Grzegorz Śliżewski – „Karmazynowy błękit nieba. Działania bojowe I Polskiego Skrzydła myśliwskiego w 1941 roku” – recenzja i ocena
Grzegorz Śliżewski – „Karmazynowy błękit nieba. Działania bojowe I Polskiego Skrzydła myśliwskiego w 1941 roku” – recenzja i ocena
Tę nieco przysłoniętą większymi bitwami opowieść zdecydował się przybliżyć szerszemu gronu czytelników doktor Grzegorz Śliżewski. Biograf i monografista, znawca dziejów naszego lotnictwa w latach 1918-1947, ze szczególnym uwzględnieniem losów polskich pilotów i polskich jednostek u boku aliantów zachodnich podczas II wojny światowej. Autor kilkunastu książek, z których większość koncentruje się na wydarzeniach z lat 1939-1941, czyli walkach o francuskie i brytyjskie niebo.
Książka to wyczerpujący i bardzo skrupulatnie sporządzony opis funkcjonowania I Polskiego Skrzydła Myśliwskiego w 1941 roku. Roku, w którym lotnictwo alianckie skupione dotąd na obronie Wielkiej Brytanii przeszło do śmiałej ofensywy przeciw Luftwaffe nad okupowaną Francją. Poza słynnym dywizjonem 303 w skład I PSM wchodziły także inne jednostki polskie i brytyjskie, a poza Polakami i Brytyjczykami służyli w nich również Czesi i Słowacy. Dzień po dniu, przedstawione są absolutnie wszystkie loty bojowe, z uwzględnieniem ich składu osobowego, godzin trwania, miejsca, przebiegu i skutków każdego z nich. Autor nie pomija żadnego szkolenia, lotu operacyjnego, zwycięstwa, straty, a nawet urlopów pilotów czy wypadów na dancingi. Nic nie mogło zostać pominięte.
Książka w oparta jest na szeroko zakrojonej kwerendzie archiwalnej, na podstawie której odtworzono działalność I PSM dosłownie dzień po dniu. Niektóre z opisów kolejnych wydarzeń są kronikarsko zwięzłe – nie codziennie dochodziło przecież do walk powietrznych na śmierć i życie. Trudno napisać coś odkrywczego o kolejnym z rzędu dniu, w którym pogoda uniemożliwiła starty, a jedynym ważnym wydarzeniem był powrót kolegi z urlopu. Wiele z nich, co jest ogromną wartością tej pracy, zostało jednak okraszonych fragmentami wspomnień pilotów lub cytatami z kronik dywizjonów. Ubogaca i urozmaica to opis przebiegu służby, pozwalając spojrzeć na nią również z perspektywy kokpitu czy pokoju operacyjnego. Część z tych tekstów źródłowych po raz pierwszy jest publikowana właśnie w tej monografii.
Ważnym elementem pracy było ustalenie, w jakich operacjach i w jakiej skali uczestniczyli polscy lotnicy, jakie były ich cele, a przede wszystkim, jakie były efekty wykonanych zadań. Jak w każdej chyba monografii dotyczącej walk powietrznych, w tej również nie mogło zabraknąć elementu weryfikacji liczby zestrzeleń zgłoszonych przez pilotów z danymi wynikającymi z raportów wywiadu czy zachowanych dokumentów jednostek niemieckich.
Książka przytłacza rozmiarem, gdyż liczy sobie aż 1064 stron. Co warto podkreślić, wiele z tematów, zagadnień czy danych liczbowych i osobowych pojawia się w formie ogólnodostępnej po raz pierwszy właśnie w tej pracy. Znaczną jej część tworzy aneks, wart oddzielnego omówienia. Jest on efektem długotrwałej, benedyktyńskiej wręcz pracy i zawiera wykaz każdego lotu bojowego wykonanego przez I PSM w 1941 roku. Drugą, nie mniej dokładnie opracowaną częścią aneksu jest zbiór notek biograficznych personelu latającego, który przewinął się w omawianym okresie przez tę jednostkę. Opracowanie bardzo szczegółowe, zebrane w jednym miejscu, do którego przez lata będą zaglądać kolejne pokolenia historyków piszących o polskich skrzydłach.
