Być blisko z historią. Finał XVI edycji „Historii Bliskiej”
Patronem medialnym konkursu jest nasz portal. Współorganizatorami konkursu zostały także: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Muzeum II Wojny Światowej, Open Society Institute z Nowego Jorku oraz Urząd Miasta Warszawy wraz z Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Honorowy patronat nad konkursem objął Prezydent RP Bronisław Komorowski.
W tym roku uczestnicy konkursu mogli przygotować prace na trzy tematy: Polacy i Rosjanie – historie utrwalone i zatarte ; Pierwsze i ostatnie dni wojny – kadry pamięci ; Walka, opór, bunt – wartość i cena niezgody w PRL. Największym zainteresowaniem cieszył się tym razem temat drugi, w którym początek i koniec wojny wykorzystano do przedstawienia trudnych losów ludzi w latach drugiej wojny światowej i okupacji. Najważniejszym celem prac było ukazanie przeszłości w perspektywie mikrohistorycznej, ukazującej losy zwykłych ludzi doświadczanych przez historię.
W konkursie, ogłoszonym w listopadzie 2011 r., wzięło udział 470 uczniów ze 138 szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Łącznie przygotowano 237 prac (111 indywidualnych i 126 zespołowych). Tradycyjnie już, większość uczestników (72%) stanowiły dziewczęta, a wśród miejsc, z których nadesłano prace badawcze, przeważały mniejsze miejscowości. W Jury Finałowym zasiedli: prof. Barbara Engelking, prof. Jerzy Kochanowski, prof. Cezary Eugeniusz Król, prof. Andrzej Żbikowski i red. Zbigniew Gluza.
(fot. Agata Witerska, zb. Ośrodka KARTA). Prace wyróżnione przez Jury są dowodem na to, że młodzież potrafi z uwagą i prawdziwym zainteresowaniem słuchać opowieści o przeszłości, krytycznie przyglądać się źródłom, rozumieć racje różnych stron konfliktów i „ojczystych sporów”, wyciągać wnioski, a poznaną – doświadczoną emocjonalnie historię – atrakcyjnie i twórczo prezentować innym – pisali w komunikacie finałowym jurorzy.
Przyznano 16 nagród I, II i III stopnia, 22 wyróżnienia I stopnia, a także 26 wyróżnień II stopnia. I nagrodę zespołową otrzymała grupa uczniów VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Kazimierza Wielkiego w Białymstoku (Julita Dzik, Jelizawieta Mojsiuk, Grzegorz Sidorczuk i Anna Siemioniuk) za pracę Rosyjskie ślady w Białymstoku oraz zespół z Gminnej Biblioteki Publicznej w Gierałtowicach (Kamil Kamieniecki, Jakub Kopeć, Krzysztof Tomaszek) za film dokumentalny Dwukrotnie wyzwoleni, dotyczący dziejów nadgranicznej śląskiej wsi Przyszowice. I nagrodę indywidualną otrzymał Tomasz Korandy z V LO im. A Struga w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 11 w Gliwicach za pracę Z czekanem na władzę.
Nagrodzeni uczniowie otrzymali nagrody pieniężne oraz książki. Opiekunowie prac wyróżnionych otrzymali pamiątkowe dyplomy, siedmioro nagrodzono dodatkowo nagrodami pieniężnymi oraz ufundowanymi przez nasz portal poradnikami maturalnymi z historii autorstwa Sebastiana Adamkiewicza i Karoliny Sikały.
(fot. Marek Sułek, zb. Ośrodka KARTA). W czasie uroczystej gali w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego głos zabrali przedstawiciele organizacji organizujących i wspierających konkurs. W imieniu Prezydenta Bronisława Komorowskiego głos zabrał szef jego kancelarii, minister Jacek Michałowski, który stwierdził m.in.: Podstawowa rzecz to pamięć o swojej historii. Historia Bliska staje się bliska wielu osobom.
Głos zabrał także prof. Piotr Majewski, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, współorganizującego konkurs. Podkreślał, że w wizji tworzonego właśnie muzeum wiele korzystano z dorobku Ośrodka KARTA, w tym również z metody pracy przy „Historii Bliskiej”. Nie stawiamy tylko na wielką historię, ale także na losy zwykłych ludzi, których dotknęła historia przez wielkie „H” – podkreślał. Głos zabrała również Gabriele Woidelko z europejskiej Sieci EUSTORY, do której należy również „Historia Bliska”. Potrzebujemy krytycznego spojrzenia na historię, pewnej mozaiki pamięci – mówiła.
Wrażeniami z lektury prac konkursowych podzielił się także członek Jury prof. Cezary Eugeniusz Król. Podkreślał on rolę, jaką w poznawaniu przeszłości pełni kontakt międzypokoleniowy. Historia jest stworzona do tego, by szlifować pamięć: zarówno w sensie dosłownym, jak i pamięć historyczną – zauważył.
W czasie gali podano także temat przyszłorocznego konkursu, realizowanego we współpracy z Siecią EUSTORY oraz Europejską Siecią Pamięć i Solidarność. Brzmi on: Polacy i sąsiedzi po II wojnie światowej – przeciw sobie, obok siebie, razem? Organizatorzy zachęcają także do przygotowywania prac razem z uczniami ze szkół z innych krajów. Gość specjalny gali, premier Tadeusz Mazowiecki, skomentował tak sformułowane zadanie: To nie jest temat prosty. To historia połączona ze zmianami społecznymi, zmianami w stosunkach z Niemcami i z Rosją. Pochylenie się nad nim, opisanie historii bliskiej, jest ważne dla kształtowania wspólnej tożsamości europejskiej.
(fot. Katarzyna Ziętal, zb. Ośrodka KARTA). XVI edycja „Historii Bliskiej” została zakończona, ale wnosząc z rozmów kuluarowych, jej uczestnicy już myślą o przygotowaniu kolejnych prac. Życzymy im owocnych badań!
