Havel na hrad! – w rocznicę śmierci Vaclava Havla
Tysiące wypalonych zniczy, liściki, flagi i kwiaty zalegały jeszcze w styczniu tego roku przy pomniku św. Wacława w centrum Nowego Miasta w Pradze. Były aktem wdzięczności dla zmarłego rok temu Vaclava Havla. Napis „Havel na hrad”, umieszczany przy płonących świecach, zyskiwał zupełnie nowe znaczenie.
REKLAMA
Plac św. Wacława na praskim Nowym Mieście był świadkiem najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Czech. Na nim nasi południowi sąsiedzi przeżywali wspaniały czas odzyskania niepodległości w 1918 roku, na nim skoncentrowało się szereg wydarzeń Praskiej Wiosny, na nim wreszcie odbywały się wiece w czasie Aksamitnej Rewolucji. Na przełomie 2011 i 2012 roku, Plac św. Wacława stał się miejscem podziękowania i pożegnania Vaclava Havla - wybitnego intelektualisty, lidera czeskiej opozycji antykomunistycznej, prezydenta Czech. 
Havel zmarł 18 grudnia 2011 roku w swoim domu w Hrádečku, po długiej i ciężkiej chorobie. Kilka dni przed śmiercią spotkał się ze swoim przyjacielem Dalajlamą. Poruszał się już wtedy na wózku i z trudem mówił. Jego śmierć spotkała się z licznymi komentarzami na świecie. Czeski pisarz Milan Kundera stwierdzić miał: "Najważniejsze dzieło Václava Havla to jego własne życie" 
Vaclav Havel urodził się 5 października 1936 roku w Pradze. Pochodził z rodziny intelektualistów i znanych praskich przedsiębiorców. Jego dziadek - Vácslav Havel - zbudował słynny Pałac Lucerna, mieszczący się na rogu ulicy Štěpánskiej i Vodičkovej. 
W wieku 19 lat zadebiutował w piśmie "Květen". Pisał także m.in. dla "Literárnych novin", "Sešity pro mladou literatury", "Tvářu" i "Zítřku". Pracował jako pracownik techniczny w Teatrze ABC i Teatrze "Na Balustradzie". Tam też rozpoczął pisanie swoich pierwszych dramatów. W 1963 roku na deskach Teatru "Na Balustradzie" wystawiony został dramat Havla "Zahradní slavnost". 
O Havlu stało się głośno w 1967 kiedy IV Kongresie Pisarzy Czechosłowacji skrytykował cenzurę i socrealistyczne wpływy w literaturze. Po tym wystąpieniu spadał na niego fala krytyki i represji. Odegrał ważną rolę w wydarzeniach praskiej wiosny, organizując intelektualistów czeskich wokół Koła Pisarzy Niezależnych. W 1969 roku opublikował tekst "Český úděl?", będący zarówno polemiką z tekstem "Český úděl" Milana Kundery jak i wykładem jego poglądów na temat czeskości oraz walki z systemem komunistycznym. Po stłumieniu praskiej wiosny zakazano wystawiać jego sztuk i zwolniono z teatru. 
Havel był inicjatorem powstania deklaracji Karty 77, wskazującej przypadki łamania praw człowieka przez system komunistyczny i domagającej się ich respektowania. Inicjatywa została utworzona pod wpływem represji jakie spadły na czeski zespół rockowy "The Plastic People of the Universe". Karta 77 była próbą organizacji i zjednoczenia ruchów opozycyjnych. Po ogłoszeniu deklaracji Havel został aresztowany, a następnie skazany za rok więzienia. 
Do roku 1989 tworzył jeden z ważniejszych ośrodków opozycyjnych w Czechach. Aktywnie współpracował z KORem i "Solidarnością". W związku ze swoją działalnością był kilkakrotnie aresztowany i skazywany na więzienie. Jednocześnie zyskiwał popularność na Zachodzie. O ile Lech Wałęsa stał się symbolem antykomunistycznych protestów robotniczych, o tyle Havel uważany był za znak oporu inteligencji. W roku 1989 stanął na czele tzw. aksamitnej rewolucji. 19 listopada zwołał zebranie wszystkich środowisk demokratycznych. Zdecydowano wtedy o stworzeniu Forum Obywatelskiego - organizacji reprezentującej głos opozycji. Jego wystąpienie z balkonu wydawnictwa Melantrich stało się symbolem upadku systemu w Czechosłowacji. 
W czasie demonstracji tłum wznosił okrzyki "Havel na hrad", domagając powołania Havla na urząd prezydenta Czechosłowacji. 10 grudnia do dymisji podała się dotychczasowa głowa państwa - komunista, Gustáv Husák. 29 grudnia 1989 roku, pod wpływem nacisku opinii publicznej, jednogłośnie dokonano jego wyboru. Stał się 9. prezydentem Czechosłowacji i pierwszym niekomunistycznym po 41. latach. 
W 1990 wybór Havla został ponowiony przez wyłonione w wolnych wyborach Zgromadzenie Federalne. Choć był zwolennikiem zachowania federacji, nie czynił większych przeszkód procesowi rozpadu Czechosłowacji. Po ostatecznym rozpadzie, został wybrany na prezydenta Czech. Funkcję tę pełnił do 2 stycznia 2003 roku. Przeprowadził Czechów przez okres reform systemowych. Doprowadził do wstąpienia swojego kraju do NATO i Unii Europejskiej. Za działalność polityczną i zasługi dla państwa czeskiego został odznaczony Orderem Białego Lwa I klasy i Orderem T. G. Masaryka. 
Po zakończeniu kariery politycznej kontynuował swoją działalność pisarską. Zajmował się również działalnością założonej przez siebie fundacji Wizja 97 wspierającej działania na rzecz kultury, edukacji i rozwoju humanistyki 
Na wieść o jego zgonie, na Plac św. Wacława wyległy tłumy Czechów. Ludzie pojawili się też pod domem zmarłego. Stawiano nie tylko znicze, ale też...butelki jego ulubionego piwa. Po raz kolejny zabrzmiał okrzyk "Havel na hrad!" domagający się pochowania Havla w katedrze św. Wita. Jednakże zgodnie z wolą zmarłego, urnę z jego prochami pogrzebano na cmentarzu na Vinohradach w Pradze. REKLAMA
Komentarze
