Edith Sheffer – ,,Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy” – recenzja i ocena
Edith Sheffer –,,Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy” – recenzja i ocena
Rzeczowe omówienie problematyki tzw.,,higieny rasowej” panującej w Trzeciej Rzeczy jest niezwykle trudnym zadaniem. Po dziś dzień wzbudza silne emocje. Książka,,Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy”, czasem w brutalny sposób, pokazuje to, co człowiek może zrobić drugiemu – słabszemu – człowiekowi. W tym wypadku przeraża w szczególny sposób, bowiem ofiarami niemieckiej machiny stały się niewinne dzieci.
Edith Sheffer jest historyczką zajmująca się nazistowskimi Niemcami oraz historią Europy Wschodniej. Pracuje w Instytucie Studiów Europejskich na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Jej najnowsza książka to popularnonaukowa publikacja, opatrzona pełnym aparatem bibliograficznym, opowiadająca o selekcji ludności i,,higienie rasowej” w Trzeciej Rzeczy.
Historia pokazała, jak po II wojnie światowej rozliczono lekarzy i personel medyczny wysyłający dzieci,,chore” na śmierć. Niektórzy doczekali się procesów, inni nawet kary śmierci (jak Ernst Illing). Niestety z braku dowodów wielu z nich pozostało bezkarnych dożywając sędziwego wieku. Kluczowym lekarzem podczas selekcji,,chorych fizycznie i umysłowo” oraz zdrowych dzieci był H. Asperger. Postać co najmniej kontrowersyjna i dwuznaczna. Jego niekonsekwencja zarówno naukowa, jak i światopoglądowa, miała ogromny wpływ na życie wielu dzieci. Ta książka przedstawia zmienność człowieka, który podczas II wojny światowej zrobił zawrotną karierę naukową, kontynuując ją także w czasach późniejszych. Podobnie, jak wielu jemu podobnych, również i Aspergera ominęła kara za popełnione uczynki.
Publikacja jest pełna cennych informacji historycznych podanych w przystępnej formie. Wykorzystano w niej pełen aparat bibliograficzny przeznaczony dla osób chcących zgłębić omawianą tematykę. Mimo nielicznych fragmentów, które mogą niekiedy przyprawić o ból głowy, autorka starała się ugładzić brutalność,,higieny rasowej” w Trzeciej Rzeszy. Dzięki temu recenzowana książka nadaje się dla czytelników o słabszych nerwach. Dodatkowym plusem jest kilka rycin ukazujących głównie personel medyczny i naukowy. Choć przyznam szczerze, zabrakło mi większej liczby fotografii przedstawiających samą klinikę w Spiegelgrund.
W książce znalazła się pewna liczba błędów redakcyjnych (m.in. na str. 161 jest słowo,,wpierać” zamiast,,wspierać”; str. 207,,o” zamiast,,do”; str. 282,,Grupy Operacyjne wymordowały około 2 milionów. Żydów w masowych egzekucjach”). Gdyby błędy te stanowiły wyjątki, nie zwróciłabym na nie większej uwagi. Podobnych błędów jest jednak więcej. Uwagi mam do samego przekładu, a niektóre zdania brzmią dość,,nieelegancko” i nieskładnie (np. str. 293:,,W 1939 roku czołowy psychiatria dziecięcy, Werner Villinger, który wkrótce miał zostać czołowym,,ekspertem” programu T4, klasyfikującym dorosłych do likwidacji, analizującym,,zdolność wspólnotową” ([Gemeinschaftsfӓhigkeit]) dzieci i tworzącym prostą matrycę,,charakterologiczną” oraz oddzielającym „mniej kontaktowych, o usposobieniu chłodnym do zimnego”, co wynikało z jakości ich „Gemüt”). Przez takie zdania płynność czytania nieco traci na dynamice, ponieważ niektóre z nich trzeba przeczytać wielokrotnie. Gdyby nie to, moja ocena recenzowanej publikacji byłaby jeszcze wyższa.
Książka Edith Sheffer niewątpliwie poszerza horyzonty i ukazuje temat tabu działań w Trzeciej Rzeczy przed i podczas II wojny światowej. Pozycja bibliograficzna zarówno dla historyka, pasjonata historii, jak i laika, chcącego zgłębić wiedzę na omawiany temat. Wartościowa przede wszystkim dla osób dorosłych, ale także dla młodzieży chcącej zrozumieć, do czego może posunąć się człowiek.
