[snippet-388]

[GALLERY]https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/1.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/1_600x366_thb_1996251.jpg;W drugiej połowie XIV w. powoli stawało się oczywiste, że Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie będą musiały zacieśnić ze sobą polityczne więzy. Dla wciąż pogańskiej Litwy zdecydowanie lepszym wyborem było przyjęcie chrztu „drogą polską” niż rękami zakonu krzyżackiego. Dla Polski takie rozwiązanie było z kolei okazją do zadziałania na niekorzyść krzyżackiego wroga, dodatkowo na korzyść sojuszu działały czynniki ekonomiczne. Przypieczętowaniem współpracy miało okazać się małżeństwo Jadwigi Andegaweńskiej, małoletniej wciąż władczyni, z dużo starszym od niej wielkim księciem Jogailą. 14 sierpnia 1385 roku w Krewie wydano akt zawiązujący polsko-litewską unię, w ramach którego Jogaila przyjmował na siebie zobowiązania, w zamian za które miał otrzymać rękę Jadwigi i tron Polski... (fot. akt unii krewskiej, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/2.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/2_530x600_thb_369881.JPG;By zawrzeć małżeństwo z Jadwigą, musiał przyjąć chrzest (otrzymał później imię Władysław), podobnie musieli uczynić zresztą jego dworzanie i litewskie możnowładztwo. W szerszej perspektywie Jagiełło miał przeprowadzić chrystianizację Litwy. Innym zobowiązaniem było podjęcie prób odzyskania ziem utraconych przez Polskę na rzecz Krzyżaków... (fot. obraz upamiętniający unię krewską z XIX wieku, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/3.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/3_600x407_thb_98074.jpg;W perspektywie dalszego biegu dziejów najciekawszy wydaje się jednak zapis o tym, że Jagiełło ma przyłączyć w końcu ziemie litewskie i ruskie do Korony Królestwa Polskiego (fot. zamek w Krewie, miejsce zawarcia unii na XIX-wiecznej rycinie autorstwa Napoleona Ordy, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/4.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/4_600x590_thb_3037777.jpg;Kolejnym aktem, który z jednej strony potwierdzał postanowienia krewskie, a z drugiej nieco modyfikował wzajemne stosunki obu państw, była unia wileńsko-radomska z 1401 roku. Nim podpisano dokument, na Litwie namiestnikiem Jagiełły od niemal dekady był jego kuzyn Witold Kiejstutowicz, który przez lata starał się prowadzić niezależną politykę, sprzymierzając się np. z Krzyżakami. Sytuacja zmusiła go jednak w końcu do unormowania stosunków z Jagiełłą. W 1401 roku podpisano akt, w ramach którego Witold zostawał dożywotnio wielkim księciem Litwy, uznając jednak jednocześnie oficjalnie władzę zwierzchnią Władysława Jagiełly. Potwierdzono też konieczność włączenia Litwy do Korony, jednak z odstąpieniem tego kroku na czas życia Witolda. Istotne jest to, że sygnatariuszami byli nie tylko panowie polscy, ale też bojarzy litewscy (fot. Polska i Litwa za panowania Jagiełły, aut. Poznaniak, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/5.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/5_600x261_thb_3142100.jpg;Nic tak nie cementuje przymierza, jak wspólny wróg. Polska i Litwa zmierzyły się z nim w końcu także w ramach tzw. wielkiej wojny z zakonem krzyżackim. Trwający w latach 1409-1411 konflikt przyniósł najbardziej znaną bitwę w dziejach Polski, czyli oczywiście starcie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku (fot. obraz _Bitwa pod Grunwaldem_ autorstwa Jana Matejki, 1878, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/6.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/6_600x450_thb_2964101.JPG;Niebawem, bo 2 października 1413 roku zawarto kolejny istotny, zwłaszcza z punktu widzenia Litwy akt. Unia w Horodle, oprócz potwierdzenia dotychczasowych wzajemnych stosunków polsko-litewskich, znacząco podwyższała rangę katolickich panów litewskich, którzy zostali zrównani ze szlachtą polską. Porozumienie horodelskie do tego zaznaczało, że po śmierci Witolda zapanuje zasada, w myśl której wielkiego księcia Litwy wybierać będzie król polski w porozumieniu z litewskimi możnymi (fot. kopiec usypany w 1861 roku w Horodle, dla uczczenia 448 rocznicy Unii, aut. Uhm, opublikowano na licencji "Creative Commons CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Przekazanie do Domeny Publicznej":https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.pl)@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/7.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/7_600x391_thb_307936.jpg;Na dwa lata przed śmiercią Jagiełły wzajemne relacje Polski i Litwy pozostawały dosyć luźne, złączone przede wszystkim przez osobę władcy. W 1432 roku w Grodnie odnowiono więc dawne postanowienia. W ramach kolejnej unii zarządzono, że po śmierci wielkiego księcia Zygmunta Kiejstutowicza władanie na Litwie trafi w ręce synów Jagiełły. Kolejny raz potwierdzono też prawa bojarów, niezależnie od ich wyznania (katolickiego lub prawosławnego) (fot. Grodno na panoramie Brauna i Hogenberga z ok. 1575 r., domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/8.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/8_457x600_thb_89258.jpg;Po śmierci Jagiełły tron przejął Władysław zwany później Warneńczykiem, a następnie Kazimierz Jagiellończyk, który po śmierci Zygmunta Kiejstutowicza został wcześniej także wielkim księciem Litwy. Gdy Kazimierz zmarł w 1492 roku, jego synowie objęli oddzielnie władzę w obu państwach: starszy Jan Olbracht zajął tron polski, młodszy Aleksander przejął Wielkie Księstwo Litewskie. Bracia jednak nie zwalczali się wzajemnie, lecz współpracowali,. co dało dogodne warunki do podpisania kolejnej unii, znanej jako krakowsko-wileńska. Kwestia wcielania Litwy do Polski została pominięta, natomiast podjęto się innych istotnych ustaleń: wzajemnej pomocy w razie wybuchu wojny (tej zresztą żadna ze stron nie mogła wypowiadać bez strony drugiej) oraz wzajemnych „konsultacji” przy wyborze władców. Akt podpisano odpowiednio 6 maja (Kraków) i 24 lipca (Wilno) 1499 r. (fot. Aleksander Jagiellończyk, wielki książę Litwy i późniejszy król Polski, na rysunku Jana Matejki, lata 90. XIX w., domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/9.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/9_600x594_thb_3405367.JPG;Już 2 października 1501 r. przyszedł czas na kolejny akt, który w swojej treści mógł być prawdziwie rewolucyjny, łącząc Polskę i Litwę unią realną, m.in. z ujednoliconym systemem monetarnym. Decyzja o połączeniu w taki sposób Polski i Litwy nie została _de facto_ zrealizowana, choć patrząc z perspektywy czasu, była to kolejna zapowiedź kierunku, w jakim pójdzie ten trwający wówczas od ponad stu lat sojusz. Unii z 1501 r. nosi miano mielnickiej, gdyż król Aleksander Jagiellończyk zatwierdził ją w Mielniku właśnie, 20 dni po tym, jak zawarto ją w Piotrkowie (fot. pieczęć miasta Mielnik z XVII w., aut. Bornholm, opublikowano na licencji "Creative Commons CC0 1.0 Universal (CC0 1.0)
Przekazanie do Domeny Publicznej":https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.pl).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/10.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/10_413x600_thb_62854.jpg;Do zawarcia polsko-litewskiej unii realnej potrzebna była duża unifikacja systemów prawnych obu podmiotów. Nim to jednak w ogóle mogło nastąpić, w kwestii Litwy wystąpiła konieczność przede wszystkim odpowiedniej kodyfikacji prawnej. Odpowiedzią było tutaj wydanie trzech statutów litewskich z lat 1529, 1566 i 1588 (fot. Pogoń na pierwszej stronie łacińskiej wersji pierwszego statutu litewskiego, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl). @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/11.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/11_600x450_thb_1930157.jpg;Prace w tej kwestii rozpoczęły się jeszcze za rządów Zygmunta Starego, kontynuowano je także pod berłem Zygmunta Augusta. Tu widoczny trzeci statut, wydany już po zawarciu unii lubelskiej, za czasów Zygmunta III Wazy (fot. Wojsyl, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl).  @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/12a.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/12a_600x477_thb_3214135.jpg;Po ponad 180 latach i licznych umowach wzajemnych, 1 lipca 1569 roku na sejmie walnym w Lublinie podpisano akt unii realnej, dzięki czemu powstało państwo znane nam jako Rzeczpospolita Obojga Narodów. Obie części składowe RON miały wspólnego monarchę, sejm, i walutę, prowadziły też razem politykę zagraniczną i obronną. Odrębne pozostały ich skarby, urzędy, wojska i sądownictwa (fot. akt unii lubelskiej, widoczne 77 pieczęci, domena publiczna). @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/13.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/13_486x600_thb_3304648.jpg;Wiekopomne wydarzenie przedstawione na obrazie  	Marcello Bacciarellego... (ok. 1785 r., domena publiczna)@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/14.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/14_600x348_thb_1674853.jpg;...i u Jana Matejki (1869, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/15.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/15_381x600_thb_811223.jpg;Symbole Polski i Litwy, orzeł biały i pogoń, razem na jednym herbie (autor nieznany, 1571, domena publiczna).

[GALLERY]https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/1.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/1_600x366_thb_1996251.jpg;W drugiej połowie XIV w. powoli stawało się oczywiste, że Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie będą musiały zacieśnić ze sobą polityczne więzy. Dla wciąż pogańskiej Litwy zdecydowanie lepszym wyborem było przyjęcie chrztu „drogą polską” niż rękami zakonu krzyżackiego. Dla Polski takie rozwiązanie było z kolei okazją do zadziałania na niekorzyść krzyżackiego wroga, dodatkowo na korzyść sojuszu działały czynniki ekonomiczne. Przypieczętowaniem współpracy miało okazać się małżeństwo Jadwigi Andegaweńskiej, małoletniej wciąż władczyni, z dużo starszym od niej wielkim księciem Jogailą. 14 sierpnia 1385 roku w Krewie wydano akt zawiązujący polsko-litewską unię, w ramach którego Jogaila przyjmował na siebie zobowiązania, w zamian za które miał otrzymać rękę Jadwigi i tron Polski... (fot. akt unii krewskiej, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/2.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/2_530x600_thb_369881.JPG;By zawrzeć małżeństwo z Jadwigą, musiał przyjąć chrzest (otrzymał później imię Władysław), podobnie musieli uczynić zresztą jego dworzanie i litewskie możnowładztwo. W szerszej perspektywie Jagiełło miał przeprowadzić chrystianizację Litwy. Innym zobowiązaniem było podjęcie prób odzyskania ziem utraconych przez Polskę na rzecz Krzyżaków... (fot. obraz upamiętniający unię krewską z XIX wieku, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/3.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/3_600x407_thb_98074.jpg;W perspektywie dalszego biegu dziejów najciekawszy wydaje się jednak zapis o tym, że Jagiełło ma przyłączyć w końcu ziemie litewskie i ruskie do Korony Królestwa Polskiego (fot. zamek w Krewie, miejsce zawarcia unii na XIX-wiecznej rycinie autorstwa Napoleona Ordy, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/4.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/4_600x590_thb_3037777.jpg;Kolejnym aktem, który z jednej strony potwierdzał postanowienia krewskie, a z drugiej nieco modyfikował wzajemne stosunki obu państw, była unia wileńsko-radomska z 1401 roku. Nim podpisano dokument, na Litwie namiestnikiem Jagiełły od niemal dekady był jego kuzyn Witold Kiejstutowicz, który przez lata starał się prowadzić niezależną politykę, sprzymierzając się np. z Krzyżakami. Sytuacja zmusiła go jednak w końcu do unormowania stosunków z Jagiełłą. W 1401 roku podpisano akt, w ramach którego Witold zostawał dożywotnio wielkim księciem Litwy, uznając jednak jednocześnie oficjalnie władzę zwierzchnią Władysława Jagiełly. Potwierdzono też konieczność włączenia Litwy do Korony, jednak z odstąpieniem tego kroku na czas życia Witolda. Istotne jest to, że sygnatariuszami byli nie tylko panowie polscy, ale też bojarzy litewscy (fot. Polska i Litwa za panowania Jagiełły, aut. Poznaniak, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/5.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/5_600x261_thb_3142100.jpg;Nic tak nie cementuje przymierza, jak wspólny wróg. Polska i Litwa zmierzyły się z nim w końcu także w ramach tzw. wielkiej wojny z zakonem krzyżackim. Trwający w latach 1409-1411 konflikt przyniósł najbardziej znaną bitwę w dziejach Polski, czyli oczywiście starcie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku (fot. obraz <i>Bitwa pod Grunwaldem</i> autorstwa Jana Matejki, 1878, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/6.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/6_600x450_thb_2964101.JPG;Niebawem, bo 2 października 1413 roku zawarto kolejny istotny, zwłaszcza z punktu widzenia Litwy akt. Unia w Horodle, oprócz potwierdzenia dotychczasowych wzajemnych stosunków polsko-litewskich, znacząco podwyższała rangę katolickich panów litewskich, którzy zostali zrównani ze szlachtą polską. Porozumienie horodelskie do tego zaznaczało, że po śmierci Witolda zapanuje zasada, w myśl której wielkiego księcia Litwy wybierać będzie król polski w porozumieniu z litewskimi możnymi (fot. kopiec usypany w 1861 roku w Horodle, dla uczczenia 448 rocznicy Unii, aut. Uhm, opublikowano na licencji "Creative Commons CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Przekazanie do Domeny Publicznej":https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.pl)@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/7.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/7_600x391_thb_307936.jpg;Na dwa lata przed śmiercią Jagiełły wzajemne relacje Polski i Litwy pozostawały dosyć luźne, złączone przede wszystkim przez osobę władcy. W 1432 roku w Grodnie odnowiono więc dawne postanowienia. W ramach kolejnej unii zarządzono, że po śmierci wielkiego księcia Zygmunta Kiejstutowicza władanie na Litwie trafi w ręce synów Jagiełły. Kolejny raz potwierdzono też prawa bojarów, niezależnie od ich wyznania (katolickiego lub prawosławnego) (fot. Grodno na panoramie Brauna i Hogenberga z ok. 1575 r., domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/8.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/8_457x600_thb_89258.jpg;Po śmierci Jagiełły tron przejął Władysław zwany później Warneńczykiem, a następnie Kazimierz Jagiellończyk, który po śmierci Zygmunta Kiejstutowicza został wcześniej także wielkim księciem Litwy. Gdy Kazimierz zmarł w 1492 roku, jego synowie objęli oddzielnie władzę w obu państwach: starszy Jan Olbracht zajął tron polski, młodszy Aleksander przejął Wielkie Księstwo Litewskie. Bracia jednak nie zwalczali się wzajemnie, lecz współpracowali,. co dało dogodne warunki do podpisania kolejnej unii, znanej jako krakowsko-wileńska. Kwestia wcielania Litwy do Polski została pominięta, natomiast podjęto się innych istotnych ustaleń: wzajemnej pomocy w razie wybuchu wojny (tej zresztą żadna ze stron nie mogła wypowiadać bez strony drugiej) oraz wzajemnych „konsultacji” przy wyborze władców. Akt podpisano odpowiednio 6 maja (Kraków) i 24 lipca (Wilno) 1499 r. (fot. Aleksander Jagiellończyk, wielki książę Litwy i późniejszy król Polski, na rysunku Jana Matejki, lata 90. XIX w., domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/9.JPG;https://histmag.org/grafika/thumbs/9_600x594_thb_3405367.JPG;Już 2 października 1501 r. przyszedł czas na kolejny akt, który w swojej treści mógł być prawdziwie rewolucyjny, łącząc Polskę i Litwę unią realną, m.in. z ujednoliconym systemem monetarnym. Decyzja o połączeniu w taki sposób Polski i Litwy nie została <i>de facto</i> zrealizowana, choć patrząc z perspektywy czasu, była to kolejna zapowiedź kierunku, w jakim pójdzie ten trwający wówczas od ponad stu lat sojusz. Unii z 1501 r. nosi miano mielnickiej, gdyż król Aleksander Jagiellończyk zatwierdził ją w Mielniku właśnie, 20 dni po tym, jak zawarto ją w Piotrkowie (fot. pieczęć miasta Mielnik z XVII w., aut. Bornholm, opublikowano na licencji "Creative Commons CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Przekazanie do Domeny Publicznej":https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.pl).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/10.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/10_413x600_thb_62854.jpg;Do zawarcia polsko-litewskiej unii realnej potrzebna była duża unifikacja systemów prawnych obu podmiotów. Nim to jednak w ogóle mogło nastąpić, w kwestii Litwy wystąpiła konieczność przede wszystkim odpowiedniej kodyfikacji prawnej. Odpowiedzią było tutaj wydanie trzech statutów litewskich z lat 1529, 1566 i 1588 (fot. Pogoń na pierwszej stronie łacińskiej wersji pierwszego statutu litewskiego, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl). @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/11.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/11_600x450_thb_1930157.jpg;Prace w tej kwestii rozpoczęły się jeszcze za rządów Zygmunta Starego, kontynuowano je także pod berłem Zygmunta Augusta. Tu widoczny trzeci statut, wydany już po zawarciu unii lubelskiej, za czasów Zygmunta III Wazy (fot. Wojsyl, opublikowano na licencji "Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Unported":https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl). @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/12a.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/12a_600x477_thb_3214135.jpg;Po ponad 180 latach i licznych umowach wzajemnych, 1 lipca 1569 roku na sejmie walnym w Lublinie podpisano akt unii realnej, dzięki czemu powstało państwo znane nam jako Rzeczpospolita Obojga Narodów. Obie części składowe RON miały wspólnego monarchę, sejm, i walutę, prowadziły też razem politykę zagraniczną i obronną. Odrębne pozostały ich skarby, urzędy, wojska i sądownictwa (fot. akt unii lubelskiej, widoczne 77 pieczęci, domena publiczna). @https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/13.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/13_486x600_thb_3304648.jpg;Wiekopomne wydarzenie przedstawione na obrazie 	Marcello Bacciarellego... (ok. 1785 r., domena publiczna)@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/14.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/14_600x348_thb_1674853.jpg;...i u Jana Matejki (1869, domena publiczna).@https://histmag.org/grafika/2019_ciekawostki/unialubelska/15.jpg;https://histmag.org/grafika/thumbs/15_381x600_thb_811223.jpg;Symbole Polski i Litwy, orzeł biały i pogoń, razem na jednym herbie (autor nieznany, 1571, domena publiczna).

Polecamy e-book Sebastiana Adamkiewicza „Zrozumieć Polskę szlachecką”

Książkę można też kupić jako audiobook, w tej samej cenie. <a href="https://sklep.histmag.org/produkt/sebastian-adamkiewicz-zrozumiec-polske-szlachecka-audiobook/">Przejdź do możliwości zakupu audiobooka!</a>

Droga do unii lubelskiej [Galeria]

Wolna licencja

Polecamy e-book Sebastiana Adamkiewicza „Zrozumieć Polskę szlachecką”

Książkę można też kupić jako audiobook, w tej samej cenie. Przejdź do możliwości zakupu audiobooka!

Zamów newsletter