Centrum Szyfrów Enigma ruszy latem w Poznaniu z oryginalną Enigmą
Wojskowa Enigma używana na froncie wschodnim, 1943 rok (fot. Grupp, ze zbiorów Bundesarchiv, Bild 101I-241-2173-09, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany). Centrum Szyfrów Enigma powstaje w centrum Poznania, w miejscu, w którym niegdyś zlokalizowany był oddział biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Pracowali w nim Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski - matematycy, którzy przyczynili się do złamania kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. W obecnym budynku, zlokalizowanym przy skrzyżowaniu ulic Św. Marcin i Kościuszki trwają intensywne prace remontowe.
Kierownik Centrum Szyfrów Enigma, marki Poznańskiego Centrum Dziedzictwa Piotr Bojarski powiedział PAP, że jest duża szansa, że uda się wypożyczyć oryginalną niemiecką maszynę szyfrującą. Twórcy Centrum nie ujawniają, skąd chcą pozyskać Enigmę. Oferta CSE adresowana ma być zarówno do turystów krajowych, jak i zagranicznych gości.
Nie będziemy muzeum w tradycyjnym rozumieniu tego słowa – goście Centrum Szyfrów zmierzą się bowiem z intelektualnym wyzwaniem, przygotowanym dla nich na nowoczesnej, obfitującej w multimedia ekspozycji. Przygotowuje ją krakowska firma New Amsterdam, doświadczona w tego typu wystawach – ma na swoim koncie m.in. Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – powiedział PAP Bojarski.
Scenariusz ekspozycji powstał w ubiegłym roku, obecnie trwają prace nad szczegółową narracją na ekspozycji oraz dopracowaniem wizualno-merytorycznym poszczególnych stanowisk. Bojarski zapewnił, że prace są dalece zaawansowane.
Jak wyjaśnił, nowa poznańska atrakcja ma być połączeniem trzech zasadniczych wątków: historii szyfrów na przestrzeni dziejów, historii złamania kodów Enigmy przez absolwentów Uniwersytetu Poznańskiego: Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego oraz trwającej do dziś rewolucji informatycznej, będącej efektem pracy kryptologów.
Wystawa jest tak zaprojektowana, by zwiedzający poznali związek między sukcesami polskich kryptologów, które pozwoliły aliantom wygrać II wojnę światową, a współczesnym światem, który rozwija się z wykorzystaniem rewolucji cyfrowej. W jej odbiorze pomogą audioprzewodniki, przygotowane w językach polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim, a także ścieżki zwiedzania przystosowane dla osób z różnymi niepełnosprawnościami - powiedział.
Ekspozycja składa się z trzech zasadniczych części. Pierwsza z nich opowiada o historii szyfrowania informacji – od starożytności po czasy II wojny światowej. Zwiedzający poznają tu szczegóły najpowszechniej stosowanych szyfrów i – o ile tylko zechcą – spróbują własnych sił w sztuce szyfrowania.
Druga część wystawy poświęcona będzie historii złamania słynnej niemieckiej maszyny szyfrującej. "Opowiemy o zasługach Polaków – studentów poznańskiej uczelni, o maszynach służących do walki z szyfrem Enigmy oraz o dalszych pracach nad łamaniem hitlerowskich szyfrów prowadzonych przez Francuzów, Brytyjczyków i Amerykanów" – powiedział Bojarski. Trzecia część nawiąże do czasów współczesnych; pokaże, jak pokłosiem wysiłku kryptologów w czasie wojny stał się rozwój informatyki i technologii cyfrowej.
Pytany o to, na jakim etapie jest obecnie poszukiwanie oryginału Enigmy na potrzeby CSE, Piotr Bojarski podkreślił, że niemiecka maszyna szyfrująca "będzie elementem naszej opowieści, ale nie jej centrum".
Ekspozycja kładzie główny nacisk na dzieje niesamowitego sukcesu intelektualnego poznańskich kryptologów, który przyczynił się do zwycięstwa aliantów nad III Rzeszą. Zwiedzający ją poznają m.in. polskie wynalazki, które pomogły w deszyfrażu informacji przesyłanych przez Niemców za pomocą Enigmy: płachty Zygalskiego czy bombę Rejewskiego - powiedział.
Bojarski przyznał, że trwają starania, by na ekspozycji znalazł się oryginalny egzemplarz maszyny szyfrującej, pozyskany w czasowy depozyt.
Z racji bezpieczeństwa planowanych rozwiązań - eksponat ma swoją wartość - nie ujawnimy na razie, skąd chcemy wypożyczyć Enigmę. Jest duża szansa, że operacja ta się powiedzie. Na wystawie zaprezentowany też zostanie w nowoczesny sposób mechanizm działania niemieckiej maszyny szyfrującej. Nie wykluczamy również, że pojawi się wierna kopia tego urządzenia - powiedział.
Kierownik Centrum Szyfrów Enigma, marki Poznańskiego Centrum Dziedzictwa powiedział, że na ekspozycji znajdą się też artefakty pozyskane od rodzin polskich kryptologów: listy, zdjęcia, drobne przedmioty osobiste. Trwa obecnie kwerenda, która ma na celu wytypowanie najciekawszych obiektów i ich pozyskanie.
Bojarski podkreślił, że CSE nie będzie ograniczone wyłącznie do prezentowanej ekspozycji.
Ważnym elementem Centrum będzie mediateka, gromadząca wszelkiego rodzaju materiały cyfrowe i książkowe, poświęcone tematowi walki polskich kryptologów z szyframi Enigmy. Będzie można z niej korzystać niezależnie od zwiedzania wystawy. CSE będzie też animować przedsięwzięcia edukacyjne i kulturalne, związane z tematyką szyfrów, matematyki i informatyki – powiedział.
Centrum prowadzić ma też działalność edukacyjną on-line; oferta zostanie uruchomiona we wrześniu wraz z rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Trwają prace nad stroną internetową, kierowaną do potencjalnych gości oraz osób zainteresowanych prezentowaną w CSE tematyką.
Piotr Bojarski przyznał, że realnym terminem startu CSE wydaje się lato tego roku. Konkretna data otwarcia znana będzie bliżej czerwca.
Centrum Szyfrów Enigma będzie nową marką Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, miejskiej instytucji kultury, które zarządza m. in. Bramą Poznania i Traktem Królewsko-Cesarskim. Inwestorem jest miasto Poznań, a Centrum powstaje w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl, autor: Rafał Pogrzebny
