Ewa Winnicka – „Nowy Jork zbuntowany. Miasto w czasach prohibicji, jazzu i gangsterów” – recenzja i ocena

Przeczytaj fragment tej książki

W serii PWN-u znalazły się już dwie inne książki podobne podróże nam umożliwiające: Paryż. Miasto sztuki i miłości w czasach belle époque oraz Berlin. Szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka. Tym razem wydawnictwo zabiera nas do niezwykle barwnego Nowego Jorku. Począwszy od lat 20. – kiedy to w życie weszła 18. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, zakazująca produkcji, sprzedaży i picia alkoholu, Winnicka otwiera przed nami mroczne zakątki rosnącej w siłę metropolii. Prohibicja, w myśl której Amerykanie mieli zachowywać wstrzemięźliwość oraz poprawić swoje morale, przyniosła wręcz odwrotne skutki – jak grzyby po deszczu zaczęły wyrastać nielegalne bary serwujące drinki oraz piwo. Zgubna nauka dzieci, że nawet jeden drink może wypalić gardło, brzuch, a także wyżreć wątrobę i nerki zbiegła się w czasie z postępującą liberalizacją obyczajów, narodzinami nowej mody, rozrastaniem się miasta, napływem imigrantów, upowszechnieniem kina i telewizji. Wszystkie te zmiany miały ogromny wpływ na kształt obecnego Nowego Jorku i – wbrew pozorom – nie zachodziły w odległych czasach. Prohibicja jednoznacznie podzieliła amerykańską ludność na „suchych” – jej zwolenników – i „mokrych” – jej przeciwników. Toczący się od lat spór między konserwatystami a liberałami w kwestii prohibicji stał się jaskrawy jak nigdy wcześniej.

Symbolem walki o trzeźwość zostaje Carrie Nation. Jej pijąca matka zmarła w szpitalu psychiatrycznym, ponieważ była przekonana, że jest królową Wiktorią. Pierwszy mąż Carrie zmarł z przepicia, a małżeństwo z drugim skończyło się bolesnym rozstaniem. Rozczarowana Carrie całe swoje życie postanowiła poświęcić walce z salonem, który odebrał jej radość życia. Walkę rozpoczęła od rodzinnego stanu Kansas. […] Carrie pisała listy i petycje, w których zwracała uwagę na łamanie przepisów. Wszystko bezskutecznie. Potem wzięła sprawy w swoje ręce. Najpierw sięgnęła po kamienie i siekierę. Tak uzbrojona, szaleńczymi ciosami niszczyła salon za salonem.

Tytuł sugerujący, że podczas lektury książki dowiemy się wiele na temat mrocznej strony Nowego Jorku u progu XX wieku, po przeczytaniu publikacji może wydać się zbyt wąski. Owszem, główny wątek – prohibicja, narodziny jazzu, gangsterskie porachunki – jest dominujący, jednakże na kartach książki znajdziemy o wiele więcej informacji związanych z ówczesnym życiem mieszkańców Nowego Jorku. Moda, kabaret, teatr, kino, motoryzacja – to tylko część z nich. Książka składa się z pięciu głównych rozdziałów, każdy z nich został zaś podzielony na kilka mniejszych podrozdziałów, które – niestety – nie zostały uwzględnione w spisie treści. Jest to jedyne niedopatrzenie, jakie można zarzucić książce Winnickiej – dokładny podział w spisie treści znacznie ułatwiłby poruszanie się po pracy.

Ewa Winnicka napisała książkę, jakiej nie powstydziłaby się żadna sława literackiego światka. Wydania popularnonaukowe bardzo często popadają w skrajności: albo są zbyt przesycone naukowym językiem, od którego autor starając się uciec, nie potrafi wystarczająco skupić się na treści, w wyniku czego powstaje książka „naukowa dla każdego”, albo język jest zbyt prosty, żeby nie powiedzieć: kolokwialny. Winnickiej nie można tego zarzucić, jest autorka świadomą swojego warsztatu. Jednocześnie należy mieć na uwadze ogrom trudu, jaki zadała sobie, by książka mogła powstać. Niepozorne 276 stron kryje niezliczoną ilość informacji, poszczególne stronice niemal „kipią” danymi. Nie oznacza to jednak, że książka cierpi na nadmiar treści – wręcz przeciwnie – jest publikacją, którą czyta się z zapartym tchem. Winnicka potrafi sprawnie serwować czytelnikowi dużą dawkę informacji pod postacią historyjek, anegdot, cytatów oraz innych „case’ów”. W rozdziale zatytułowanym Spódniczka pani Smith czytamy:

Oto więc widzimy, jak pan Smith i jego żona schodzą na śniadanie z pierwszego piętra swojego domu na przedmieściach metropolii. Mieszkają na północ od Manhattanu, gdzieś nad rzeką Hudson, w Upper State. O ile marynarka pana S. nie różni się znacznie od tej noszonej dziesięć lat wcześniej (być może jego spodnie są tylko odrobinę węższe), to spódnica pani S. sięga już cześć cali ponad ziemię. […] Ma na sobie halkę i bluzkę, używa pudru, ale raczej nie będzie się dziś malować. Wprawdzie stosowanie kosmetyków nie jest już oznaką lekkich obyczajów, ale większość kobiet o właściwych manierach stroni jeszcze od różu.

Obok książki Winnickiej nie sposób przejść obojętnie jeszcze z jednego powodu – szaty graficznej. Starannie zaprojektowana okładka, dobór kolorystyki, układ typograficzny – wszystkie te elementy zostały starannie przemyślane i umiejętnie podkreślają popularnonaukowy charakter książki. Tym, co niewątpliwie stanowi o jej wartości, są również fotografie – obecne na każdej stronie, w większość czarno-białe zdjęcia, reprodukcje, plakaty, wycinki z gazet, grafiki – pozwalające czytelnikowi dokładniej wyobrazić sobie opisywany świat. Trudno byłoby pisać o gwiazdach filmowych XX wieku bez pokazania ich twarzy.

Książka doskonale nadaje się na prezent. Ekskluzywne wydanie, bogato zdobione fotografiami będzie stanowiło ozdobę każdej domowej biblioteczki.

Redakcja i korekta: Agnieszka Kowalska