David King - „Wiedeń 1814. Jak pogromcy Napoleona, bawiąc się, ustalali kształt Europy” – recenzja i ocena

W ostatnich latach powstają seriale historyczne cieszące się sporą popularnością, jak na przykład Dynastia Tudorów czy Rzym. Dlaczego by nie sięgnąć po kongres wiedeński? Wprawdzie już wcześniej nieraz próbowano tworzyć filmy fabularne o słynnej konferencji pokojowej, ale konwencja serialu wydaje się w tym wypadku lepsza. Wielu interesujących i wyrazistych bohaterów, a do tego salonowe intrygi, szpiedzy, miłość, zdrada, wystawne przyjęcia i wielka polityka międzynarodowa w tle – pozostaje tylko siadać przed klawiaturą i pisać scenariusz.

Jaki ma to związek z Wiedniem 1814, książką Davida Kinga, amerykańskiego historyka i byłego wykładowcy na University of Kentucky? Taki, że jest to praktycznie gotowy materiał na serial o słynnej konferencji pokojowej. Zamiast analizować poszczególne aspekty, którymi zajmowali się uczestnicy kongresu wiedeńskiego, autor zdecydował się na chronologiczną, wręcz kronikarską relację. Nie jest to nudne kalendarium, bowiem King umiejętnie rozwija poszczególne wątki i wprowadza nowych bohaterów. Mamy oczywiście pierwszo- i drugoplanowych aktorów, występujących na kongresie: cara Aleksandra I, księcia Klemensa Metternicha, Charles a de Talleyranda, Wilhelma von Humboldta, cesarza Franciszka I, króla Fryderyka Wilhelma III, księżną Żagańską i innych, ale na kartach książki spotykamy też Ludwiga Beethovena czy Jacoba Grimma. Pojawia się też modelowy zwrot akcji w postaci ucieczki Napoleona z Elby, a później wszystko rusza w kierunku krwawego rozwiązania akcji pod Waterloo. Inaczej mówiąc, David King po prostu wie, jak opowiedzieć ciekawą historię.

Imponuje zaplecze w postaci źródeł i literatury. Dość powiedzieć, że przypisy zamieszczone na końcu książki zajmują ponad 100 stron. Przekonują czytelnika o wielkiej pracy, jaką wykonał autor, zbierając materiały do Wiednia 1814. Zadbał o wskazanie źródła nawet najdrobniejszych szczegółów. Przykładowo czytamy: Nawet Wilhelm von Humboldt oderwał się od olbrzymich stert papierzysk, by pojawić się na karuzelu. Talleyrand wpadł na niego tego wieczoru i nie mógł się powstrzymać, by się z nim nie podroczyć: „Czyżby Wasza Ekscelencja przedkładał jazdę konną nad statystki?” (s. 205), z kolei w przypisach odnajdujemy zdanie Rozmowa Talleyranda z Humboldtem w drodze na karuzel w: „Talleyrand do księżnej Kurlandii”, 24 listopada, TLI [to skrót dla wydanej w 1974 roku korespondencji francuskiego ministra – MMT], 74. Jednocześnie David King nie gubi z oczu najważniejszych kwestii związanych z kongresem wiedeńskim i zwłaszcza w zakończeniu wskazuje na wyjątkowość tej konferencji pokojowej.

Trudno „skonsumować” tę książkę w krótkim czasie. Jest z nią trochę jak z serialem – zazwyczaj lepiej oglądać jeden odcinek dziennie czy nawet tygodniowo, niż decydować się na maraton, składający z całego sezonu. Z pewnością nie jest to pozycja dla tych, którzy potrzebują szybko odnaleźć konkretne informacje dotyczące postanowień kongresu wiedeńskiego, lecz David King starał się stworzyć opowieść, a nie kompendium wiedzy o słynnej konferencji.

Należy pochwalić polskie wydanie: dobre tłumaczenie Norberta Radomskiego, staranną korektę (udało mi się wychwycić ledwie jedną literówkę) oraz zaznaczenie w przypisach polskich tłumaczeń poszczególnych źródeł i opracowań.

Korekta: Bożena Pierga