D. Avey i R. Broomby – „Człowiek, który wkradł się do Auschwitz” (informacja)

CZŁOWIEK, KTÓRY WKRADŁ SIĘ DO AUSCHWITZ to historia brytyjskiego żołnierza, który z własnej woli przedostał się do obozu Auschwitz III-Monowitz.

Denis Avey zaciągnął się do wojska w 1939 roku. Uczestniczył w walkach w Afryce Północnej w szeregach 7 Dywizji Pancernej. Gdy dostał się do niewoli, umieszczono go w jenieckim obozie pracy E715 w Monowicach. Tam dowiedział się o okrucieństwach, jakich dopuszczano się wobec więźniów sąsiedniego obozu koncentracyjnego.

By zostać świadkiem bestialstwa nazistów zrezygnował z ochrony, jaką dawał mu mundur brytyjskiego żołnierza. Przebrany w pasiak żydowskiego więźnia dwukrotnie wkradł się do Auschwitz III – miejsca, w którym wyniszczającą pracą dla niemieckiego koncernu IG Farben skazywano więźniów na powolną śmierć.

Denis Avey przeżył również tragiczny marsz śmierci, w który przerodziła się ewakuacja tysięcy więźniów przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Po długiej wędrówce przez Europę Środkową Avey w końcu wrócił do ojczyzny.

Przez wiele lat nie był w stanie mówić o bolesnych wydarzeniach z przeszłości, nawiedzających jego myśli i dręczących go w sennych koszmarach. Dziś Denis Avey opowiada swoją historię. Jest ona równie porywająca, jak wzruszająca; ukazuje losy zwykłego człowieka, którego głęboko zakorzenione poczucie moralności i zdumiewająca odwaga uczyniły kimś niezwykłym.

To książka niezwykle ważna, w samą porę przypominająca o zagrożeniach, wobec których staje każde społeczeństwo skażone nietolerancją i rasizmem. – SIR MARTIN GILBERT

Denis Avey – krótka biografia

DENIS AVEY urodził się w 1919 roku w hrabstwie Essex we wschodniej Anglii. Do armii wstąpił w roku 1939 i służył w szeregach 2 Batalionu Brygady Strzelców, działającego w ramach 7 Dywizji Pancernej, czyli słynnych Szczurów Pustyni. Podczas walk na Pustyni Libijskiej między innymi dowodził transporterem karabinów maszynowych Bren (Bren Carrier). Ranny w bitwie pancernej pod Sidi Rezegh, trafił do niewoli.

Statek, którym transportowano Aveya i innych alianckich więźniów do Włoch, został storpedowany. Ratując się z uszkodzonego statku, Denis Avey dopłynął do greckiego wybrzeża, gdzie schwytano go i osadzono we włoskim obozie jenieckim. Po nieudanej ucieczce został umieszczony w jenieckim obozie pracy E715 w Monowicach, położonym niedaleko fabryki Buna-Werke, należącej do niemieckiego koncernu IG Farben.

Podczas pobytu w obozie jenieckim, przebrany w pasiak żydowskiego więźnia, dwukrotnie wkradł się do pobliskiego obozu pracy niewolniczej Auschwitz III-Monowitz, by móc po wojnie świadczyć przeciwko nazistowskim oprawcom. Przebywając w E715 poznał Ernsta Lobethala, żydowskiego więźnia, któremu dostarczał papierosy przesyłane przez siostrę, Susanne. Avey przetrwał marsz śmierci, w który przerodziła się ewakuacja obozów przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Wycieńczony z głodu, zbiegł niemieckim żołnierzom niedaleko Pilzna. Do Wielkiej Brytanii dotarł na pokładzie bombowca.

Chcąc wypełnić daną sobie obietnicę, Denis Avey niedługo po zakończeniu wojny starał się opowiedzieć o tym, co widział w Auschwitz. Spotykał się jednak z niezrozumieniem, nie tylko ze strony otoczenia, ale również oficerów, którzy zwrócili się do niego z pytaniem, czy chciałby zameldować o wydarzeniach z okresu niewoli.

Po wynotowaniu zapamiętanych z Monowic nazwisk i zdarzeń, bezskutecznie próbował wymazać bolesne wspomnienia z pamięci. Gdy walczył z ciężką chorobą, trwały już procesy dyrektorów IG Farben.

Po wojnie pracował jako inżynier. Przełomem okazał się udział w audycji radiowej, której tematem miały być emerytury wojenne. Po kilkudziesięciu latach Denis Avey zaczął mówić o wydarzeniach z przeszłości, najpierw na antenie lokalnego radia, niedługo potem udzielając wywiadu dziennikarzowi BBC Robowi Broomby’emu.

Dopiero w 2003 roku, dzięki staraniom Broomby’ego, Denisowi Aveyowi udało się odnaleźć siostrę Ernsta Lobethala. Zaowocowało to poznaniem powojennych losów byłego więźnia Auschwitz III, któremu papierosy dostarczone przez Aveya umożliwiły naprawę jedynych butów i przetrwanie marszu śmierci.

W roku 2010 Denisowi Aveyowi wręczono brytyjskie odznaczenie Bohater Holokaustu, a rok później ukazały się drukiem jego wspomnienia, spisane przez Roba Broomby’ego.

ROB BROOMBY – dziennikarz i prezenter radiowy. Zajmuje się sprawami Wielkiej Brytanii w BBC World Service. Od ponad dwudziestu lat związany z BBC Radio. Pracował także jako korespondent w Berlinie.

Poznaj więcej interesujących książek z oferty Wydawnictwa Insignis.