja sztuki legionowej, składa się m.in. z daru Naczelnego Komitetu Narodowego z 1920 roku i obejmuje gromadzone w latach wojny prace artystów służących w Legionach oraz dary osób prywatnych napływające zarówno w czasie wojny, jak i w okresie późniejszym. Ta ogromna kolekcja licząca setki rysunków, akwarel, obiektów falerystycznych, ale też umundurowania, oporządzenia i uzbrojenia zostanie zaprezentowana w Krakowie po raz pierwszy od ponad 20 lat.

Wstępem do opowieści o historii Legionów jest ogólny obraz Wielkiej Wojny. Wyeksponowane zostaną przykłady umundurowania, uzbrojenia i wyposażenia używanego przez wojska niemieckie, austro-węgierskie, rosyjskie i francuskie.

Dzięki specjalnej aplikacji multimedialnej będzie można przeglądać atlas Wielkiej Wojny (na ekspozycji znajdzie się też jego oryginał) – wydawany w Niemczech co tydzień od 1914 do 1918 roku. Aplikacja ta pozwoli śledzić sytuację na frontach dzień po dniu. Do armii państw zaborczych powołano około 2 miliony żołnierzy narodowości polskiej. Najwięcej, bo ponad 200 tysięcy, do armii austro-węgierskiej. Walkę i życie frontowe zilustrują fotografie z albumu pamiątkowego 16 Pułku Strzelców z Krakowa powstałego w latach 1916–1917 na froncie wschodnim.

Opowieść o Legionach Polskich rozpoczynać się będzie pamiątkami związanymi z formowaniem 1 Kompanii Kadrowej na krakowskich Oleandrach, zatem w sąsiedztwie obecnej lokalizacji Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie. Tworzenie Legionów Polskich, walczących u boku armii austro-węgierskiej przeciw Rosji, możliwe było dzięki działalności utworzonego 16 sierpnia 1914 roku w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego, zaplecza politycznego i organizacyjnego tej formacji. Na wystawie znajdzie się skrzynia intendentury Legionu Zachodniego, w której wystawiono wydawnictwa opracowane przez Komitet. Dochód z ich sprzedaży pomagał finansować zaopatrzenie Legionów. Pamiętać należy, że była to formacja ochotnicza.

Miejsca walk zilustrowane zostaną szkicami sytuacyjnymi i portretami wykonanymi w czasie wolnym od służby przez artystów służących w Legionach: Leopolda Gottlieba, Stanisława Janowskiego, Leona Czechowskiego, Henryka Kunzeka, Karola Maszkowskiego, Zygmunta Rozwadowskiego, Wincentego Wodzinowskiego, Józefa Świrysza-Ryszkiewicza, Franciszka Jaźwieckiego i Edwarda Rydza-Śmigłego. Wśród obrazów i rzeźb przeważają portrety legionistów oraz obrazy dokumentujące miejsca ich walk.

Pokazane będą także projekty rysunkowe umundurowania dla ułanów Legionów Polskich autorstwa Stefana Filipkiewicza oraz wykonane przez Antoniego Procajłowicza projekty odznak pamiątkowych i okolicznościowych wraz z ich realizacjami. Na wystawie zobaczymy także karykatury Kazimierza Kostynowicza, zespół fotografii frontowych, wykonanych w latach 1914–1918 przez Stanisława Janowskiego oraz „Siwy strzelca strój” – umundurowanie Legionów Polskich.

Honorowy patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego nad obchodami 100. Rocznicy Legionowego Czynu Niepodległościowego.

Wystawa jest prezentowana w ramach centralnych uroczystości 100-lecia wybuchu I wojny światowej i legionowego czynu niepodległościowego na terenie województwa małopolskiego.

Kurator: Piotr Wilkosz

Aranżacja plastyczna: Rafał Bartkowicz

Koordynator: Bogusław Ruśnica

Organizator wystawy: Muzeum Narodowe w Krakowie we współpracy z Wojewodą Małopolskim

Wsparcie finansowe: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Małopolski Urząd Wojewódzki, Centrum Nowoczesnych Technologii S.A.

Mecenas Muzeum Narodowego w Krakowie: PZU

/projekt dofinansowano z Funduszu Prewencyjnego PZU/

Honorowy patronat medialny: Polskie Radio S.A.