Gordon Pape, Tony Aspler – „Smak zła” – recenzja i ocena
Gordon Pape, Tony Aspler – „Smak zła” – recenzja i ocena
Z powodu obsesyjnego strachu przed otruciem, Adolf Hitler zatrudniał kilkanaście kobiet, których zadaniem było próbowanie każdego posiłku zanim trafił na jego stół. Z piętnastu testerek wojnę przeżyła tylko jedna z nich, Margot Woelk, która dopiero pod koniec życia zdecydowała się opowiedzieć o swoich doświadczeniach. Na podstawie jej historii powstało kilka książek, miedzy innymi „Przy stole z Hitlerem” Roselli Postorino. Losy kobiet będących tak blisko Hitlera wciąż budzą zainteresowanie, czego dowodem jest recenzowana publikacja „Smak zła”.
Autorzy książki, Tony Aspler i Gordon Pape, we wstępie zaznaczają, że opowieść ukazana w książce jest fikcją, choć opartą na faktach. Główna bohaterka jest wytworem wyobraźni, zainspirowana prawdziwą historią testerek Hitlera. Autorzy deklarują, że postarali się wiernie oddać tło historyczne, zwłaszcza jeśli chodzi o chronologię wydarzeń podczas II wojny światowej, przedstawiona przez nich bibliografia jest jednak dość skąpa, zważywszy na temat, który podjęli.
„Smak zła” opowiada o losach Gretchen von Bismarck, młodej dziewczynie, która po powrocie ze szkoły w Szwajcarii szkoli się, aby zostać kucharką w najlepszym berlińskim hotelu. Jej ojciec jest przyjacielem i pracownikiem głównego architekta Hitlera, Alberta Speera, który jest jednym z głównych bohaterów powieści. Niedługo po wybuchu II wojny światowej Gretchen przykuwa uwagę Speera jako potencjalna kandydatka na jedną z testerek jedzenia wodza III Rzeszy i w dwa lata później rozpoczyna pracę. Zajęcie utrzymane jest w najściślejszej tajemnicy i Gretchen rozpoczyna niebezpieczne życie przebywając w najbliższym otoczeniu Hitlera.
Jej sytuacja staje się jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy na jaw wychodzi rodzinny sekret i okazuje się, że jej prawdziwą matką jest Żydówka. Gretchen codziennie obcuje z nazistowskimi dygnitarzami i samym Hitlerem, przez co ma okazję poznać ich od strony prywatnej. Charakterystyka postaci historycznych oparta została w głównej mierze na źródłach, choć momentami dochodzi do głosu fikcja literacka. Przerażona działaniami wojennymi i zbrodniami, Gretchen postanawia wykorzystać swoją pozycję i otruć Hitlera. Albert Speer, podczas wojny pełniący funkcję ministra uzbrojenia i amunicji, widząc nieuchronną klęskę Niemiec i chcąc nie dopuścić do całkowitego zniszczenia kraju, również próbuje przeprowadzić zamach na życie wodza III Rzeszy.
Książka przedstawia losy Gretchen von Bismarck równolegle z wydarzeniami II wojny światowej, liczne cytaty z komunikatów aliantów i Niemców relacjonujących działania wojenne pomagają w oddaniu tła historycznego i dodają dynamiki akcji powieści. Główny wątek pracy bohaterki jako testerki posiłków Hitlera jest niesłychanie interesujący ze względu na przedstawiony w nim obraz dyktatora. Opisane zostały jego zwyczaje żywieniowe, upodobania kulinarne i problemy zdrowotne, dając czytelnikowi wgląd w intymne aspekty jego życia. Praca Gretchen wiązała się z nieustannym niebezpieczeństwem, książka przepełniona jest więc atmosferą strachu, a przeżycia bohaterów opisane są z dużą dozą dramaturgii, pasującą zresztą do wydarzeń, w których biorą udział.
Recenzowana publikacja to fabularyzowana historia jednej z kilkunastu kobiet, których zadaniem było chronić Hitlera przed otruciem. Wątki obyczajowe odgrywają główną rolę, warstwa historyczna ukazana jednak została z dbałością o zgodność z faktami, choć zdarzają się nieścisłości lub przeinaczenia. Albert Speer w powieści ukazany jest zaskakująco jako jedna z pozytywnych postaci, zgodnie z tworzonym przez niego samego mitem „przyzwoitego narodowego socjalisty”, który nie miał pokrycia w rzeczywistości.
Jak pisze w posłowiu prof. Eugeniusz Cezary Król, ukazane w książce informacje należy traktować z pewną dozą sceptycyzmu i potraktować „Smak zła” jako przyczynek do dalszych poszukiwań historycznych. Z pewnością stanowi ciekawą i wciągającą lekturę, która może zainteresować czytelnika tematem i zainspirować do dalszego zgłębiania ukazanej w niej historii.
