Domy na palach sprzed 4 tys. lat bada geoarcheolog z UŁ
Palafity w Unteruhldingen (fot. Traveler1000, CC BY-SA 3.0) W pracach wykopaliskowych uczestniczy dr hab. Piotr Kittel z Wydziału Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Międzynarodowy zespół rekonstruuje szczegóły życia osady położonej nad dawnym jeziorem w dolinie Serteji. Łódzki geoarcheolog bada również wpływ zmian klimatycznych na funkcjonowanie dawnego osadnictwa. W związku z wahaniami klimatycznymi w trzecim tysiącleciu p.n.e. zmieniał się poziom wód jezior i przekształcał roślinność.
Jak wykazują badania neolitycznej osady, jej mieszkańcy potrafili dobrze wykorzystać znajdujący się nieopodal akwen. Jezioro zapewniało im pożywienie oraz surowce niezbędne do przetrwania. Domy budowali na drewnianych palach, w ten sposób sytuując je ponad poziomem wody, lub na brzegu płytkiego jeziora.
Naukowcy odkryli w osadzie kosze do przechowywania zapasów, fragmenty tkanin z łyka, pułapki i sieci na ryby oraz pozostałości bogato zdobinowej ceramiki. Ustalili, że ludność zamieszkująca wtedy te tereny, utrzymywała się z rybołówstwa, zaś z ryb przygotowywano gęsty wywar gotowany w glinianych garnkach, które odkryto podczas prac wykopaliskowych.
Jak wyjaśnia dr hab. Piotr Kittel, archeolodzy z Państwowego Muzeum Ermitaż w St. Petersburgu prowadzą badania w rejonie doliny rz. Sertejki od lat 70. XX w. Od kilkunastu lat kierownikiem badań jest dr Andrey Mazurkevich. Od 2013 r. biorą w nich udział ekspedycje z Polski. Polacy prowadzą badania studia z zakresu geologii, geomorfologii i paleogeografii obszaru.
Bardzo ważnym elementem tych prac są analizy paleoekologiczne kolejnych rdzeni osadów biogenicznych. Zaangażowani są w nie specjaliści z Polski, Rosji, Niemiec, Francji, Finlandii, Wielkiej Brytanii. Obecnie nasze wysiłki skupione są na rekonstrukcji warunków środowiskowych funkcjonowania osad palafitowych z III tys. p.n.e. zamieszkiwanych przez grupy myśliwych-zbieraczy, którzy na szeroką skalę zajmowali się również rybołówstwem. Badania realizowane są w ramach grantu NCN – mówi kierownik polskich ekspedycji, dr hab. Kittel.
Wśród najważniejszych dotychczasowych osiągnięć naukowiec wymienia badania paleogenetyczne szczątków kostnych dwóch młodych kobiet. Osadniczki zmarły w wieku ok. 14–16 i 18–20 lat. Radiowęglowo określono, że żyły około 2700–2500 lat p.n.e. Pierwsze rezultaty badań paleogenetycznych dowodzą, że obie kobiety były spokrewnione ze sobą, a jednocześnie zbliżone genetycznie do neolitycznych społeczności zamieszkujących obszary dzisiejsze Szwecji, Łotwy i Węgier.
Ponadto polscy badacze udokumentowali lokalizację badanych palafitów, czyli "domów na palach" na dnie zbiornika dawnego jeziora w okresie obniżenia poziomu wody zbiornika. Relikty osady przykryte zostały osadami jeziornymi w okresie ponownej transgresji, która miała miejsce około 4,2 tys. lat temu, w okresie globalnym wahań klimatycznych.
Prace nie potwierdziły, że na badanym obszarze III-II tys. p.n.e. powstała już gospodarka wytwórcza z rolnictwem. W dalszym ciągu dominowała wówczas gospodarka przyswajalna. Naukowcy opisali wpływ społeczności prowadzących ten rodzaj gospodarki na otaczające środowisko. Wyniki badań paleoekologicznych pozwolą szczegółowo zrekonstruować wahania poziomu wody w nieczynnym współcześnie zbiorniku jeziornym w okresie od około 9,5 do ok. 3,5 tys. lat temu.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl, autor: Karolina Duszczyk
