Bitwa o Okinawę – ostatni „żabi skok” w kierunku Wysp Japońskich
Bitwa o Okinawę – zobacz też: Operacja „Downfall”: „upadek” Japonii
Okinawa jest jedną z największych wysp archipelagu Riukiu w południowej części Japonii. Od XII w. znajdowała się w granicach państwa japońskiego. Wpływy Japończyków na wyspie raz się nasilały, a raz malały. Do 1872 r. Okinawa była częścią Cesarstwa Chin, lecz 23 lata później została zaanektowana przez Japonię. Mimo całkowitego podboju, nie udało się Japończykom wykorzenić dominującej w tym rejonie kultury chińskiej. Największą metropolią na wyspie stała się Naha, którą w 1945 r. zamieszkiwało 65 tys. osób, a najgęściej zaludnione było ogółem południe Okinawy. Powierzchnia wyspy wynosi wg różnych źródeł 1027 lub 1295 kilometrów kwadratowych. Długość wynosi 110 kilometrów, a szerokość 30 km. Najwęższym miejscem jest tu przesmyk Ishikawa o szerokości 3 km.
Lądowanie Amerykanów na wybrzeżu 13 kwietnia 1945 (domena publiczna). Jak prezentowały się siły obu stron w tym teatrze wojny? Siły japońskie liczyły 80 tysięcy żołnierzy wyposażonych w 130 czołgów, 250 samolotów, 400 łodzi motorowych używanych do ataków samobójczych oraz ok. 750 dział i moździerzy. Całością japońskiej defensywy Okinawy dowodził gen. Mitsuru Ushijima. Przygotowany przez dowództwo japońskie w połowie 1944 r. plan obrony wyspy zakładał użycie 32. Armii, sformowanej z 24. i 62. Dywizji Piechoty, 44. Brygady Piechoty, grupy artylerii i 27. Pułku Pancernego. Wojska były rozlokowane w wielu umocnionych punktach, położonych w trudno dostępnych miejscach południowej części Okinawy. Dodatkowo obrońcy mogli liczyć na wsparcie pilotów i marynarzy kamikaze. Pozycje obronne na południu miały być osłaniane ogniem ciężkich karabinów maszynowych, artylerii oraz broni pancernej.
Po stronie amerykańskiej przewidziano do ataku na Okinawę użycie X Armii Stanów Zjednoczonych, dowodzonej przez gen. por. Simona Bucknera. Na siły X Armii składały się XXIV Korpus Armijny (złożony z 7., 27., 77. i 96. Dywizji Piechoty), III Korpus Piechoty Morskiej (1., 2. i 6. Dywizja Piechoty Morskiej), 301. skrzydło lotnictwa myśliwskiego, 7. skrzydło lotnictwa bombowego i 2. skrzydło lotnictwa piechoty morskiej. Od października 1944 r. Amerykanie przeprowadzili naloty oraz ostrzał artyleryjski garnizonu na Okinawie celem rozpoznania najsłabszych punktów oporu. Siły amerykańskie na tym odcinku liczyły 548 tys. żołnierzy (z tej liczby do ataku na wyspę wzięło udział 184 tys. z nich), 18 pancerników, 4 lotniskowce, 32 krążowniki, 200 niszczycieli, 1500 samolotów, ok. 1700 czołgów i transporterów opancerzonych oraz ok. 1300 dział i moździerzy. Jak można zauważyć, przewaga w liczbie żołnierzy i sprzęcie była po stronie alianckiej.
Szeregowiec Paul E. Ison z 1. Dywizji Marines biegnie przez Dolinę Śmierci na Okinawie, 10 maja 1945 roku (domena publiczna). Jakie były plany operacyjne Japończyków i Amerykanów? Japończycy mieli za wszelką cenę obronić Okinawę oraz wykrwawić siły alianckie podejmujące walkę na tym terenie, celem opóźniania posuwania się aliantów w stronę Wysp Japońskich. Ich taktyka była oparta na doświadczeniach z poprzednich bitew o Tarawę i Iwo-Jimę.
Wiedząc, że Japończycy nie daliby rady utrzymać się na plażach Okinawy ze względu na kolosalną przewagę ogniową marynarki, artylerii i lotnictwa amerykańskiego, dowództwo japońskie zadecydowało o dopuszczeniu amerykańskiego desantu na wyspę oraz podjęciu działań zaczepnych dopiero po wciągnięciu Amerykanów w głąb terenu. Amerykanie z kolei opracowali szczegółowy plan zajęcia Okinawy, przewidując jednocześnie różne opcje i warianty.
Termin rozpoczęcia desantu ostatecznie ustalono na dzień 1 kwietnia 1945 r. 25 marca 1945 r. 77. DP miała rozpocząć działania na Wyspach Kerama. W pierwszym rzucie na Okinawie miały wylądować 1., 6., 7. i 96. DP, przeznaczone do walk na liczącym 11 km odcinku plaży. Równolegle 2. DP otrzymałaby rozkazy pozorowania desantu na zachodnim brzegu wyspy, by w ten sposób odciągnąć uwagę części sił nieprzyjaciela od głównego miejsca operacji, a po trzech dniach miała wylądować na kierunku przeciwległym dla głównego rzutu desantu. Flota amerykańska, dowodzona przez adm. Raymonda Spruance’a, otrzymała za zadanie przeprowadzenie ataków bombowych na obronę japońską, transport wojsk przeznaczonych do desantu i walk na lądzie oraz atakowanie wybrzeży wysp macierzystych, by odciągnąć uwagę Japończyków od Okinawy.
Ostatnie zdjęcie gen. Bucknera (z prawej) przed śmiercią. Wojskowy zginął w trakcie walk o Okinawę w wyniku japońskiego ostrzału (fot. USMC, domena publiczna). Jak przebiegały walki? 29 marca 1945 r. 77. DP stosunkowo łatwo zajęła Wyspy Kerama. Zniszczono 360 motorówek przeznaczonych dla kamikaze. W dniach od 24 do 31 marca 1945 r. Amerykanie rozpoczęli przygotowania do desantu poprzez oczyszczenie wód wyspy z min morskich oraz artyleryjski ostrzał pozycji japońskich. 1 kwietnia 1945 r. o godzinie 05:30 rozpoczął się huraganowy ostrzał Okinawy dokonywany przez amerykańską artylerię i lotnictwo. Na plaże Hagushi i Minatoga łącznie miało spaść 44 825 pocisków artyleryjskich, 33 tys. pocisków rakietowych i 22 500 granatów moździerzowych.
Następnie rozpoczął się desant. Marines pozorowali lądowanie na plażach Minatoga w południowo-zachodniej części wyspy celem zatrzymania Japończyków na tym terenie oraz zapobieżenia kontratakom japońskim na wysokości plaż Hagushi, gdzie lądowała większość sił amerykańskich. Nie napotkano większego oporu, wobec czego pierwszego dnia operacji Amerykanie utworzyli przyczółek o długości 13 700 m i szerokości 4 600 m. X Armii udało się zająć lotniska Kadena i Yomitan. Sam desant kosztował Amerykanów 28 zabitych, 104 rannych i 27 zaginionych żołnierzy.
Polecamy e-book Piotra Bejrowskiego i Natalii Stawarz – „Azja we krwi. Konflikty – zbrodnie – ludobójstwo”
Wobec słabego oporu japońskiego gen. Buckner nakazał rozpocząć drugą fazę operacji i zająć północną część wyspy. Marines z 6. Dywizji udali się w kierunku półwyspu Motobu, o który toczyli później zacięte walki z Japończykami, trwające do 18 kwietnia 1945 r. Kosztem 213 zabitych i 757 rannych marines półwysep został zajęty. 16 kwietnia 1945 r. 77. DP wylądowała na położonej w pobliżu zachodniego cypla półwyspu wysepce Ie-Jima. Tam napotkała na silny opór Japończyków, wskutek czego Amerykanom udało się zająć ten punkt dopiero 21 kwietnia 1945 r. 13 kwietnia 1945 r. Amerykanie zdobyli przylądek Hedo, czyli najdalej wysunięty na północ kraniec Okinawy.
Mapa przedstawiająca desant amerykański na Okinawę (aut. Ssawka, CC BY-SA 3.0). Tak przebiegały walki o północną część wyspy. Jak przebiegała bitwa na południu Okinawy? Do 8 kwietnia 1945 r. XXIV Korpus Armijny zdołał zlikwidować kilka silnych punktów japońskiego oporu, m.in. pasma wzgórz zwane przez żołnierzy „Cactus Ridge”. Straty w tym okresie wyniosły 1500 zabitych i rannych Amerykanów oraz ok. 4000 zabitych i rannych Japończyków. Następnie Amerykanie mieli za zadanie zdobycie pasma Kakazu, będącego częścią czołowych pozycji japońskiej linii obrony – Linii Shuri. Tam trafili na zacięty opór wrogów, ostrzeliwujących Amerykanów z bardzo dobrze zamaskowanych stanowisk karabinów maszynowych w szeregu ufortyfikowanych jaskiń. Amerykanie musieli, ponosząc coraz większe straty, niszczyć jedną pozycję po drugiej.
Wobec zatrzymania ataku amerykańskiego u stóp pasma Kakazu gen. Ushijima rozkazał przeprowadzić kontratak. W dniach od 12 do 14 kwietnia 1945 r. japońska 32. Armia zaatakowała Amerykanów na całej długości frontu. W krwawych walkach, toczonych m.in. wręcz, Japończycy ostatecznie zostali odparci i powrócili do dotychczasowej taktyki obronnej. Sztab 32. Armii doszedł do wniosku, że o ile w nocnym ataku siły japońskie mogą łatwo sforsować linie amerykańskie, o tyle za dnia jest to niemożliwe ze względu na przewagę ogniową przeciwnika.
19 kwietnia 1945 r. rozpoczęto nowe natarcie w kierunku pasma Kakazu. Pomimo kanonady przeprowadzonej przez działa, samoloty i okręty nie wyrządzono większych strat wśród japońskich żołnierzy, którzy przeczekali ostrzał na przeciwstoku. Po ostrzale rozpoczęto natarcie czołgów, które nie odniosło pożądanego efektu w postaci przełamania japońskiej linii obrony na tym odcinku, a Amerykanie stracili 720 zabitych, rannych i zaginionych oraz 22 zniszczone czołgi. Pod koniec kwietnia 1. Dywizja Piechoty Morskiej zluzowała 27. DP, a 77. DP zluzowała 7. DP. III Korpus Amfibijny został rozmieszczony na prawym skrzydle.
Amerykańska flaga nad Okinawą 22 czerwca 1945 roku (domena publiczna). 4 maja 1945 r. oddziały 32. Armii podjęły jeszcze jeden kontratak. Japończycy tym razem mieli zamiar przeprowadzić desant na tyłach wojsk amerykańskich, w związku z czym trzeba było wydobyć działa z zamaskowanych stanowisk. Ostatecznie do desantu nie doszło, a w dniach od 4 do 6 maja 1945 r. artyleria amerykańska zniszczyła 59 japońskich dział. 11 maja 1945 r. rozpoczął się kolejny atak Amerykanów. Dwa dni później pododdziały 96. DP i 763. Batalionu Czołgów zdobyły wzgórze „Conical Hill”, równolegle zaś 6. Dywizja Piechoty Morskiej zajęła „Sugar Loaf Hill”, dzięki czemu Amerykanie mogli z dwóch stron oskrzydlić i zamknąć główne siły japońskie w kotle. Pod koniec maja jednak nadeszła pora monsunowa, która spowolniła tempo działań wojennych z obu stron.
29 maja 1945 r. kompania A 1. Batalionu 5. Pułku Marines otrzymała zadanie zdobycia zamku Shuri, co później okazało się punktem zwrotnym kampanii okinawskiej. 4 czerwca 1945 r. w szeregach 32. Armii pozostało ok. 30 tys. żołnierzy japońskich, w tym ok. 20% zdolnych do walki. Okinawa została ostatecznie zdobyta 21 czerwca 1945 r., choć ostatni żołnierze japońscy walczyli jeszcze przez miesiąc, niemal do końca lipca 1945 r., kiedy skapitulowali.
Bitwa o Okinawę była jednym z najkrwawszych starć w trakcie II wojny światowej na Pacyfiku. Straty po stronie amerykańskiej wyniosły 12 513 zabitych i 38 916 rannych żołnierzy. Japończycy z kolei stracili wg różnych szacunków od 94 do 131 tys. zabitych, rannych i zaginionych żołnierzy oraz kilka tysięcy wziętych do amerykańskiej niewoli. W trakcie działań wojennych śmierć poniosło ok. 140 tys. japońskich cywilów.
Bibliografia:
- Flisowski Zbigniew, Burza nad Pacyfikiem, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1989.
- Sledge Eugene, Ze starą wiarą na Peleliu i Okinawie, tł. Tomasz Stramel, Wydawnictwo L&L, Gdańsk 2002.
- Sloan Bill, Ostateczna bitwa. Okinawa 1945, tł. Jan Szkudliński, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2010.
- Solarz Jacek, Armia japońska 1875-1945, Militaria, Warszawa 2001.
- Wolny Antoni, Okinawa 1945, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2004.
Redakcja: Paweł Czechowski
