Hilary Mantel – „Na szafocie” – recenzja i ocena
Lord Sekretarz władcy, mającego, prócz krzaczka różanego, symbole Anglii, Francji i Irlandii na tarczy herbowej oraz zwierzchność nad Kościołem i duszami swych poddanych, z pewnością może pasjonować i pasjonuje badaczy epoki Tudorów. Jest to bowiem – jak to mawiają za Atlantykiem – self-made man. Postać zawdzięczająca swoją pozycję umiejętnemu wykorzystaniu nadarzających się okazji.
Jednak Cromwell to nie tylko inteligentny i błyskotliwy prawnik, przy którym „falandyzacja” prawa wydaje się działaniem w granicach ustalonych reguł. Jest kimś więcej niż oddanym ministrem humorzastego i pełnego sprzecznych namiętności monarchy. Cromwell na kartach spisanych przez Hilary Mantel okazuje się człowiekiem. Pracowitym, cynicznym, pamiętliwym, zimnym i kalkulującym – ale jednak zalicza się do gatunku homo sapiens. Autorka sprawia, że zaczynamy patrzeć na niego inaczej, widzimy bowiem motywacje jego czynów. Może i niskie są na ogół jego pobudki – ale są też po prostu ludzkie.
Hilary Mantel proponuje czytelnikowi intrygujące wyjaśnienie dramatycznych wypadków, jakie miały miejsce na angielskim dworze królewskim na wiosnę 1536 r. Otóż królowa Anna Boleyn z racji niemożności zapewnienia królowi męskiego potomka znalazła się w sytuacji, delikatnie mówiąc, kłopotliwej. A Cromwell, znany z umiejętności i dobrej pamięci, postanowił upiec dwie pieczenie na jednym ogniu – rozwieść króla i przy okazji pomścić swojego mentora, kardynała Thomasa Wolseya. Lord Sekretarz udowadnia tym, że nic, co ludzkie, nie jest mu obce oraz że zemstę najlepiej przyrządza się długo, z najwyższą starannością i na zimno.
Wbrew pozorom nie jest to nowa koncepcja w literaturze pięknej traktującej o Wielkiej Sprawie króla Henryka VIII. Podobną sugestię wysunął już George Bidwell w swoim Rubasznym królu Halu. Mantel z kolei proponuje ciekawą interpretację faktu, że wraz z Anną pod topór poszło pięciu niewinnych mężczyzn: szwagier królewski, przyjaciel króla oraz trzech młodych szlachciców. Szczególnie ciekawie Mantel – oczywiście przy pomocy mistrzowskiego pióra – wkomponowała w treść ustalenia badań Erica Ivesa dotyczących właśnie kwestii upadku osławionego markiza Pembroke (Anna jako piewsza kobieta otrzymała ten dziedziczny tytuł szlachecki, co było nie lada wyróżnieniem).
Dzięki solidnej kwerendzie oraz przygotowaniu autorki mamy otrzymujemy ciekawą książkę ukazującą intrygujące portrety psychologiczne z czasów epoki Tudorów. W powieści Na szafocie, podobnie jak w pierwszej części cromwellowskiego cyklu pióra tej samej autorki, W komnatach Wolf Hall, to nie Henryk Tudor jest głównym bohaterem, ale jego otoczenie.
Podobno HBO zamierza na podstawie twórczości Hilary Mantel nakręcić kolejny serial kostiumowy. Sądząc po recenzowanej pozycji – czterem sezonom Tudorów przybędzie z pewnością groźny konkurent do miana ekranowej wizji czasów Henryka Tudora.
Zobacz też:
Redakcja i korekta: Agnieszka Kowalska
